د ولسي جرګې غړي ګل احمد کمین چې د افغان څېړنیز پلاوي غړیتوب لري دویچه ویله ته وویل، د پولې کمېسارانو په کچه د دواړو هېوادونو ترمنځ خبرې ترسره شوې، خو د پام وړ پایله یې نه درلوده: «په کومه کچه چې مونږ هلته تللي وو او غوښتل مو چې له ایراني لوري سره دا موضوع مطرح کړو، هغوی نه غوښتل چې له دې لارې موضوع تحقیق شي، ایراني چارواکو غوښتل چې د کمېسارانو په سطحه دې دا موضوع وڅېړل شي، دا کار وشو خو څه ترلاسه نه شول.»
ایران سره پر پوله د افغان کارګرانو د ډوبیدو پېښې د څېړنو لپاره دواړو (افغانستان او ایران) د حقیقت موندنې کمېسیونونه ګمارلي ووانځور: DW/S. Tanha
د حقیقت موندنې کمېسیون ددغه غړي پروینا، چې د هغوی راټول کړي سندونه او شواهد په ډاګه کوي، چې د ایران سرحدي ځواکونو د ټولو نړېوالو اصولو خلاف افغان کارګران وژلي او سیند کې یې ډوب کړي دي.
ښاغلی کمین وايي، که د دواړو هېوادونو په کچه ډيپلوماټیکې څېړنې هم بې پایلې شي، نو افغان حکومت به په لوړه کچه د ولسي جرګې او د حکومت د مشرتابه په کچه پریکړه کوي.
ایران باید "غرامت" ورکړي
یوشمېر افغان کتونکي وايي، حکومت دې په جدي توګه دا قضیه وڅیړي او ایران باید دې اړ کړای شي چې د بې ګناه وژل شویو افغانانو غرامت ورکړي.
د کورنیو چارو وزارت یوه پخواني چارواکي جنرال طاهر یرغل دویچه ویله ته وویل، تراوسه په دې اړه ټول اسناد ښيي چې افغان کارګران په بې رحمی سره وژل شوي: «د افغان حکومت اقدامات باید ډیر جدي وي، دا کوچنۍ موضوع نه ده چې کمېساران دې حل کاندي باید په لوړه کچه مطرح شي، ایران باید ددغو بې ګناه افغانانو "غرامت" ورکړي.»
شاوخوا درې اونۍ وړاندې یوشمېر افغان کارګران د کار په تمه ایران ته پر لاره وو چې د هرات ګلران ولسوالۍ کې پر پوله د ایران سرحدي ځواکونو ونېول.
رپوټونه وايي، چې ایراني ځواکونو لومړی افغان کارګران شکنجه او وروسته یې ۱۲ تنه په هریرود سیند کې ډوب کړي او ۱۷ نور لاهم تري تم دي.
خو د ایران د بهرنیو چارو وزارت تردې دمه په دې اړه ټولې ادعاوې بې بنسټه بولي.
اسماعیل شاکر – کابل
له آرشيف څخه يو انځوريز البوم:
د پاکستان او ایران پر پوله د قرنطین د مرکزونو وضعیت
د پاکستان او ایران سرحدي سیمه تفتان کې د سرحدي لارې ترڅنګ په قرنطین شوو مرکزونو کې تر ۱۵۰۰ زیات پاکستاني زیارت کوونکي او نور کسان ساتل کیږي. دغه کسان له ایران څخه راستانه شوي دي چې د کرونا ویروس سخت ځپلی دی.
انځور: DW/G. Kakar
شکایتونه
د پاکستاني شیعه زیارت کوونکو له پاره ځانګړي شوي ځای کې له ایران څخه بیرته راستانه شوي په سونو زیارت کوونکي شته. د قرنطین په دغه مرکز کې ساتل شوو کسانو تور لګولی دی چې ټول زیارت کوونکي پرته له احتیاطي تدابیرو ساتل کیږي. خلک دا شکایت هم کوي چې د قرنطین په مرکز کې د روغتیا د نړیوال سازمان د معیارونو له مخې حفاظتي اقدامات نه کیږي.
انځور: DW/G. Kakar
کانتینرونه
د پاکستان ایران پر پوله د قرنطین په مرکزونو کې کانتینرونه هم ایښودل شوي دي. په دغو کانتینرونو کې هغه کسان ساتل کیږي چې په کرونا ویروس د اخته کیدو شک پرې کیږي.
انځور: DW/G. Kakar
ماسک او پاسپورټ
له ایران څخه پاکستان ته راتلونکو زیارت کوونکو ته پر پوله ماسکونه ورکول کیږي. د پاسپورټ د کنترول او اړونده پروسې وروسته پاکستاني چارواکي له هغوی څخه پاسپورتونه اخلي. دغه پاسپورتونه د ۱۴ ورځو قرنطین تیرولو دورې وروسته بیرته مسافرو ته ورکول کیږي.
د پاکستان او ایران سرحدي ښار تفتان کې د ایران له مختلفو سیمو پاکستان ته راغلي تر پنځو زرو زیات کسان قرنطین کړل شوي دي. د طبعي آفاتو پر وړاندې د مبارزې مرکزي ادارې د بلوچستان ایالت ته ۱۲۰۰ خیمې، ترپالونه، کمپلې ورکړي په داسې حال کې چې مرکزي حکومت ډیره ناڅیزه مرسته کړې.
انځور: DW/G. Kakar
انتقاد
په بلوچستان کې د قرنطین پر مرکزونو د سند ایالت حکومت او مرکزي حکومت ملحوظات لرلي دي. د سند لومړي ایالتی وزیر مراد علي شاه په یوه خبري کنفرانس کې ویلي وو چې د بلوچستان له قرنطین مرکزونو څخه په راغلو کسانو کې ځکه د کرونا ویروس خپور شو، چې هلته د ساتل شوو کسانو په منځ کې د شپږ فوټه واټن معیار په پام کې نه وو نیول شوی.
انځور: DW/G. Kakar
د کارپوهانو نظر
د چارو پوهان وایي چې په بلوچستان کې د کرونا ویروس پر ضد مبارزه کې د دوی نظر ته پام نه کیږي. د قرنطین په مرکزونو کې ډاکټران او د روغتیا پالو نورې عملې شکایت کړی دی چې دوی ته لازم طبي سهولتونه نه دي ورکړل شوي. پر دې سربیره د بلوچستان ایالتي حکومت له مرکزي حکومته د پاکستان – ایران او پاکستان – افغانستان پر پوله د غیر قانوني تګ راتګ د مخنیويله پاره د اضافي امنیتي ځواکونو د ګمارلو غوښتنه کړې ده.
انځور: DW/G. Kakar
په چمن کې د قرنطین مرکزونه
د پاکستان او افغانستان ترمنځ سرحدي سیمه چمن کې هم له افغانستان څخه د راتلونکو کسانو له پاره په یوه لوی میدان کې د قرنطین مرکز جوړ شوی دی. په دغه مرکز کې د مسافرو له پاره په سونو خیمې لګول شوي دي.