د خیبر پختونخوا له پيښور ښار څخه یوه پاکستاني چارواکي د نوم د نه بربنډیدو په شرط یې د رویترز خبري آژانس ته ویلي چې شکیل افریدي پلازمینې اسلام آباد ته څیرمه د اډیلا زندان ته انتقال شوی دی. د دې سرچینې د معلوماتو له مخې تر اوسه پورې د هغه د انتقال دلیل څرګند نه دی، خو په سادګی سره ویلی شو چې امنیتي مسائل به د هغه د انتقال اصلي سبب وي.
پر شکیل افریدي تور دی چې د اسامه بن لادن له کورنۍ څخه یې د «ډي. ان. اې» نمونې راټولې کړي او هغه یې د امریکا متحده ایالاتو استخباراتي ادارې یا «سي. آی. اې» ته سپارلي؛ داسې موضوع چې په ۲۰۱۱م کال کې د دې سبب شوی چې پاکستان په ایبټ آباد کې د امریکا په وینا د شپې لخوا د امریکايي ځانګړو ځواکونو په یو لړ پوځي عملیاتو کې اسامه بن لادن ووژل شي. پاکستان امریکا له لوري په خپله خاروه کې دغه پوځي عملیات د خپلې خاورې د ځمکنی بشپړتیا ماتول یاد کړي وو.
د بن لادن د موندنې په بدل کې انعام او د پاکستان له لوري زندان ته اچوونه
هغه مهال د امریکا متحده ایالاتو حکومت اعلان کړی وو چې هر هغه معلومات چې د اسامه بن لادن په موندلو او وژلو کې مرسته وکړي، ستره نغدي جایزه به ورته په پام کې وه. پر بن لادن باندې تور پورې شوی وو چې پر امریکا متحده ایالاتو باندې یې د ۲۰۰۱م کال د سپتمبر د ۱۱ مې نیټې ترهګریز برید پلان کړی وو. د امریکا پر نړیوال سوداګریز مرکز باندې د برید په پایله کې نږدې ۳۰۰۰ کسان وژل شوي وو.
دا په داسې حال کې ده چې د اسامه بن لادن تر وژل کیدو څو ورځې وروسته، پاکستاني پوځیانو ډاکټر شکیل افريدي د خیانت او له ترهګرو سره د مرستې په تور توقیف کړ. د اوږدې مودې راهیسې د پاکستاني چارواکو له لوري د شکیل افریدي توقیف کیدو، د امریکا او پاکستان پر دوه اړخیزو اړیکو هم سیوری اچولی دی. متحده ایالاتو پر پاکستان تور پورې کړی چې دغه هیواد په خپله خاوره کې د هغو یاغیانو ساتنه کوي چې په افغانستان کې پر افغان او د ناټو ماموریت پر ځواکونو بریدونه ترسره کوي. له همدې امله متحده ایالاتو پر پاکستان باندې خپلې څو میلیونه ډالري پوځي او ملکي مرستې بندې کړې.
د شکیل افریدي مدافع وکیل عمر ندیم هم د پیښور له زندان څخه د خپل موکل انتقالول تائیدوي خو وايي چې دا لا معلومه نه ده چې هغه چیرته وړل شوی دی. عمر ندیم د رویترز خبري آژانس ته وویل چې په لومړي سر کې شکیل افريدي په ۲۳ کاله بند محکوم کړل شو خو د محکمې په وروستي حکم سره د هغه د زندان موده ۷ کلونو ته راټیټه کړل شوې. د ندیم په خبره افریدي د خپل زندان دغه موده لا له وړاندې نه تیره کړې ده. د هغه په وینا له همدې کبله زه فکر کوم چې هغه به ډیر ژر آزاد کړل شي.
زموږ له آرشیف څخه:
حقاني شبکه څرنګه يوه ډله ده؟
حقاني شبکه يوه افغانه وسله واله ډله ده چې د افغان حکومت او د دوی د متحدينو امريکايي پوځ پر ضد جگړه کوي. افغان حکومت او نړيوالې ټولنې دغه شبکه د يوې خطرناکې وسله والې ډلې په توګه درجه بندي کړې.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
جلال الدين حقاني او طالبان
د طالبانو په حکومت کې جلال الدين حقاني د قبايلو چارو وزیر مقرر شو. د بهرنيو اتحادي ځواکونو تر حملې يعني ۲۰۰۱م کال پورې نوموړې پر همدې څوکۍ پاتې وو. تر ملا محمد عمر وروسته جلال الدين حقاني ته د طالبانو د تر ټولو معتبر مشر په توگه کتل کيږي. حقاني له اسامه بن لادن سره هم نزدې اړيکي درلودلې.
انځور: picture-alliance/dpa
حقاني شبکه کله جوړه شوه؟
څو لسيزي ترمخه د شوروي اتحاد د پوځونو پر ضد جنگيدونکي قوماندان جلال الدين حقاني د دې ډلې بنسټ ايښې وو. په اتيايمه لسيزه کې د افغان جگړې پر وخت امريکا متحدو ايالاتو د دغي ډلي ملاتړ کاوه. په ۱۹۹۵م کال کې دې ډلې بيا له طالبانو سره لاس يو کړ. طالبان د همدې شبکې په مرسته په ۱۹۹۶م کال کې د کابل په نيولو وتوانيدل. په ۲۰۱۲م کال کې دا شبکه د امريکا له خوا د يوه ترهگر سازمان په توگه ونومول شوه.
انځور: AP
د جلال الدين حقاني شخصي ژوند
جلال الدين حقاني په ۱۹۳۹م کال کې په پکتيا کې زيږيدلی او د پاکستان په دار العلوم حقانيه نومې مدرسه کې یې ديني زده کړې کړي. دا هماغه مدرسه ده چې ويل کيږي له طالبانو سره خواخوږي لري. جلال الدين حقاني دوه ودونه کړي. ويل کيږي چې يوه ميرمن یې عربه ده. حقاني ته د خليج په سني هیوادونو کې په ډيره درنه سترگه کتل کيږي.
انځور: AP
د دې شبکې مرکز چيرته دی؟
د حقاني شبکې د قوماندې مرکز احتمالاً د قبايلي سيمې شمالي وزیرستان په مرکز میران شاه کې دی. د افغان او امريکايي چارواکو په حواله دا ډله د پاکستان د پوځ له ملاتړه برخمنه ده او په افغانستان کې وخت پر وخت بريدونه ترسره کوي. خو پاکستان دا تورونه ردوي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
سراج الدين حقاني د مشر په توگه
جلال الدين حقاني د ناروغتيا له کبله د دغه تند لارې ډلې مشري خپل زوی سراج الدين حقاني ته سپارلې وه. سراج الدين د افغان طالبانو مرستيال قوماندان هم دی. په ۲۰۱۵م کال کې داسې خبرونه خپاره شوي ول چې گڼي جلال الدين حقاني مړ شوی دی خو طالبانو او حقاني کورنۍ دا خبرونه رد کړل.
انځور: picture-alliance/dpa
سراج الدين حقاني څوک دی؟
د حقاني شبکې ددغه برحاله مشر ماشومتوب په میران شاه کې تیر شوی. ويل کيږي چې ده هم په حقانيه مدرسه کې درس ویلی. دا هم ويل کيږي چې سراج الدين حقاني د حربي هنر ماهر دی. د ده په هلکه دا خبره هم کيږي چې له خپل پلار څخه يې زيات افراطي نظريات اخيستي دي.
انځور: picture-alliance/dpa
انس حقاني د بندي په توگه
د جلال الدين حقاني له ډيرو زامنو څخه یې د يوه نوم انس حقاني دی چې له عربۍ مېرمني څخه زېږېدلی دی. انس حقاني دمگړۍ له افغان حکومت سره بندي دی او محکمې یې د اعدامولو پريکړه کړې ده. حقاني شبکې خبرداری ورکړې چې که چيرې انس ته ورکړل شوې جزا عملي شي نو دا به ډيرې ناوړه پايلې ولري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/National Directorate of Security
دا ډله څومره ستره ده؟
د بيلا بيلو اټکلونو په حواله د دې ډلې د ټولو جنگيالو شمير په ټولیزه توگه له دريو زرو تر لسو زرو پورې رسيږي. ويل کيږي چې مالي تمويل یې د خليج هيوادونو له خوا کيږي. پر دې سربيره دا ډله د مختلفو جنايي کړونو لکه د تښتونو او چور و چپاول له لارې هم خپل مالي اړتياوي برابروي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
حقاني شبکه او نورې تندلارې ډلې
له افغان طالبانو سره د حقاني شبکې اړيکې خو روښانه دي خو دا ډله له نورو ترهگرو ډلو سره هم نزدې اړيکي لري. په دې کې القاعده شبکه، تحريک طالبان پاکستان، د ازبکستان اسلامي غورځنګ او په پاکستان کې منع کړل شوې لشکر طيبه ډله شامله ده. جلال الدين حقاني خو د اسامه بن لادن سره اړيکې درلودلې خو نوموړی د دغه ډلې له اوسني مشر ايمن الظواهري سره هم اړيکې لري.
انځور: picture-alliance/dpa/Ausaf Newspaper
له پاکستان سره اړيکي
د امريکا او افغانستان حکومتونه ادعا کوي چې حقاني شبکه د پاکستان د استخباراتي ادارې آي ايس آي له ملاتړه برخمنه ده. خو د پاکستان پوځ او حکومت دواړه دغه تورونه ردوي. په واشنگټن کې حکومت ټينگار کوي چې پاکستان بايد په شمالي وزیرستان کې د موجودې دې ډلې پر ضد اغيزمنه گامونه واخلي.