د دغه پهلوان دوه ورونه چې د ده سره يو ځای يې په احتجاجونو کې برخه اخيستې وه، په ډېرو کلونو حبس محکوم شوي دي. د نړيوال پيوستون او خواخوږۍ يوې څپې په دې وروستيو کې دا هيله راټوکولې وه چې د ايران قضا ښايي د مرګ حکم بېرته واخلي. د متحده آيالاتو ولسمشر دونالد ترمپ د «ستر او محبوب» غېږه نيونکي قضيه هم تېره اوونۍ ياده کړې وه. ترمپ په تويتر کې ليکلي ول چې د هغه يوازنۍ کړنه دا وه چې د سړک په سر يې د ايران د حکومت پر ضد اعتراض کړی وو. د ايران د اسلامي جمهوريت مشرتابه ته په خطاب سره ترمپ زياته کړې وه چې «د دغه ځوان سړي ژوند» دې وژغوري او هغه دې نه اعداموي.
«ايران د شاتګ په حال کې دی»
د آلمان حکومت د بشري حقونو مسئولې، بېربل کوفلر، د ياد حکم له کبله ډېره حيرانتيا څرګنده کړې ده. د هغې په خبره ايران د پر غاړه اخيستل شوو نړيوالو مسئوليتونو په برخه کې د شاتګ په حال کې دی.
په ايران کې خپله او د غېږه نيوونکو په نړيوالو حلقاتو کې هم دغه قضيه د غندنې او انتقادونو سبب ګرځېدلې ده. د آلمان د سپورټ المپيک ټولنې د ډېرو انفرادي ورزشکارانو له انتقادونو سره يو ځای او همغږې شوې او غوښتي يې ول چې «تورن ته د اساسي بشري حقونو پر بنياد د يوې عادلانه محاکمې تضمين» بايد شوی وای. خو د ايران قضا په دې ترڅ کې د مرګ د حکم د جاري کولو له کبله هر ډول نيوکې رد کړې دي. يوه وياند د چهارشنبې په ورځ وويل چې ډېر هغه کسان په دغسې چارو کې لاسوهنه کوي چې دقيق معلومات يې په هکله نه لري.
ي.ي./ن.ص./ا.ا.
پر ورته موضوع زموږ له آرشيف څخه يو انځوريز راپور (16.01.2020):
په عراق کې د ایران له ملاتړ څخه برخمنې ملیشه ډلې
د رپوټونو په حواله یو شمیر شعیه مذهبه ملیشه د کلونو راهیسې د ایران له خوا تمويل او په وسلو سمبالیږي. دغه ډلې له ۲۰۱۴م کال راهیسې د حشد الشعبي په نوم تر یوه چتر لاندې د داعش پر وړاندې د مبارزې په برخه کې ګډ فعالیت کوي.
انځور: Fars
د عراق شعیه مذهبه ملیشه
که څه هم یو شمیر شعیه مذهبه ملیشې له عراقي پوځ سره یوځای شوي دي، خو سره له دې هم د ایران له ملاتړ څخه برخمن ځنې بانفوذه ملیشې په خپلواک ډول په عراق کې فعالیت کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/K. Mohammed
د حزب الله سپاهیان
پر عراق د امریکا تر برید وروسته، له ۲۰۰۳م کال راهیسې د حزب الله ملیشه په عراق کې د امریکايي ځواکونو پر وړاندې فعالیت کوي. د عراق د حزب الله ملیشه د لبنان له حزب الله ډلې سره د سازماندهي په برخه کې ارتباط نه لري. دې ډلې له عراق څخه د امریکایي ځواکونو تر وتلو درې کاله وروسته په ۲۰۱۱م کال کې د داعش ترهګرې ډلې پر ضد مبارزه پیل کړه او د حشد الشعبي ډلې سره یوځای شوه.
انځور: picture-alliance/dpa/AP
د عراق حزب الله د لبنان له حزب الله سره پیوند نه لري
د عراق حزب الله تر اوسه پورې د خپلو غړو شمیر پټ ساتلی دی، خو سره له دې هم د دغې ملیشه ډلې د یوه ویاند په حواله، نوموړۍ ډله په بې پيلوټه الوتکو، له لیري څخه کنترولیدونکو توغندیو او نورو وسلو مجهزه ده. د عراق د حزب الله ډلې مشري ابو احمد البصري کوي. ویل کیږي چې البصري د هغه اصلي نوم نه دی.
انځور: picture-alliance/AP Photo/N. Nasser
د کتائب الامام علي سپاهیان
یو شمیر نور سازمانونه له خپلو زرګونو جنګیالیو سره د حشد الشعبي تر چتر لاندې په عراق کې فعالیت کوي. یو له دغو سازمانونو څخه د النجباء ملیشه دي. دا سازما د اکرام الکعبي عراقي له خوا رهبري کیږي چې د امریکا په تور لیست کې شامل دی. کتائب الامام علي چې د واشنګټن له خوا د ترهګریزې ډلې په توګه درجه بندي شوی هم د همدې چتر لاندې فعالیت کوي.
انځور: picture-alliance/NurPhoto/S. Backhaus
د نجباء د اسلامي مقاومت غورځنګ د حشد الشعبي تر چتر لاندې یوه بله ډله ده
د جُند الامام او خراساني سپاهیان هم د هغو ملیشه و له ډلې څخه دي چې د حشد الشعبي تر چتر لاندې فعالیت کوي. یاد سازمان له حزب الله سره یوځای د حشد الشعبي تر چتر لاندې په عراق کې د ایران د پلويانو تر ټولو پياوړې ډله تشکيلوي.
انځور: AFP/Iraqi Military
د عصائب الاهل الحق ډلی مشر قیس غزعلي
د عصائب الاهل الحق ډله له مهدي پوځ څخه رامنځته شوې کوم چې د مقتدی الصدر په مشری یو له تر ټولو قوي شعیه مذهبه سازمانونو څخه دی. د عراق په پارلمان کې د صادقیون د فراکسیون له خوا یي استازیتوب کیږي. متحده ایالات دغه ډله د څو توغندیزو بریدونو مسئول بولي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/N. Al-Jurani
د البدر سازمان جنګیالي
د البدر سازمان په عراق کې یو تر ټولو پخوانی او مهمه پارلماني ډله ګڼل کیږي. په ۱۹۸۲م کال د دې ډلې بنسټ کیښودل شو او د ایران او عراق په جګړه کې«۱۹۸۰ تر ۱۹۸۸» د ایراني ځواکونو په پلوي جنګیده. دا سازمان په زرګونو تنه غړي لري او د عراق په پوځ کې هم د پام وړ برخه لري. همدارنګه له څو کلونو راهیسي د دې ګوند څو تنه غړي په مهمو حکومتي پوستونو کې کار کوي.
انځور: picture-alliance/dpa/A. Jalil
له ښی لوري، هادي العامري او عراقی سیاستوال مقتدی الصدر
له څو کلونو راهیسې د حزب البدر غړي په مهمو حکومتی پوستونو کې کار کوي. دغه سازمان د هادي العامري له خوا رهبري کیږي. العامري د ایران د القدس ځواکونو د وژل شوي جنرال قاسم سلیماني چې په بهرنیو ماموریتونو کې د ایران پر نفوسه قوماندان ګڼل کیده استازیتوب کاوه. په انځور کې د مقتدی صدر تر څنګ په عراق کې د شعیه ګانو دغه پر نفوذه سیاستوال لیدل کیږي.