د پاکستان په نا امنه ایالت بلوچستان کې د بیلتون غوښتونکو له خوا پر پولیسو، د اورګاډي پر لیکو او لویو لارو وسله والو بریدونو او د امنیتي ځواکونو په ځوابي عملیاتو کې لږ تر لږه ۷۳ کسان وژل شوي دي.
د بلوچ بیلتون غوښتونکو له خوا دا په تیرو څو کلونو کې تر ټولو په پراخه پیمانه ترسره کیدونکي بریدونه دي. دغه بریدونه له طبیعي سرچینو څخه د پاکستان د دغه سویل لویدیځ غني ایالت د بیلولو له پاره له لسیزو راهیسې روانو هڅو یوه برخه ده.
د پاکستان حکومت پر دغه پروژه باندې د کار لومړی تړون د «چاینا میټالارجیکل کنسټرکشن کمپنۍ» (ام سي سي) سره وکړ. په لومړي سر کې د عاید ۵۰ سلنه چینایي شرکت او ۵۰ سلنه د پاکستان حکومت ته د ورکولو تړون وشو. د پاکستان مرکزي حکومت به د عاید دوه سلنه بلوچستان ایالت ته ورکوله، خو بیا وروسته دغه ونډه ۳۰ سلنې ته لوړه شوه.
انځور: DW/G. Kakar
د «سیندک کاپر اینډ ګولډ پروجیکټ» د ټولو کارکوونکو شمیر شا او خوا ۱۸۰۰ کسانو ته رسیږي. په دغه ډله کې ۱۴۰۰ کارکوونکي د پاکستان او نور ۴۰۰ بیا د چین دي.
انځور: DW/G. Kakar
د سیندک پر پروژې ام سي سي، د ۱۹۹۱م کال به اکتوبر میاشت کې کار پېل کړ. په ۱۹۹۶م کال کې د ځینو دلایلو له کبله پر دغه پروژه کار ودرید او د پروژې ټول کارکوونکي رخصت کړل شول.
انځور: DW/G. Kakar
په ۲۰۰۰م کال کې د پاکستان مرکزي حکومت د سیدنک پروژې په اجاره باندې ورکولو له پاره داوطلبې راوغوښته. د ام سي سي شرکت دغه داوطلبي وګټله او په ۲۰۰۱م کال کې یې پر لس کلنې پروژې باندې کار پېل کړ.
انځور: DW/G. Kakar
د سیندک له سیمې په لسونو زره ټنه سره زر او مس راایستل شوي دي. په دې ترڅ کې تر ټولو زیات مس راایستل شوي دي. د یوه اټکل له مخې په سیندک کې د کان کېندنې په ترڅ کې تر اوسه له لسو لکو ټنو زیاتې زیرمې راایستل شوي دي.
انځور: DW/G. Kakar
چینایي ام سي سي شرکت، د دفتري او تولیدې چارو د تر سره کولو له پاره د «ام سي سي ریسورس ډیویلپمنټ کمپني» په نوم په پاکستان کې جواز تر لاسه کړ. د دغه پروژې معیاد په ۲۰۲۱م کال کې پای ته رسیږي خو چینایي شرکت په سیمه کې لا هم د کیندنې د چارو پرمخ بیولو سره لیوالتیا لري.
انځور: DW/G. Kakar
د سیدنک په سیمه کې د کان کېندنې وروسته اومه مواد له مختلفو پروسو څخه تیریږي. په پای کې له پاتې شونې موادو څخه هم استفاده کیږي او په بټیو کې ترې بلاکونه جوړیږي.
انځور: DW/G. Kakar
د سیندک په لویدیځ کان کې د کېندنې چارې بشپړې شوي دي. خو اوسمهال له ختیځ او شمالي کانونو څخه اومه مواد تر لاسه کیږي. د دغه پروژې په ترڅ کې د کان کیندنې چارې پرته له کومې دمې څخه ۲۴ ساعته ادامه لري.
د سیندک له پروژې څخه پاکستان هر کال په میلیاردونو روپۍ تر لاسه کوي. په دغه پروژه کې د کاګرو معاش له اتیاو څخه تر سلو ډالرو او حد اکثر معاش بیا تر ۱۵۰۰ ډالرو پورې رسیږي.
انځور: DW/G. Kakar
انځورونه1 | 11
بلوچ بیلتون غوښتونکي څه غواړي؟
بلوڅ بیلتون غوښتونکو یعنې بلوچ لبریشن آرمي (بي ایل ای) د دغو بریدونو مسئولیت پر غاړه اخیستی دی، چې هغوی ورته «هیروف» یا «تیاره وریځ او طوفان» وایي.
دغې ډلې ویلي دي چې د یوې ښځې په ګډون څلورو ځانمرګو بریدګرو یې د ګوادر په سویلي بندري ولسوالۍ بیله کې د ملیشه و پر اډې برید کړی دی.
پاکستاني چارواکو ځانمرګی برید نه دی تائید کړی، خو ایالتي وزیر اعلی ویلي چې پر دې اډې برید کې ۳ کسان وژل شوي دي.
بې ایل ای په دغه ایالت کې له فعالو څو نژادي باغي ډلو څخه یوه تر ټولو لویه ډله ده چې د څو لسیزو راهیسې د مرکزي حکومت پر وړاندې جنګیږي. دغه ډله وایي چې مرکزي حکومت د بلوچستان له ګاز او معدني سرچینو څخه په غیر عادلانه ډول ګټه پورته کوي.
دغه ډله د نوموړي ایالت د آزادۍ او د چین د مداخلې د مخنیوي غوښتنه کوي. لومړي وزیر شهباز شریف د امنیتي ځواکونو د ځوابي عملیاتو او مسئولینو د عدالت کټارې ته راوستلو ژمنه وکړه.
بلوچستان له ایران او افغانستان سره ګډه پوله لري او د مساحت له پلوه د پاکستان تر ټولو ستر ایالت دی، خو د نفوس له پلوه تر ټولو کوچنۍ او بې وزله ایالت دی.
