واک ته د طالبانو تر رسیدو وروسته له افغانستان څحه د خلکو د وتلو لړۍ چټکه سوې ده. بې کاري، د ژوند نامعلوم برخليک او اقتصادي ستونزې د دې لامل ګرځيدلي دي چې ډېری خلک په ځانګړي ډول ځوانان له هېواد څخه د وتلو په لټه کې سي.
انځور: ISNA
اعلان
هرات چې له ایران سره ګډه پوله لري هره ورځ ترې زیات شمیر ځوانان په قانوني او غیري قانوني لارو د وتلو هڅه کوي. که څه هم له هیواد څخه د تلونکو کسانو کره شمیر نه دی معلوم، خو د طالبانو چارواکي او ځايي اوسيدونکي دا شمیر د تیر په پرتله زیات یادوي چې تر ټولو ستر لاملونه یې اقتصادي کمزورتیا، بیکاري او ویره په ګوته کیږي.
غلام فاروق هغه ځوان دی چې څلور میاشتي مخکې ېې د هرات په یوې دولتي ادارې کي دنده لرله او په خبره یې لس زره افغانۍ معاش یې ترلاسه کاوه. هغه وايي کله چې طالبانو هرات ونیو یوه اوونۍ وروسته له خپلې دندې را وګرځول شو او پوره درې میاشتي بې کاره وو. آخر مجبور سو چې له هرات څخه ایران ته د مزدورۍ په موخه د قاچاقي لارو سفر ته مخه کړې چې په خبره یې لس ورځي مخکې د هرات غوریان ولسوالۍ له مربوطاتو څخه ایران ته له یوشمیر نورو ځوانانو سره تر اوښتلو وروسته ونیول سو.
انځور: ISNA
هغه زياتوي چې تر وهلو ډبولو وروسته بیرته هرات ته را واړول شو خو وايي سره له دې چې ډېر تکلیفونه یې هم لیدلي، بله لار نه لري او بیرته مجبور دی چې دا ځل د نیمروز ولایت له لارې ایران ته ولاړ سي.
مدنی فعال اصیل محمد وايي که څه هم د غیرې قانوني لارو څخه د قاچاقبرو په مرسته د خلکو د وتلو لړۍ کلونه کیږې روانه ده خو واک ته د طالبانو تر رسېدو راهيسې دا شمیر ډیر شوې دی.
انځور: ISNA
د اصیل په خبره یاد کار درې لوې لاملونه لري، لومړی دا چې په هیواد کي د بیکارۍ ګراف لوړ شوی، دویم په تیر نظام کي یوشمیر مامورینو دندې لرلې چې اوس ېې له لاسه ورکړي او بله خبره بیا دا ده چې د تیر حکومت د پوځ یو شمیر سرتیري هم د ویرې او هم د بیکارۍ له امله هڅه کوې چې هیواد پریږدي.
بل لور د هرات ولایت د فرهنګي کمیسیون غړی او د اطلاعاتو کلتور سرپرست مولوي نعیم الحق حقاني هم دا مني چې د طالبانو په راتګ سره ډیر شمیر ځوانان له هیواد څخه ووتل او لا هم دا لړۍ روانه ده. خو هغه زیاتوي چې عمومي عفوه اعلان شوې او هيڅوک هم د چا ژوند ته خطر نه شي پيښوولی. نوموړی زياتوي: «ځوانان د هېواد سرمايه ده. دوی کوښښ چې د خلکو او په خاص ډول د ځونانو له پاره کار زمينه برابره کړي.»
حقاني زياتوي: «متاسفانه کله چې په هیواد کي تحول رامنځ ته شو، اکثریت ځوانان د اسلامی امارت په تړاو د تبلیغاتو ښکار شول او له هیواده ووتل.» د هغه په خبره دوی غواړي چې د ټولني ټول اقشار په خپله خاوره کي پاتي شي او هغوې ته به د کار زمینه هم برابره شي.
خو د يادولو وړ ده چې په دې وروستيو کي له هرات څخه نه يوازې ځوانانو کډوالۍ ته مخه کړې بلکي ډیر شمیر کورنۍ هم پر قاچاقي لارو د هیواد د پریښودو هڅه کوي چې کارپوهان یې اقتصادي، امنیتي او بیکاري تر ټولو ستر لاملونه بولي.
ع. م./ب. ص
زموږ له آرشیف څخه:
د ایران او ترکیې په پوله افغان مهاجر
په داسې حال کې چې د نړۍ پام له کابل څخه د ائتلافي ځواکونو د ځايي همکارانو رایستلو ته متمرکز دی، د ترکیې او ایران پر پولو فشار پر زیاتیدو دی. د ناټو چارواکو د افغانستان له ګاونډیانو د پولو د پرانیستو غوښتنه کړې.
انځور: ISNA
د ایران پر پوله افغان مهاجر
د افغانستان د مرکزي دولت په پاشل کیدو سره، ډیر شمیر افغانان د نورو هیوادونو په تکل له خپله هیواده ووتل. هغو کسانو چې ویزه او مالي امکانات یې درلودل، له هوایي لارو او نورو لارو مشهد ته ورسیدل. په وروستیو ورځو کې ډیری کسانو هڅه وکړه چې په غیر قانوني ډول د ایران خاورې ته داخل شي، چې د سرحدي ځواکونو له خوا یوه ځای ته راټول شوي.
انځور: ISNA
ایران ته د امنیتي ځواکونو اوښتل
د طالبانو د پرمختګ پر مهال، د افغانستان امنیتي ځواکونو ډیرې سیمې بې له مقاومته پریښودې. یو شمیر افغان امنیتي ځواکونه د میلک له سرحده یران ته واوښتل. د ایران او طالبانو د مسوولینو ترمنځ تر ناستې وروسته دغه کسان بیرته افغانستان ستانه کړل شو. د دغو کسانو د برخلیک په هکله معلومات نه شته چې آیا هغوی د طالبانو په صفوفو کې ځای پر ځای شوی او که خپل «عادي» ژوند ته ورګرځیدلي؟
انځور: FARS
د زرونو افغان مهاجرو بیرته ستنول
د ایران د خبري آژانسونو د رپوټونو له مخې دغه کسان د ایران خاورې ته تر داخلیدو وروسته د ایران د سرحدي ځواکونو له خوا د ملا شریف په اډه کې راټوليږي او د سرې میاشتې له خوا تر لنډ «هرکلي» وروسته د ۲۴ ساعتونو په موده کې د ایراني چارواکو له لوري د میلک د پولې بیرته افغانستان ته ګرځول کیږي.
انځور: ISNA
"کمپ نه دی جوړ شوی"
په وروستیو کې د ایران د اتباعو د چارو مدیر، یو ځل بیا ټینګار وکړ چې ایران د مهاجرو او بې ځایه شوو د منلو له پاره کوم نوی کمپ نه دی جوړ کړی. د هغه په خبره اصولا داسې نه بریښي چې د افغانستان فضا دې داسې وي چې د بې ځایه شوو کسانو او مهاجرو نوې څپه دې د ایران پر لور حرکت وکړي، نو له دې کبله په دې اړه چمتووالي ته اړتیا نه شته.
انځور: ISNA
د کابل هوایي ډګر شا او خوا وضعیت
د کابل هوایي ډګر ته څیرمه د هغو کسانو پر وړاندې چې د افغانستان څخه د وتلو نیت لري، د طالبانو چلن هم سخت شوی دی. په پام کې ده چې له افغانستان څخه د بهرنیو اتباعو او د ائتلافي ځواکونو د ځایي همکارانو د رایستلو پروسه د اګست په ۳۱مه پای ته ورسیږي. څارونکو په دې آند دي چې د کابل هوایي ډګر په بندیدو سره به د پولو له تیریدو فشار هم زیات شي.
انځور: ISNA
"ګاونډیان دې پولي پرانیزي"
په کابل کې د ناټو یوه جګپوړي چارواکي د چهارشنبې په ورځ د رویترز له خبري آژانس سره په خبرو کې د افغانستان له ګاونډیانو څخه د پولو د پرانیستې غوښتنه وکړه. هغه ویلي دي: «ایران، پاکستان او تاجیکستان باید د ځمکي او هوایي لارې لا زیاتو کسانو ته د داخلیدو اجازه ورکړي.»
انځور: ISNA
د ترکیه پر پوله افغان مهاجر
ترکیې له میاشتو راهیسې له ایران سره پر پوله د دیوال په جوړیدو سره د افغانستان پيښو ته غبرګون وښود. خو پر دې سربیره هم دغه هیواد په خپلو ختیځو پولو ورځ تر بلې د افغان مهاجرو د زیاتیدو شاهد دی.
انځور: Necmettin Karaca/picture alliance/AA
د سرحدي ګزمو زیاتیدل
د ترکیې سرحدي ځواکونو په وروستیو ورځو کې له ایران سره پر پوله خپلې هوايي او ځمکنۍ ګزمې زیاتې کړي دي. ترکي چارواکو ویلي دي چې شا او خوا ۱۸۲ زره ثبت شوي افغانان او ۱۲۰ زره نور چې ثبت شوي نه دي په ترکیه کې ژوند کوي.
انځور: Ali Ihsan Ozturk/Demiroren Visual Media/abaca/picture alliance
ترکیې ته په راتلونکو اوونیو کې د مهاجرو څپه؟
د ترکیې سرحدي ځواکونو د پولو د کنترول پاره د څارنې برجونه جوړ کړي او له بې پيلوټه الوتکو او د شپې له دوربین څخه استفاده کوي. ترکي چارواکو ویلي دي چې د طالبانو تر تسلط وروسته د افغانانو د مهاجرت د زیاتیدو شاهدان نه دي، خو د کابل د هوایي ډګر تر تړل کیدو وروسته ترکیې ته د نوو مهاجرو رسیدل له افغانستان څخه د لیرې والي له کبله ښایي څو اوونۍ وخت ونیسي.
