گوتیریش د دوشنبه په ورځ (اپریل ۱۴ مه) پرته له دې چي د وسلو د انتقال کوونکو هیوادونو نوم واخلي، څرگنده کړه: «له بهر څخه ملاتړ او د وسلو لیږدول باید په ټپه ودریږي.»
نوموړي له هغو کسانو څخه چې په جګړه کې ښکیلو خواوو باندې "تر ټولو لوی نفوذ" لري وغوښتل چې هغه "د سوډان د خلکو د ژوند د ښه کولو له پاره وکاروي - او نه د دې ناورین د دوام له پاره."
گوتیریش څرگنده کړه: «یوازینۍ لار چي د ملکي کسانو ژوند خوندي کولای سي، هغه دا ده چي دغه بې معنی شخړه پای ته ورسول سي.»
په سوډان کي له دوو کلونو راهیسي، د پوځ د مشر فتح ال برهان او د RSF ملیشو د قوماندان محمد حمدان داګلو، د ځواکونو تر منځ د واک پرسر خونړۍ نښتې روانې دي. دغه نښتې د ۲۰۲۳ م کال د اپریل پر ۱۵مه پیل سوي دي.
د نوموړي هیواد شمال او ختیځ د پوځي حکومت تر کنترول لاندي دی. د RSF ملیشې د هیواد په جنوب کي پراخه سیمه او د دارفور تقریباً ټوله لویدیځه برخه کنترولوي.
د ملگرو ملتونو په حواله تر اوسه پوري په لسونو زره انسانان وژل سوي او څه د پاسه ۱۲ میلیونه انسانان تیښتې ته مجبوره سوي دي. هم پر پوځ او هم د RSF پر ملېشو باندي د جنگي جنایتونو د سرته رسولو تورونه لگول کیږي.
سوډان ، متحده عربي امارات په دې تورنوي چي د وسلو په استولو سره د نوموړو ملېشو ملاتړ کوي. خو هم ملېشې او هم د خلیج هیوادونه دغه ډول تورونه ردوي. د ملگرو ملتونو د کارپوهانو له خوا د تازه رپوټ له مخې، د کال له پیل راهیسې، له ابوظبي څخه د چاد له لارې دارفور ته د وسلو د لیږد په اړه پخواني رپوټونه تائید سوي نه دي.
خو د نوموړو معلوماتو له مخې دغه وسلې له لیبیا څخه سوډان ته استول سوي دي. د ملگرو ملتونو کارپوهانو څرگنده کړې ده چي سربیره پردې په گاونډیو هیوادونو لکه چاد، لیبیا او د مرکزي افریقا په جمهوریت کي جنگیالي استخدام سوي او جنوبي سوډان ته استول سوي دي. همدارنگه داسې باوري تورونه هم موجود دي چي د کولمبیا اجیران د ملېشو په څنگ کې جنگیږي.
د سه شنبه په ورځ (اپریل ۱۵ مه) په لندن کي د سوډان د وضعیت په هکله یوه غونډه جوړیږي. د ۱۷ هېوادونو او پنځو نړیوالو سازمانونو په گډون دغي غونډي کوربه توب د بریتانیا، جرمني، فرانسې، اروپايي ټولنې او افریقایي ټولنې له خوا کیږي. ويل کيږي چي تر اوسه پوري دواړي غاړي دې ته نه دي تياري سوي چي د خبرو اترو مېز ته کښېني.
په سوډان کې پر اوربند سربیره جګړه دوام لري
له دوو اونیو راهیسې په سوډان کې سخته جګړه روانه ده او رامنځ ته شوی اوربند نه دی مراعات شوی. د یکشنبې په ورځ د لومړي ځل له پاره د سوډان د د خلکو له پاره د سره صلیب مرستې دغه هیواد ته ورسیدې.
انځور: EL TAYEB SIDDIG/REUTERSد ناروغانو او ټپيانو له پاره درمل
د سره صلیب نړیوالې کمیټې اعلان وکړ چې اته ټنه ژوند ژغورونکي طبي توکي په یوه مرستندویه الوتنه کې د بورسوډان ښار ته واستول شول. په دې مرستو کې د جراحي وسایل، د بې هوښۍ دارو او د زخمونو بنداژونه شامل دي. دا انځور د اردن په پلازمینه کې له الوتنې مخکې د دغو مرستو د موادو باریدل ښيي.
انځور: ICRC/AFPد روغتیايي "ناورین" په درشل کې
دروغتيا نړیوال سازمان د اټکل له مخې، د جګړو دوام ته په پام سره، سوډان د صحي مراقبت له نظره د یوه "ناورین" په درشل کې دی. دغه سازمان ویلي دي چې د شخړو له پیل څخه مخکې هم د سوډان روغتیايي سیستم له ډیرو بحرانونو سره مخامخ وو.
انځور: Str/REUTERSاوربند، لږ تر لږه د کاغذ پر مخ
په سوډان کې د جګړې ښکېلو اړخونو یو ځل بیا د ماتيدونکي اوربند پر غځولو توافق کړی دی. اردو او د چټک ملاتړ ځواکونو (آر اف اس) په نوم ملیشه یي ډلې تائید کړې ده چې اوربند باید لږ تر لږه د چهارشنبې تر شپې پورې دوام پیدا کړي. د دوی په وینا د امریکا متحده ایالاتو او سعودي عربستان په نوښت د اوربند د بیا غځولو هوکړه شوې ده.
انځور: Omer Erdem/AA/picture allianceد بشري وضعيت په اړه انديښنې
ملګرو ملتونو په سوډان کې له یوه ناورین څخه خبرداری ورکړی دی. د ملګرو ملتونو د بشري مرستو مشر مارتین ګریفیتس د شنبې په ماښام ټویټ وکړ، چې په سوډان کې بشري وضعیت خورا خراب شوی دی. د اوربند پر تمدید سربیره د دوشنبې په ورځ هم په خرطوم کې د نښتو رپوټونه ورکړل شوي دي.
انځور: AFPملکي خلک د ښکيلو اړخونو ترمنځ بند پاتي دي
د اپریل په ۱۵ د جنرالانو تر منځ د واک پر سر مبارزې زور واخیست او پایله یې وسله واله نښته شوه. هیڅوک نه پوهیږي چې تر اوسه په دې جګړه کې څومره کسان وژل شوي دي. د رسمي معلوماتو له مخې تر اوسه شاوخوا ۵۰۰ کسان وژل شوي او ۴۳۰۰ بیا ټپیان شوي دي. اصلي ارقام ښایي له دې څخه ډیر لوړ وي. د خوړو نړیوال پروګرام اړ شو، چې په دغه هیواد کې د ۶،۷ میلیونه کسانو ملاتړ ودروي.
انځور: -/AFPپه زرګونو خلک د تيښتې په حال کي دي
سوډان د نړۍ یو له بې وزلو هیوادونو څخه دی. خلک یې باید له جګړې څخه د تېښتې له پاره پیسې او پر لاره د تلو توان ولري. ډیری خلک د خوندیتوب په لټه کې د چاد په څیر ګاونډیو هیوادونو ته تللي، لکه په پورتني انځور کې چې لیدل کیږي. بې ځایه شوي کسان د خوړو نړیوال پروګرام څخه د مرستې ترلاسه کولو له پاره په کتار کې ولاړ دي.
انځور: Mahamat Ramadane/REUTERSډیری هیوادونو خپل اتباع له سوډان څخه ایستلي دي. په دې کښتۍ کې شاوخوا ۱۹۰۰ کسان د سور سمندر له لارې د سعودي عربستان جده بندري ښار ته لېږدول شوي وو. د بېلګې په توګه د چين، پاکستان او برازيل زيات شمېر اتباع د سمندر له لارې له دغه هېواده وتلي دي.
انځور: Fayez Nureldine/AFPهغه کسان چې کولی یې شول، د الوتکو په واسطه له دغه هیواد ووتل. په ځانګړې توګه لویدیځو هیوادونو لکه اروپایي او شمالي امریکا هیوادونو خپل اتباع له سوډان څخه د الوتکو په واسطه وایستل.
انځور: Arron Hoare/UK MOD/Handout via REUTERSدغه چینايي وګړی د چین د پوځ د سمندري بېړۍ په واسطه سعودي عربستان ته ولېږدول شو. په ورته وخت کې د سوډان خلک پر شخړو سربیره له بشري بحران سره مخامخ دي، چې کولی شي ټوله سیمه اغیزمنه کړي.
انځور: Wang Haizhou/Xinhua/picture alliance له نړیوالې ټولنې څخه د اقدام غوښتنه
د سوډان ډيرې وګړو د ځواکمنو صنعتي هیوادونو څخه د غبرګون ښوولو غوښتنه کړې ده. فعالانو په واشنګټن کې د سپینې ماڼۍ مخې ته مظاهره وکړه او د امریکا متحدو ایالاتو د مداخلې او په سوډان کې د خونړیو شخړو په پای ته رسولو کې یې د نقش لوبولو غوښتنه وکړه.
انځور: AFP