د غیر قانوني پناه وړنکو ماشومانو د زیاتیدو له امله ولسمشر بارک اوباما د یوی بیړنې حل لارې په لټه کې دی. د مرکزي امریکا د دولتونو له مشرانو سره په خبرو کي اوباما یو ځل بیا د دغو ماشومانو د ایستلو گواښ وکړ.

د هوندوراس، اېلسلوادور او گواتيمالا له ولسمشرانو سره په خبرو کی اوباما وویل: «ما ټینگار کړی دی چي د امریکا خلک او زما حکومت تاسو سره ستره خواخوږي لري. خو په عین وخت کې د متحده ایالاتو قانون باید مراعت شي او د دې مخه باید ونیوله شي چې ماشومان ځانونه له سترو خطرونو سره مخامخ کړي.»

بارک اوباما له هغو سره د خپلو خبرو په دوام کی وویل چې هغه ماشومان او ځوانان چې د پناه ورکولو مستحق نه گڼل کیږی باید « په یو ډول بیرته خپلو هیوادونو ته واستول شي». د خپلې وینا له مخې هغه د مرکزي امریکا د دولتونو له مشرانو سره په دی برخه کې پر همکارۍ باندي موافقه کړې ده: «زه ټینگار کوم چي د یو قانوني او بشري پروسې په چوکاټ کی هغه ماشومان او کورنې چي د اقامی قانونی اجازه نه لري، بیرته خپل هیواد ته واستول شي.»

« بې وزلي او جنايي جرايم اصلي لاملونه دي»

اوباما د مرکزي امریکا له مشرانو څخه وغوښتل چي د کډوالو ماشومانو مخه ونیسي. هغه وویل چي له دې موافقې سره د ماشومانو په اړوندو هیوادونو کې باید د بې وزلې او جنایي جرایمو اصلي لاملونو پرضد مبارزه وشي. نوموړي مشران هیله من دي چي د ماشومانو په گټه د حل لاره پیدا شي.

د هندوراس ولسمشر یوهان اورلاندو هیرناندیز وویل: « مونږ د ماشومانو او میندو د بیرته یو ځای کیدو په برخه کی همکاري کوو، که چیری لږ تر لږه د ماشوم مور یا پلار په متحده ایالاتو کي میشت وي. هغوی حقوق لري او باید هغو ته درناوی وشي.»

د تیر کال د اوکتوبر د میاشتې را په دی خوا ۵۷ زره ماشومان د خپلو میندو او پلرو له ملتیا پرته په غیر قانوني توگه امریکا متحده ایالاتو ته اوښتي دي. د حکومت د اټکلونو له مخې ترمني پورې به د هغوی شمیر ۹۰ زرو پوری ورسیږي. ډیري دغه ماشومان او نوي ځوانان له هوندوراس، السلوادرو او گوایتمالا څخه راځي. ډیری وخت هغوی خپله برخه لیک انسانی قاچابرانو ته سپاري.

د اخراج د پروسې گړندي کول

په ډله ایزه توگه متحده ایالاتو ته د پناه وړونکو ماشومانو رسیدو سره د نوموړي هیواد د کډوالو ادارو باندي فشار زیات شوی او د متحده ایالاتو د ناقلینو سیاست په هکله بحثونه تند شوي دي. د جولای په پیل کې اوباما له کانگرس څخه د ۳،۷ ملیارد ډالرو د ځانگړې بودجې غوښټنه وکړه ترڅو د مکسیکو په پوله کې د ناخوال بشري وضعیت سره مبارزه وشي.

له دغو پیسو سره د کم عمرو پناه وړنکو د اعاشې او سر پناه لگښتونه باید تمویل شي او سر بیره پر دی سپینه ماڼۍ غواړي چي له دغې بودجې سره د پناه وړنکو دوسیو باندي د غور لپاره نوي قاضیان وگماري ترڅو د پناه وړنکو د اخراج پروسه گړندې کړای شي.

خو دا له امکان څخه لیری ښکاري چي کانگرس دي دغه بودجه په بشپړه توگه ومني. سربیره پر دې گمان نه کیږي چې د اگست په میاشت کې د کانگرس د دوبي له رخصتی څخه مخکی دې په دې هکله کوم تصمیم ونیول شي. بله خبره دا ده چې د کانگرس دواړه گوندونه د هغه قانون په هکله شخړه لري چې په ۲۰۰۸ کال کې د پناه وړنکو ماشومانو لپاره د پراخو حقوقو ضمانت کوی.

کانگرس په دې لټه کي دی چي د دغه قانوني حقونه اوس بیرته محدود کړي. دغه راز جمهوري غوښتونکي غواړي چي اوباما دي د ۲۰۱۲ کال خپل هغه یو شخړه ایز فرمان بیرته واخلي چې د ځینو هغو ځوانانو چې د اقامت قانوني اسناد نه لري، د اخراج مخه نیسي. هغوی پر ولسمشر تور لگوي چي له دغه فرمان سره یې پناه وړونکي ماشومان متحده ایالاتوته هڅولي دي.