د ایران دولتي خبري آژانس «ايرنا» د جمعې په ورځ د سیستان بلوچستان ولایت د بحران مدیریت ادارې د مشر مجید محبي په حواله ویلي دي چې په تیرو درو ورځو کې د دغه ولایت په پنځو ښارونو کې تر ۱۳۰۰ ډیر نور انسانان روغتونونو او روغتیایي مرکزونو ته د درملنې په موخه وروستل شوي دي. دغه ولایت [سیستان-بلوچستان] له افغانستان سره ګډه پوله لري.
مجبي زیاته کړه چې دغو درو تنو د «د خراب لید له امله رامنځته شوو پيښو» کې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. له ۱۳۴۶ تنو ناروغانو څخه اکثرو یې د تنفسي، زړه او سترګو له ستونزو څخه شکایت درلود.
په منځني ختیځ کې ډیر کله د شګو باد یا طوفانونه رامنځته کیږي، خو په دې وروستیو کلونو کې نه یوازې دا چې ډیر شوي، بلکې شدت یي هم زیات شوی دی.
کارپوهان د دغو طوفانونو د ډیریدو علت ته، د څړځایونو له لمنځه وړلو، د ځنګلونو د پریکولو او د سیندونو له اوبو څخه تر اندازې زیاتې استفادې کولو ستونزو سره ارتباط ورکوي.
په ایران کې ۴۰ زره کلن جهیل په بشپړه توګه وچ شوی
په ایران په همدان کې د «آق ګل» په نامه جهیل په بشپړه توګه وچ شوی. تر وچیدو مخکې د دې جهیل پراختیا ۸۳۰ هکتاره وو او د جهیل په سیمه کې شاوخوا ۴۶ ډوله د اوبو او وچې مرغان موندل کیدل. انځور: Mizan د ایران د تسنیم په نامه خبري آژانس رپوټ ورکړی چې د ایران په همدان ولایت کې د «آق ګل» په نامه یو جهیل چې د ایران یو له سترو جهیلونو څخه وو، د روان کال په ترڅ کې په بشپړه توګه وچ شوی.
انځور: Mizan د آق ګل په نامه دغه جهیل تر وچیدو مخکې د په ۸۳۰ هکتاره ځمکه کې پروت وو.
انځور: Mizan د ایران د یو بل خبري آژانس میزان په حواله، د دې جهیل د ځمکې ضخامت چې اوس په بشپړه توګه وچ شوی، ښيي چې د آق ګل په نامه د دغه جهیل عمر ۴۰ زره کاله وو.
انځور: Tasnim د دې رپوټ په حواله، ان د ژمي په موسم کې د ځمکې لاندې د اوبو له حده ډیره استفاده، د دې لامل شوی چې دغه جهیل وچ شي.
انځور: Tasnim تر دې وړاندې او په ۱۳۹۰ کال کې د ایرنا په نامه د ایران یو بل خبري آژانس خبر ورکړی وو چې د «آق ګل» په نامه دغه جهیل په ملي کچه ثبت شوی دی.
انځور: Tasnim د ایسنا خري آژانس په حواله، په دې جهیل کې ۴۶ بیلابیل مرغان موندل کیدل چې له دې ډلې څخه د فلامینګو، قو، خاکي غازو، تنجه، ادرک مرمري، شین سری اردک، د سقا په نامه مرغه، لګ لګ، حواصیل او دې ته ورته نور مرغان د یادولو وړ دي.
انځور: Mizan د نورو ننګونو سربیره چې اوسمهال ایران ورسره لاس او ګریوان دی، د کارپوهانو په حواله د اوبو کړکیچ بله لویه ستونزه ده چې ایران ورسره مخ دی.
انځور: Mizan د چاپیرال اړوند د کارپوهانو په حواله د اقلیم بدلون او د ۲۰ کلونو په ترڅ کې د ځمکې د تودوخې د درجې لوړیدل، د ایران د ځینو سیمو د وچیدو له عواملو څخه ګڼل کیږي.
انځور: Mizan د ملګرو ملتونو د وړاندوینو په اساس، د نړۍ د اوبو زیرمې به د راتلونکو ۱۵ کلونو په ترڅ کې تر ۴۰ فیصله کمې شي.
انځور: Mizan تر دې وړاندې هم د ایران په ځینو سیمو کې میشت خلک د اوبو له کمښت سره لاس او ګریوان وو او ښايي ایران په راتلونکو کلونو کې د اوبو له سخت کمښت سره مخ شي.
انځور: Tasnim
همدارنګه د ایران په سویل ختیځ کې په پرله پسې ډول د تیزو بادونو له کبله د ځمکې نم یا رطوبت په پرله پسې ډول مخ په کمیدو یا وچیدو دی. له همدې امله د روان کال په لومړیو کې له ګاونډي هیواد افغانستان سره د اوبو پر سر شخړه هم رامنځته شوه.
تهران پر کابل تور لګوي چې د هلمند پر رود یې د اوبو بند په جوړولو سره ایران ته د خپلېحق آبې یا اوبو حق په اساس د اوبو بهیدلو مخه نیولې ده.
ایران د هغو هیوادونو په کتار کې راځي چې د اقلیمي بدلونو له کبله په شدید ډول اغیزمن شوي دي. دغه هیواد په تیرو لسو کلونو کې ډیر شمیر وچکالۍ او تر څنګ یې ډیر سیلابونه هم تجربه کړي دي.
آژانسونه: ش.ن/ ن.ص