نوموړي وويل چې امريکا د دواړو اړخونو سره تر خبرو وروسته داسې انګيري چې هغوی »په ګډه کار کولی شي او د بنديانو د آزادولو له پاره پر نورو تخنيکي اقداماتو تمرکز کولی شي.«
خليلزاد له دواړو اړخونو وغوښتل چې له پارونکو بيانيو او اعلاميو څخه دې ډډه وکړي. هغه زياته کړه: »په داسې حال کې چې مخامخ خبرې مو ترجيح ده خو د کرونا ويروس له کبله د سفر د محدوديت له وجې اوس ښايي مجازي بوختيا ته اړتيا ولرو.«
انځور: Reuters/I. al Omari
خليلزاد همدا راز په افغانستان کې دننه سياسي بحران ته په اشارې سره وويل: »اوس یې وخت دې افغانان جوړ جاړي ته ورسيږي او خپل منځي اختلافات له منځه يوسي او هغه کړکيچ حل کړي چې د ټاکنو او دوو تحليف ـ غونډو له وجې رامنځته شوی دی.«
نوموړي وويل چې دغه کړکيچ امنيت ته زيان اړوي. هغه زياته کړه: » کرونا ويروس مرګونی ګواښ رامنځته کړی او له افغانانو غواړي چې خپل هيواد او خلکو ته لومړيتوب ورکړي، دا د ژوند او مرګ موضوع ده.«
د طالبانو او امريکا ترمنځ په تړون کې راغلي ول چې د کابل حکومت بايد د مارچ تر۱۰ نیټې پورې ۵۰۰۰ طالب زندانيان آزاد کړي، د بين الافغاني خبرو اترو د پېليدو تر مخه. طالبانو هم بايد ۱۰۰۰ تنه زندانيان آزاد کړي وای.
خو افغان ولسمشر محمد اشرف غني بيا د ۱۵۰۰ زندانيانو پر آزادولو رضامندي وښووله او ویې ويل چې نور بنديان به وار په وار او د تاوتريخوالي د کمیدو په صورت کې آزاد کړي.
خليلزاد په دې اړه د تويتر له لارې وويل: »طالبان ژمن دي چې آزاد شوي بندیان به په تړون کې پر کړو ژمنو ودريږي او د جګړې ډګر ته به ستانه نه شي. هغه وويل: »سرغړونه به د سولې پروسه کمزورې کړي.«
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
په افغانستان کې په زرونو طالب بنديان هيله مند دي چې د سولې هوکړه ليک په لاسليک کولو سره به آزاد شي. د اسوشتيدپريس خبريالانو په څرخي پله زندان کې له هغو سره مرکې کړي دي. د هغوی د وضعيت په اړه جزئيات له انځورونو سره وګورئ!
د څرخي پله زندان مختلفې برخې لري چې يوه ځانگړی برخه يا ځانګړی بند يې د طالب بنديانو له پاره دی. طالب بندیان په خپل بند کې په آزاد ډول له يو بل سره ويني او خپل عبادات او مطالعې کوي. ځينو يې له بد چلند څخه شکايت کړی دی. د مولوي سهاب په نوم يو طالب بندي ويلي چې له غچ څخه ويره لري او بنديان د ساتونکو له خوا وهل ټکول کيږي. هغه شکایت کوي چې د يو شمير طالبانو د بند مودې تيرې شوي خو لا هم په بنديان دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
لکه ميلمستون
د اسوشتيد پريس خبري آژانس خبريالانو د طالبانو له سرچينو څخه معلومات ترلاسه کړي چې ګواکې دغې ډلې امريکايانو ته د ۵ زره طالب بنديانو نوملړ سپارلی چې د سولې د هوکړه ليک په امضا کولو سره دې آزاد شي. د دغه آژانس خبريالانو له يو شمير طالب بنديانو سره په څرخي پله زندان کې مرکې کړي دي. ځينو طالب بنديانو ملا محمد عمر په مشرۍ د طالبانو د حکومت د وخت خاطرې بيان کړي دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
د طالب بنديانو مشر
په دغې مرکه کې مولوي نياز محمد د طالب بنديانو د مشر په توګه ښودل شوی، خو هيڅ بندي هغه خپل رسمي مشر نه دی ښوولی. هغه ويلي چې خپله د بند ۱۵ کلنه دوره تيروي. نياز محمد د طالبانو د نورو مذاکره کونکو په څير په نرمه ژبه خبرې کوي. «طالبان به د پخوا په څير نه وي. موږ غواړو ښځې تحصيل وکړي او د اسلام په چوکاټ کې په ټولو برخو کې کار وکړي.»
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
بهر سره اړيکي
د څرخي پله په زندان کې طالب بنديان موبايلونه لري او په آسانۍ له بهر سره اړيکې نيسي. د اسوشتيد پريس خبريالانو د سترګو ليدلی حال داسې ښکاره کوي چې طالب بنديان په زندان کې دننه منظمه شبکه لري او ټول بنديان يې د ولايتونو له مخې ثبت کړي دي، حتی پوهيږي چې څوک ناروغ دی او يا يې ژوند له لاسه ورکړی دی. مولوي نياز محمد ويلي دي: «افغان ځوانان نه بايد له طالبانو وډار شي؛ ځکه چې دا هغوی دي چې وطن جوړوي.»
دغه طالب بنديان د ساتونکو د بد چلند او د روغتيايي او هوساينې خدماتو له کمښت څخه شکايت کوي. خو د زندان مشر د هغوی دغه ادعاوې ردوي او وايي چې روغتيايي خدمات حتی له هغو چې دغو طالب بنديانو په خپلو کليو کې درلودل، بهتره دي. هغه ويلي دي چې دوی په اوونۍ کې درې ځله غوښه خوري او د بند په منځ کې آزاد تک راتک کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
په جماعت سره لمونځ
مسئولانو ويلي چې د زندان روغتون د جوړيدو په حال کې دی. طالب بنديان کتابتون، ښوونځي، د سواد زدکړې کورس او جومات ته هم لاسرسی لري او خپل لمونځونه په جمع او خطبو سره ادا کوي. ځينې د طالب بنديانو آزادول د جګړې د پاي او د سولې د هوکړه ليک په لاسليک کولو کې موثر ګام بولي، خو ځينې شنونکي بيا وايي چې د طالبانو په خبرو او عمل کې روښانه تفاوت شته او د دغو جنګياليو خوشي کول به امنيتي وضعيت نور هم خراب کړي.