په امریکا کې د روسیې سفیر له خوا د دوشنبې (د می میاشتې ۲۲ نیټه) په ورځ خپرو شوو څرګندونو کې ویل شوي دي چې کیف ته د اف -۱۶ ډوله جنګي الوتکو ورکول به په دې شخړه کې د ناټو د شاملیدو په اړه پوښتې را ولاړې کړي.
مسکو: اوکراین ته د اف-۱۶ جنګي جيتونو ورکړه به غرب له «سترو خطرونو» سره مخ کړي
اناتولي انتونوف، د دوشنبې په ورځ د سفارت په تلیګرام شبکه کې ویلي: «په اوکراین کې د اف - ۱۶ جنګي الوتکو د عملیاتو له پاره حتی کوم بنسټیز چوکاټ شتون نه لري او د اړتیا وړ شمیر کې ورته پیلوټان او مراقبت کوونکي کسان هم نشته.»
نوموړي زیاته کړه: «په داسې صورت کې به څه کیږي چې د امریکا جنګي الوتکې د ناټو له هغو هوایي اډو څخه پرواز کوي، چې کنترول یي د بهرنیو(داوطالبانو) په لاس کې وي؟»
د جمعې په ورځ د امریکا ولسمشر جو بایډن کیف ته د اف -۱۶ جنګي الوتکو ورکولو او اوکرایني پیلوټانو ته د روزنې پروګرام تائید کړی و چې وروسته له هغې بیا روسي دیپلومات دغه څرګندونې کړي دي.
د اوکراين آزاد شوي کلي او ښارونه
د اوکراین وسله وال ځواکونه وتوانېدل چې د اوکراین د هغو سیمو یوه برخه آزاده کړي چې د روسیې له خوا نیول شوي دي. لیمان، ایزیوم او نور ښارونه او کلي د روسیې د پوځ له وتلو وروسته څنگه ښکاري؟ انځور: Leo Correa/AP/picture alliance اوکراين د خپلې خاوري د بيرته نيولو په حال کی دی د اګست په پای کې، د اوکراین وسله والو ځواکونو د اوکراین په سویل او ختیځ کې د ځوابي عملیاتو د پیل اعلان وکړ. د اکتوبر په نیمایي کې دوی وتوانیدل چې د لسگونو ښارګوټو کنټرول بیرته ترلاسه کړي، د اوکراین د خرسون، زاپوریژیا، دونیڅک او لوهانسک سیمو په گډون، چې د روسیې فدراسیون د ساختگي ریفرنډمونو وروسته ضمیمه کړې.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance کلي يې وران کړل، کورونه يې وسوځول اوکرایني چارواکي د خپل پوځ د بریالیتوبونو خبر ورکوي. خو دوی د آزادو شویو ښارونو نومونه د امنيتي دلايلو له امله نه دي لیست کړي. په ډیرو سیمو کې د جګړو په ترڅ کې د استوګنې ودانۍ ویجاړې شوې، لکه دا د خیرسون په یوه کلي کې.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance لیمان، د دونیڅک په سیمه کې د ترانسپورت لوی مرکز، د می په پای کې ونیول شو. د ښار آزادول یو ستراتیژیک بریالیتوب دی چې د اوکراین وسله والو ځواکونو ته اجازه ورکوي چې په لوهانسک سیمه کې یرغل ته دوام ورکړي. آزاديدل هم یوه سمبولیکه پیښه وه، ځکه چې مسکو یوه ورځ مخکې اعلان وکړ چې د اوکراین اشغال شوې سیمې به له روسیې سره الحاق کړي.
انځور: Leo Correa/AP/picture alliance د ويجاړ شویو پوځي مهماتو غرونه د اکتوبر په لومړۍ نېټه، د روسیې د فدراسیون د دفاع وزارت په رسمي توګه ومنله چې د روسیې پوځیان د لیمان څخه وتلي دي. د لارې په اوږدو کې عسکرو مات شوي ټانګونه، لارۍ او تخریب شوي پوځي تجهیزات پریښودل. پخپله لیمان کې، د اوکرایین وسله والو ځواکونو پریښودل شوي روسي مهمات چې کارول شوي نه ول، هم کشف کړل.
انځور: Narciso Contreras/AA/picture alliance د اکټوبر په اوومه، د اوکراین پولیسو وویل چې وروسته له هغه چې روسان ووتل، په لیمان کې د ۱۸۰ جسدونو یو ډله ایز قبر وموندل شو. په موندل شوي جسدونو کی ټول د کورنيو غړي او د دوي ماشومان وو، چې دغه ماشومان د ۲۰۱۹ او ۲۰۲۱ ترمنځ زیږیدلي دي.
انځور: PAVLO KYRYLENKO/REUTERS د می له نیمایي راهیسې، د لیمان ډیری اوسیدونکي مجبور ول چې پرته د بريښنا ، بخارۍ یا روانو اوبو ژوند وکړي. په دې عکس کې یو سړی له یوه پمپ څخه اوبه راوباسي، شاته یې یو ویجاړ شوی کور دی.
انځور: Evgeniy Maloletka/AP Photos/picture alliance د خوراکي توکو له پاره په کتارونو کي دریدل وروسته له هغه چې اوکرایني چارواکو د لیمان کنټرول ترلاسه کړ، دوی د ښار اوسیدونکو ته د خوراکي توکو او درملو ویش پیل کړ. خلکو د اړينو توکو ترلاسه کولو له پاره کتارونه جوړ کړي.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance دلته د سولې په وخت کې یو ښوونځی جوړ شوی و. اوس د اوکراین بیرغ یو ځل بیا د ویجاړې شوې ودانۍ پر سر پورته دی. د سبق زده کړه باید نوره په ودانۍ کې ترسره نه شي.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance د سپتمبر په نیمایي کې لیمان ته نږدې د دروبیشیو په کلي کې سخته جګړه پیل شوه. د کلي یو اوسیدونکی له خپل موټرسایکل سره د یوې ویجاړې ودانۍ څخه تیریږي.
انځور: Leo Correa/AP/picture alliance د اوکراین ټانکونه - يقيني بريا د سپتمبر په نیمایي کې، اوکراین د خارکیف سره نږدې یو بریالی برید پیل کړ او د سیمې ډیره برخه یې بیرته ونیوله. د څارونکو په وینا، د اوکراین پوځ په جګړه کې ستراتیژیک ابتکار ترلاسه کړ. د سپتمبر په ۱۴ د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي سیمې ته سفر وکړ.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance ازیوم: د ډونباس لپاره هیڅ اکمالات نشته ایزیوم د اپریل په لومړیو کې د روسیې لخوا نیول شوی و. د سپتمبر په میاشت کې تر آزادۍ پورې، ښار د ډونباس په محاذ کې روسیې سرتیرو ترينه د اکمالاتو له پاره د یوې مهمې اډې په توګه کار اخيسته. په عکس کې یو څو پوړیزه استوګنځی ښکاري چې د مرميو په واسطه په بشپړه توګه ویجاړ شوی.
انځور: Sofia Bobok/AA/picture alliance د اوکرایني چارواکو په وینا، د روسیې تر اشغال وروسته په ایزیوم کې په سلګونو د ناپيژندل شویو مړو قبرونه وموندل شول. د دغو ښخ شویو ځینی پاتې شونو کې د شکنجو نښې ښکاری. ملګرو ملتونو خپل کارکونکو ته دنده سپارلي، چې په ایزوم کې ډله ایز قبر ته ورشي.
انځور: Gleb Garanich/REUTERS په جګړه کې زیاتې زیربناوې هم ویجاړې شوې. په ایزوم کې یو پل جوړ شوی ترڅو په موقتي توګه د ویجاړ شوي پل ځای ونیسي.
انځور: Francisco Seco/AP/picture alliance/dpa د ایزیوم آزاد شوي ښار اوسیدونکي هڅه کوي په سختو شرایطو کې ژوند وکړي: پرته له بریښنا ، ګاز او د څښاک له اوبو. ډیری کورونه او ښاري زیربناوې د توغندیو له امله ډیر زیانمن شوي دي.
انځور: Metin Aktas/AA/picture alliance د اوکراین د نورو ښارونو د خلکو په څیر چې د روسیې له ښکيلاک څخه آزاد شوي، د ایزوم اوسیدونکي د رضاکارانو له خوا راوړل شوي خواړه په مننې سره مني.
انځور: Francisco Seco/AP/picture alliance د ایزیوم ځینې اوسیدونکي د روسیې د پوځ له خوا جوړې شوي سرپناوې له مینځه وړي.دوی د دغو سرپناو له لرګيو څخه د خپلو کورونو د تودولو له پاره استفاده کوي.
انځور: Gleb Garanich/REUTERS د خیرسون په څير د خارکیف په سیمه کې هم د روسیې زیات ویجاړ شوي پوځي تجهیزات پاتې دي. انځور د خارکیف- ایزیوم پر سړک د اوکرایني ځواکونو له خوا ویجاړ شوي روسي ټانکونه ښيي. خو د روسي پوځیانو اوسنی زیاتوالی د اوکراین پر پوځ یو ځل بیا فشارونه زیاتوي.
انځور: Francisco Seco/AP/picture alliance
په دې ترڅ کې د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلنسکي بایډن ته ډاډ ورکړ چې امریکایي جټ الوتکې به د روسیې هوایې قلمرو ته د ننوتلو له پاره ونه کارول شي.
د روسیې سفیر انتونوف دا هم وویل چې پر کریمیا هر ډول اوکرایني برید به پر روسیې برید وګڼل شي. هغه وویل: «دا اړینه ده چې امریکا دې په بشپړ ډول د روسیې له غبرګون څخه خبر اوسي».
زیلنسکي: باخموت د روسیې په کنترول کې نه دی
د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلنسکي ویلي دي چې باخموت د مسکو تر کنترول لاندې نه دی. د روسي اجیر جنګیالیو واګنر ډلې مشر ادعا کړې وه چې د مالګې کان تر مشهور ختیځ کلي «وروستي سانتي متر» پورې یې هم کنترول ترلاسه کړی دی.
د واګنر ډلې مشر ادعا کړې وه چې پر ټول باخموت یې کنترول ترلاسه کړی دی.انځور: Prigozhin Press Service/dpa/picture alliance د یکشنبې په ورځ زیلنسکي د جاپان په هیروشیما ښار کې د جي۷ سرمشریزې پر مهال مطبوعاتي کنفرانس ته وویل: «تر ننه پورې باخموت د روسیې په کنترول کې نه دی. هغه وویل چې زه د خپل پوځ تګلاره له تاسې سره نه شم شریک کولی. تر ټولو ستونزمنه خبره به دا وي چې که په باخموت کې د تګلارې په اعتبار کومه تیروتنه وشي او زمونږ خلک محاصره شي.»
اوکرایني پوځ وایي چې دوی د ښار یوه کوچنۍ برخه اوس هم تر خپل کنترول لاندې لري. دا ښار په اوکراین کې د روسیې د جګړې پر مهال د تر ټولو خونړیو جنګونو شاهد پاتې شوی دی.
د اوکراین د ځمکنیو ځواکونو قوماندان اولیکسیندر سیرسکي ویلي دي: «د باخموت په اطرافي سیمو کې زمونږ پرمختګ روان دی.» خو د واګنر مشر یوګینې پریګزین ویلي دي چې اوس په باخموت کې هیڅ اوکرایني عسکر شتون نه لري.
بریتانیا اوکراین ته اضافي توغندي او جنګي ډرون ورکوي
نوموړي د تیلیګرام په یوه پوست کې ویلي: «په باخموت کې نور هیڅ اوکرایني عسکر نشته، ځکه نو مونږ بندیان نیول هم بند کړي دي. په ډیر شمیر کې د اوکرایني پوځیانو مړي پراته دي.»
پریګوزن وویل چې یا خو زیلنسکي رښتیا خبره نه کوي یا «دا هم امکان لري چې زمونږ د ډیر شمیر پوځي مشرانو په څیر نه پوهیږي چې پر ځمکه څه روان دي.»
اوکراین ته د جنگي الوتکو د ورکولو په اړه د بریتانیا او هالند طرحه
هغه زیاته کړه چې واګنر به د می تر ۲۵ نیټې پورې د باخموت کنترول روسي پوځ ته وسپاري.
زیلنسکي د یکشنبې په ورځ د جی ۷ په سرمشریزه کې د باخموت کنډوالې په دویمه نړیواله جګړه کې له ویجاړ شوي هیروشیما سره تشبيه کړ.
آژانسونه: ش.ن/ ب.ص
