« د نړیوالو اصولو له مخې له امریکا سره دوستانه اړیکي غواړو»
۱۴۰۱ اردیبهشت ۲۷, سهشنبه
د طالبانو د ادارې د کورنیو چارو وزير سراج الدين حقاني ويلي دي چي طالبان امريکا متحده ايالاتو ته نور د دښمن په توګه نه ګوري. د هغه په وينا طالبان له نړيوالو سره دوستانه اړيکي غواړي.
اعلان
سراج الدين حقاني د سي ان ان، د ژورنالستي کريستيانه امانپور سره په مرکه کي ويلي دي چي «د يو ملت په توګه موږ ځان د نړيوالې ټولنې برخه ګڼو او د امريکا په شمول د ټولو هيوادونو سره ښه تعلقات لرل غواړو.»
امانپور د مرکې په جريان کي حقاني ته وويل چي د کابل په شمول د افغانستان په نورو سيمو کي هم پر ديوالونو داسي شعارونه ليکل سوي چي ګواکي افغانانو امريکا او د هغې متحدینو ته ماته ورکړې ده. هغې وپوښتل چي ايا اوس هم هغوی امريکا خپل دښمن ګڼي؟ حقاني په جواب کي وويل چي طالبان د دوحې د موافقې عملي کولو ته معتهد دي. د هغه په وينا کله چي پر موافقې لاسليک وسو او اوربند رامنځته سو نو بيا دښمني، ماته، جګړه او دا ډول د نورو شیانو پوښتنه چيري پاته کيږي.
د طالبانو د ادارې د داخله چارو وزير حقاني زياته کړه: «موږ د امريکا او نړيوالې ټولنې سره په نړۍ کي د شته اصولو او قوانينو پر اساس د ښو اړيکو لرلو هيله مند يو. د همدې پر اساس موږ ورسره تړون کړی او دمګړۍ هغوی ته د دښمن په توګه نه ګورو. زموږ سره وخت سته او موږ د دیپلوماسۍ په هکله خبري کوو. موږ د دوحې پر تړون عمل کوو.»
البته حقاني دا هم وويل چي «د هغوی (امريکا) د چلن له کبله پر هغوی د افغانانو ملحوظات سته. موږ د هيواد د آزادۍ او د دفاع له پاره کوښښ يو قانون او حق بولو.»
«د افغانستان خاوره د هيڅ چا له پاره ګواښ نه دی»
امانپور له حقاني څخه پوښتنه وکړه چي په داسي حال کي چي په داسي حال کي چي امريکا ده ته د «ترهګر» خطاب کوي چي لاسونه يې د سلونو امريکايانو په وينو لړلي دي او له بل اړخه سراج الدين حقاني له امريکا سره همکاري هم غواړي، نو دا به څنګه وي؟ حقاني وويل: «زه به ووايم چي د دې فيصله به دوی پخپله کوي، ما تر مخه هم ويلي چي هغوی زموږ سره سخته جګړه وکړه او له خپل هيواد څخه په دفاع کي زموږ جواب همداسي وو، خو په حکومت جوړولو او معاهده کولو سره موږ نړۍ او خپلو خلکو ته مثبت پيغام ورکړی دی.»
اعلان
د يادولو وړ ده چي سراج الدين حقاني لا هم تر اوسه د امريکا د فدرالي امنيتي ادارې اف بی ای له خوا د مطلوبو کسانو په لېست کي شامل دی چي په نيول کېدنه کي يې مرسته کوونکي ته لس مليونه ډالره انعام ټاکل سوی دی.
حقاني د يو بل سوال په جواب کي وويل چي هغوی د داخلي ګواښونو سره مخامخ دي او بعضي په قصد سره دې ته داسي شکل ورکول غواړي لکه ګواکي چي دا به د ملت او نړيوالې ټولنې له پاره د لوی ګواښ خبره وي. هغه زياته کړه: «خو زه نړۍ ته دا ډاډ ورکول غواړم چي زموږ مځکه د هيڅ چا له پاره ګواښ نه دی.»
د نجونو له پاره ډېر ژر «ښه خبر»
کله چي د نجونو د زده کړو په هکله له حقاني څخه وپوښتل سول، نو هغه وويل: «زه په دې هکله وضاحت کول غواړم چي هيڅوک هم د ننجونو د تعليم پر ضد نه دی.» هغه وويل چي نجوني اوس هم ابتدايي ښوونځيو ته ځي. د هغه په وينا د لوړو ټولګيو د انجونو له پاره دوی پر يو داسي ميکانيزم کار کوي چي په ترڅ کي يې نجوني اجازه ترلاسه کړی سي چي ښوونځيو ته ولاړي سي.
د طالبانو د ادارې غړي حقاني وويل چي د انجونو تعليم بايد چي د افغانانو د فکر او کلتور سره په مطابقت کي وي. هغه وويل: «په افغانستان کي په پراخه اندازه د حجاب مسئله ده ځکه چي که يو څوک خپله لور يا خور لېږي، نو هغه په بشپړه اعتماد سره دا کار کوي. هغوی داسي چاپيريال رامنځته کول غواړي چي پکښي د مېرمنو د وقار او تحفظ دواړو ضمانت موجود وي او هغه پر همدې کار کوي.»
حقاني وويل: «په دې هکله به تاسو ډېر ژر د يو ښه خبر شاهدان هم واوسئ.»
طالبانو د ۲۰۲۱ کال په اگست مياشت کابل ونيولی خو د هغه راهيسي هيڅ هيواد په شمول د نړيوالو او گاونډيو هيوادونو د هغوی حکومت په رسميت نه دی پېژندل سوی.
ډ.ا./ا.ا./س.ر.
پر ورته موضوع زموږ له آرشيف څخه انځوريز راپور(04.09.2018):
حقاني شبکه څرنګه يوه ډله ده؟
حقاني شبکه يوه افغانه وسله واله ډله ده چې د افغان حکومت او د دوی د متحدينو امريکايي پوځ پر ضد جگړه کوي. افغان حکومت او نړيوالې ټولنې دغه شبکه د يوې خطرناکې وسله والې ډلې په توګه درجه بندي کړې.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
جلال الدين حقاني او طالبان
د طالبانو په حکومت کې جلال الدين حقاني د قبايلو چارو وزیر مقرر شو. د بهرنيو اتحادي ځواکونو تر حملې يعني ۲۰۰۱م کال پورې نوموړې پر همدې څوکۍ پاتې وو. تر ملا محمد عمر وروسته جلال الدين حقاني ته د طالبانو د تر ټولو معتبر مشر په توگه کتل کيږي. حقاني له اسامه بن لادن سره هم نزدې اړيکي درلودلې.
انځور: picture-alliance/dpa
حقاني شبکه کله جوړه شوه؟
څو لسيزي ترمخه د شوروي اتحاد د پوځونو پر ضد جنگيدونکي قوماندان جلال الدين حقاني د دې ډلې بنسټ ايښې وو. په اتيايمه لسيزه کې د افغان جگړې پر وخت امريکا متحدو ايالاتو د دغي ډلي ملاتړ کاوه. په ۱۹۹۵م کال کې دې ډلې بيا له طالبانو سره لاس يو کړ. طالبان د همدې شبکې په مرسته په ۱۹۹۶م کال کې د کابل په نيولو وتوانيدل. په ۲۰۱۲م کال کې دا شبکه د امريکا له خوا د يوه ترهگر سازمان په توگه ونومول شوه.
انځور: AP
د جلال الدين حقاني شخصي ژوند
جلال الدين حقاني په ۱۹۳۹م کال کې په پکتيا کې زيږيدلی او د پاکستان په دار العلوم حقانيه نومې مدرسه کې یې ديني زده کړې کړي. دا هماغه مدرسه ده چې ويل کيږي له طالبانو سره خواخوږي لري. جلال الدين حقاني دوه ودونه کړي. ويل کيږي چې يوه ميرمن یې عربه ده. حقاني ته د خليج په سني هیوادونو کې په ډيره درنه سترگه کتل کيږي.
انځور: AP
د دې شبکې مرکز چيرته دی؟
د حقاني شبکې د قوماندې مرکز احتمالاً د قبايلي سيمې شمالي وزیرستان په مرکز میران شاه کې دی. د افغان او امريکايي چارواکو په حواله دا ډله د پاکستان د پوځ له ملاتړه برخمنه ده او په افغانستان کې وخت پر وخت بريدونه ترسره کوي. خو پاکستان دا تورونه ردوي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
سراج الدين حقاني د مشر په توگه
جلال الدين حقاني د ناروغتيا له کبله د دغه تند لارې ډلې مشري خپل زوی سراج الدين حقاني ته سپارلې وه. سراج الدين د افغان طالبانو مرستيال قوماندان هم دی. په ۲۰۱۵م کال کې داسې خبرونه خپاره شوي ول چې گڼي جلال الدين حقاني مړ شوی دی خو طالبانو او حقاني کورنۍ دا خبرونه رد کړل.
انځور: picture-alliance/dpa
سراج الدين حقاني څوک دی؟
د حقاني شبکې ددغه برحاله مشر ماشومتوب په میران شاه کې تیر شوی. ويل کيږي چې ده هم په حقانيه مدرسه کې درس ویلی. دا هم ويل کيږي چې سراج الدين حقاني د حربي هنر ماهر دی. د ده په هلکه دا خبره هم کيږي چې له خپل پلار څخه يې زيات افراطي نظريات اخيستي دي.
انځور: picture-alliance/dpa
انس حقاني د بندي په توگه
د جلال الدين حقاني له ډيرو زامنو څخه یې د يوه نوم انس حقاني دی چې له عربۍ مېرمني څخه زېږېدلی دی. انس حقاني دمگړۍ له افغان حکومت سره بندي دی او محکمې یې د اعدامولو پريکړه کړې ده. حقاني شبکې خبرداری ورکړې چې که چيرې انس ته ورکړل شوې جزا عملي شي نو دا به ډيرې ناوړه پايلې ولري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/National Directorate of Security
دا ډله څومره ستره ده؟
د بيلا بيلو اټکلونو په حواله د دې ډلې د ټولو جنگيالو شمير په ټولیزه توگه له دريو زرو تر لسو زرو پورې رسيږي. ويل کيږي چې مالي تمويل یې د خليج هيوادونو له خوا کيږي. پر دې سربيره دا ډله د مختلفو جنايي کړونو لکه د تښتونو او چور و چپاول له لارې هم خپل مالي اړتياوي برابروي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
حقاني شبکه او نورې تندلارې ډلې
له افغان طالبانو سره د حقاني شبکې اړيکې خو روښانه دي خو دا ډله له نورو ترهگرو ډلو سره هم نزدې اړيکي لري. په دې کې القاعده شبکه، تحريک طالبان پاکستان، د ازبکستان اسلامي غورځنګ او په پاکستان کې منع کړل شوې لشکر طيبه ډله شامله ده. جلال الدين حقاني خو د اسامه بن لادن سره اړيکې درلودلې خو نوموړی د دغه ډلې له اوسني مشر ايمن الظواهري سره هم اړيکې لري.
انځور: picture-alliance/dpa/Ausaf Newspaper
له پاکستان سره اړيکي
د امريکا او افغانستان حکومتونه ادعا کوي چې حقاني شبکه د پاکستان د استخباراتي ادارې آي ايس آي له ملاتړه برخمنه ده. خو د پاکستان پوځ او حکومت دواړه دغه تورونه ردوي. په واشنگټن کې حکومت ټينگار کوي چې پاکستان بايد په شمالي وزیرستان کې د موجودې دې ډلې پر ضد اغيزمنه گامونه واخلي.