د ایران د بشر حقونو د څار سازمان چې مخفف ېې هرانا (HRANA) دی، ويلي دی چې ژینا مهسا امينی ته د اروپايي اتحاديې د بشري حقونو تر ټولو لوړه جایزه ورکړل شوې ده.
د اسوشتید پریس په حواله، دغه سازمان چې مقر ېې په امریکا متحده ایالاتو کې دی، د شنبې په ورځ رپوټ ورکړ چې ایراني چارواکو د مهسا امینی پلار امجد او د هغې دوو وروڼو ته اجازه نه ده ورکړې چې د سخاروف د فکر آزادي جایزې د ترلاسه کولو له پاره د فرانسې شتراسبورګ ښار ته پرواز وکړي.
په رپوټ کې راغلي چې یوازې د مهسا اميني د کورنۍ وکيل، صالح نیکبخت، کولی شي د هغوی له خوا سفر وکړي او دغه جایزه تر لاسه کړي.
د هسپانيا په پلازمينه مادرید ښار کې د ایراني اتباعو له خوا د مهسا اميني په پلوي مظاهره انځور: David Canales/SOPA Images/picture alliance اروپايي اتحاديې دغه معتبره جایزه په ۱۹۸۸ کال کې د شوروي مخالف او د سولې د نوبل جایزې د ګټونکي ادیب، اندري سخاروف په نوم ایجاد کړه. دغه جایزه هغو افرادو او ډلو ته ورکول کیږي چې له بشري حقونو او بنسټيزو آزادیو څخه دفاع کوي.
څرنګه چې د اروپايي پارلمان ويب پاڼه د سخاروف جایزې په هکله وايي، دغه جایزه «د اروپايي اتحاديې تر ټولو لوړ درنښت دی چې د بشري حقونو فعالانو ته ورکول کيږي.» دغه جایزه د سپتمبر مياشتې په اوایلو کې د ژينا مهسا اميني په نوم شوه.
۲۲کلنه کردۍ ايرانۍ، ژینا مهسا امينی، تېرکال د ایران مذهبي پولیسو له لورې د حجاب نه رعایت کولو په دلیل ونیول شوه چې بیا د پولیسو په توقیف کې مړه شوه. د هغې له مړيني وروسته ډېر ژر په ټول ایران کې د حکومت ضد پراخ لاريونونه وشول چې وروسته ېې لمن له ایرانه بهر اروپا او امریکا ته هم وغځېده.
په برلین کې د مهسا امیني د مړينې د لومړي تلین مظاهرې - د ۲۰۲۳م کال د سپتمبر ۱۲مهانځور: Omer Messinger/Getty Images د ایران د بشري حقونو د فعالانو په خبره، ایراني چارواکو د اعتراض کونکو پر ضد پراخ اقدامات ترسره کړل چې په جریان کې ېې له ۵۰۰ ډېر کسان ووژل شول او نژدې ۲۰زره ونيول شول. چارواکي وايي چې ډېری نیول شوي کسان بېرته آزاد شوي او یا ېې د بند موده راکمه کړل شوې ده. د اعتراضونو لړۍ د روان کال په سر کې ودرېده.
آ/م.ک.ص./م.ن.ص.
له آرشیف څخه انځوریز البوم:
ايران: د «ښځه، ژوند او خپلواکي» غورځنګ يو بې ساری کال د انځور په روايت
د اخلاقي چلن د پوليسو په زندان کې د ايرانۍ کردۍ مهسا امیني وژل کېدو د «ښځه، ژوند، خپلواکي» غورځنګ وزېږاوه چې د ایران تاریخ کې بې ساری دی او د ځپل کيدو پر هڅو سربيره هم د نړيوال پيوستون سره مخامخ شو. انځور: UGC دا انځور د ۲۰۲۳ میلادي کال د سپټمبر په ۱۲مه د پلازمینې تهران پر يوه سړک اخیستل شوی دی. یو کال وړاندې د سپټمبر په ۱۳مه د چهارشنبې په ورځ ځوانه نجلۍ له خپلې کورنۍ سره تهران ته په سفر تللې وه، چې حقانې میترو ته څېرمه د ارشاد ګزمې يا اخلاقي چلن پولیسو ونېوله. په دې واټن کې ایران د ښځه، ژوند، خپلواکي ستر غورځنګ، سرکوبولو، نړېوال پیوستون او د جمهوري اسلامي حکومت د لا ډېر مشروعیت له منځه تلو شاهد شوی.
انځور: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance د ژينا مهسا مړینه او د اعتراضونو پيل د ۲۰۲۲ میلادي کال د سپټمبر په ۱۴مه د چهارشنبې په ورځ د ژینا مهسا امیني په نوم د یوې نجلۍ انځور چې د روغتون په بستر کې کوما په حال کې اخېستل شوی، ټولیزو شبکو کې خپور شو. دغه انځور د خلکو غم او غوسه راوپاروله. د جمعې په ورځ ډاکټرانو ماشینونه بند کړل او مهسا امیني خپل ژوند له لاسه ورکړ. له همغې ورځې کسرا روغتون ته څېرمه واټونو کې تیت و پرک غونډې او پر معترضینو د امنیتي ځواکونو بریدونه پيل شول.
انځور: UGC د ژینا نوم سمبول شو، د «ښځه، ژوند، خپلواکي» غورځنګ زېږېدل د ژینا مهسا مړی د سپټمبر ۱۷مه د شنبې پر ورځ د سقز سیمي په «آیچي» هدیره کې د زرګونو کسانو په شتون کې خاورو ته وسپارل شو. په دغو مراسمو کې ښځو هوا کې د خپلو څادرونو په څرخولو سره د «زن، ژوند، خپلواکي» شعارونه ورکړل، د ژینا مهسا امیني د قبر په شناخته په کردي ژبه لیکل شوي ول: «ژینا جانه ته نه مرې، نوم دې سمبول کیږي.»
انځور: Mukriyannewsagency د سرتاسري اعتراضونو پيل او د اعتراض کونکو ځپل د سپټمبر میاشتې په وروستیو درې ورځو کې د ایران بیلابیلو ښارونو کې لسګونه زره کسان د مهسا امیني د وژل کېدو په اعتراض واټونو ته راووتل. جمهوري اسلامي حکومت هم د معترضینو د ځپلو لپاره ټول وسایل وکارول.
انځور: UGC تر سل د ډېرو خبریالانو نېول د سپټمبر په ۲۲مه د نیلوفر حامدي او یوه اونۍ وروسته الهه محمدي د ژینا مهسا د وژل کېدو خبر د پوښښ په اړوند د ارشاد ګزمې لخوا ونېول شوې. اطلاعاتو بنسټونو الهه محمدي او نیلوفر حامدي له بهرنیو هېوادونو سره په اړیکو تورنې کړې. د تهران د استان د ورځپانه لیکونکو ټولنې مدیره پلاوي مشر اکبر منتجبي ویلي دي: «څېړنې ښيي چې په تېر یو کال تر ۱۰۰ ډېر خبریالان نېول شوي دي.»
په ښوونځیو او پوهنتونونو کې اعتراضونه محصلین په ځانګړي توګه د ښوونځیو زده کونکي د ښځه، ژوند، خپلواکي له غورځنګ سره یوځای شول. د څادرونو لرې کولو، ښځه، ژوند، خپلواکي شعارونو ورکولو، له درسي کتابونو د خامنه ای، او خمیني د انځورونو شکولو او اور ورته کولو سره یې خپل اعتراض څرګند کړ. د امنیتي ځواکونو په بریدونو کې څو زده کونکو خپل ژوند له لاسه ورکړ.
انځور: SalamPix/abaca/picture alliance په چابهار کې پر یوې ۱۵ کلنې نجلۍ د یوه نظامي قوماندان تیري له امله بلوڅانو د سپټمبر په ۳۰مه د جمعې په ورځ د زاهدان په کوڅو کې اعتراضونه وکړل.. د پولیسو په ډزو کې لږ تر لږه ۱۰۸ کسان، ماشومان، ځوانان، سړي او ښځې ووژل شول.
انځور: UGC/AFP
