په ترکيه کي تر ناکامي کودتا وروسته د خاصو فرمانونو په واسطه په سلونو زره کسان له کارونو څخه برطرفه سول. ځینې خو ادعا کوي چي تښتول او ربړول سوي دي. اوس د هغوی کورنۍ او وکیلان غواړي حقیقت معلوم کړي.
انځور: DW/H. Köylü
اعلان
د مصطفی یېلماس پلار وايي چي «زما زوی ورک نه، بلکه تښتول سوی دی. ما په هغه پسي د همدې عیسوي کال د فبرورۍ له ۱۹ نیټې وروسته هر ځای کتلي دي. هیڅ ځای او اداره نه ده راڅخه پاته. موږ ته تل منفي ځواب راکول سوی دی. خو اوس د پارلمان پنځه وکیلان زموږ غمخواري کوي. چیري ده بشر دوستي ، ایا وجدان پاته دی؟»
د مصطفی پلار نېوین یېلماڅ، له څه نا څه شپږو میاشتو راهیسي خپل زوی لټوي. په خبره یې داسې لکه زوی چي یې «یو وارې د مځکي له سر څخه ورک سوی وي».
یېلماڅ دویچه ویله ته وویل چي دی نه پوهیږي چي زوی یې په کوم جرم نیول سوی دی. وايي د کورنیو او هم بهرنیو چارو له وزارتونو څخه د هغه په پیدا کولو کي د مرستي غوښتنه کړې ده.
د ۲۰۱۶ م کال د جولای پر ۱۵مه نیټه تر ناکامي کودتا وروسته په سلونو زره کسان له خپلو دندو ګوښه سول. مصطفی هم یو له دغو کسانو څخه وو. خو هغه د همدې کال له فبروري څخه د نورو پنځو تنو سره یو ځای ورک دی.
د ورکو سویو کسانو خپلوان، یو شمیر سیاستوال او د مدني ټولنې فعالان په دې باور دي چي د ترکيې امنیتي چارواکو په نظر دغو شپږو تنو ته د گویلن غورځنگ د غړو په سترگه کتل کیږي. پر هغوی باندي تور لگول کیږي چي د ناکامي کودتا طراحان به وي. که څه هم د دوی کورنۍ وايي چي هغوی تښتول سوي دي خو په رسمي ادارو کي څوک دا خبره نه اوري.
هغوی په یو وار ورک سول
سلیم زیبک، گویکان ترکمېن، ایرکان ایرماک، یاسین یوگان، ایزگیر کایا او مصطفی یېلماڅ د فبرورۍ میاشتي په مختلفو ورځو کي د ترکیې په پلازمینه انقره کي لادرکه سول. د څه نا څه شپږو میاشتو راهیسي یې کورنیو له هغوی څخه هیڅ ډول معلومات نه درلود. خو د جولای میاشتې پر ۲۸مه د پولیسو څخه ورته تلیفون راغی.
انځور: DW/H. Köylü
پولیسو د لومړیو څلورو کسانو کورنیو ته اطلاع ورکړه چي د هغوی ورک سوي اولادونه د انقرې د ترهگرۍ ضد ادارې سره دي. دا چي د دوی دوستان راپیدا سول، ټول حیران دي خو دا خبره چې دغه کسان په تیرو شپږو میاشتو کي چیري ساتل کیدل، اوس هم لا معلومه نه ده. دا به تر هغو پوري هم معلومه نه سي، تر څو پوري چي د هغوی تحقیقات نه وي بشپړ سوي او کورو ته نه وي راغلي.
د هغوی مدافع وکیل امیر سعیدي، دویچه ویله ته وویل دا چي دغه څلور تنه په یو وار راپیدا سول، ډیره د تعجب وړ خبره نه ده. هغه زیاته کړه: «خبره دا ده چي څرنګه هغوی تښتول سوي او څوک د دې کار مسوولیت پر غاړه لري؟»
سعیدي ټینګار کوي چې تر ټولو مهمه لا دا ده چي هغوی چیري ساتل کیدل او د هغوی د تحقیقاتو په خاطر د کومو تدابیرو او میتودونو څخه کار اخیستل سوی دی. د تښتول سوو کسانو فامیلونو خپل د زړه غم او درد د اجتماعي شبکو له لاري هم له خلگو سره شریک کړی وو.
د دولتي مامورینو او امنیتي چارواکو سره تر خبرو وروسته ترک دوگان هم په دې نظر دی چي هغوی تښتول سوي دي: «موږ ډاډه یو چي په دولت کي دننه ځانگړو قواوو هغوی تښتولي دي. داسي معلومیږي چي دغه قواوي څوک هم نه سي لیدلای.»
زموږ د آرشیف څخه یو انځوریز البوم:(26.03.2018 )
په استانبول کې څومره اروپا نغښتې ده؟
د اړیکو پر بحران سربیره هم اروپا او ترکیه مشترک ټکي لري. د مثال په ډول استانبول. دغه ۱۵ میلیوني ښار نه یوازې د جغرافیایي موقیعت له مخې د اروپا یوه برخه ده بلکې په دغه ښار کې نور تضادونه هم لیدل کیږي.
انځور: Rena Effendi
استانبول د نورو ښارونو په کتگورۍ کې نه راځي
استانبول د نړۍ یوازینی ښار دی چې په دوو لویو وچو اروپا او آسیا کي پروت دی. په دغه ښار کی په موازي ډول عنعنه او عصریتوب، دین او سیکولار ژوند داسې ډول پر مخ ځي چې په بل ځای کې نه موندل کیږي. د زیاترو کسانو په نظر همدا خبره د دغه ښار ځانگړتیا ده.
انځور: Rena Effendi
د نړۍ دوه زره کلن تاریخ درلودونکی ښار
استانبول څه د پاسه ۲۶۰۰ کاله تاریخي قدامت لري چی اغیز یې تر نن ورځي پوری لیدلي کیږي. د دغه ښار د په لاس راوړلو له پاره پارسیانو، یونانیانو، رومیانو او عثمانیانو له او یو بل سره شخړې کړي دي. قسطنطنیه وروسته د عثمانیانو مرکز وو او په ۱۹۳۰ کی یې نوم په استانبول واوښت.
انځور: Rena Effendi
د دوو نړیو ترمنځ
بوسپوروس یا بسفر تنګی د استانبول زړه جوړوي. دغه سمندر د نوموړي ښار اروپایي او آسیایی برخه سره بیلوي. هره ورځ بیړۍ په لسونو زره کسان له یوې برخې څخه بلې برخې ته انتقالوي. دغه سفر د شلو دقیقو په شاوخوا کی وخت نیسي.
انځور: Rena Effendi
پُلونو دغه ښار سره نښلولی دی
د گالاتا له پله څخه کښتۍ او نور څه ښه لیدل کیږي. کب نیونکي یو بل ته نژدې د یوه ښه ښکار له پاره ولاړ دي. همدارنگه دوکانداران، سیلانیان، بوټ پاکوونکي او د جوارو خرڅوونکي هم لیدل کیږي. دلته لومړنی پُل په ۱۸۴۵ کال کې جوړ سوی دی. په هغه وخت کې دغه ښار قسطنطنیه نومیده.
انځور: Rena Effendi
اروپا یو احساس دی
یو کب نیونکی وایی «زما نوم ویفکي دی. زه ځان اروپایی احساسوم. موږ د لازیاتي آزدۍ په هیله یو. له همدې کبله باید اروپایی ټولنه او ترکیه یو وار بیا سره نژدې سي. ویفکي متقاعد دی او د کب نیولو سره شوق لري. د هغه په خبره په بازار کی د دوو کیلو ماهیانو په بدل کی د اته یورو معادلې پیسې په لاس راوړي.
انځور: Rena Effendi
د ښار په زړه کی منارونه او گُنبدی
د ښار په زړه د تقسیم په میدان کی ودانۍ. په ډیر سرعت سره دلته د یوه نوي مسجد چی ۳۰ متره لوړه گُنبده او دوه منارونه لري، د جوړولو چاری روانی دي او باید په ۲۰۱۹ کال کی تر انتخاباتو پوری بشپړه سي. منتقدین بیا وایی چی د ترکیی ولسمشر طیب رجب ادروغان غواړی دغه ځای ته د اروپایی او سیکولارې څیرې پر ځای اسلامی محافظه کاره او نوې عثماني څیره ورکړي.
