د چهارشنبې په ورځ د لومړي ځل له پاره امریکايي تلویزیوني چینل (NBC News) رپوټ خپور کړ چې تیره میاشت د یوې ناستې په ترڅ کې په افغانستان کې د پرمختګ د نشتوالي له امله، ترمپ ډیر په غوسه شوی. دغې شبکې همدا راز وویل چې ولسمشر ترمپ په افغانستان کې د امریکايي ځواکونو د قوماندان جنرال جان نیکولسن د بدلون وړاندیز هم وکړ.
امریکا د ۱۶ کلونو راهیسې په افغانستان کې په جګړه بوخته ده، خو اوس ترمپ غواړي د هغه هدف له پاره تازه تګلاره جوړه کړي، کوم چې د باراک اوباما د ادارې لخوا ورته پاتې دی. دغه هدف د افغان حکومت داسې حد ته رسول دي، په کوم کې چې دوی وکولای شي د خپل ځان دفاع په خپله وکړي.
په عین وخت کې د امریکا د متحده ایالاتو د دفاع وزیر، جیم متیس تیره میاشت ویلي وو چې حکومت به ډیر ژر نوې ستراتیژي اعلان کړي. نوموړي په دې هکله وویل چې «دغه څه وخت نیسي. دا په دې معنی نه ده چې پخواني ولسمشران ټول نه پوهیدل. دا سخت کار دی نو له همدې امله باید په سمه توګه ترسره شي.»
سربیره پر دې متیس د همدې جون په میاشت کې ویلي وو چې «موږ جګړه» نه ګټو. د امریکا پخوانیو ولسمشرانو هم د افغانستان د ثبات او د امریکايي سرتیرو د ایستلو په هکله ډیرې هڅې کړي.
دا په داسې حال کې ده چې د امریکا د متحده ایالاتو د ملي امنیت د شورا ویاند مایکل انتون د یوې اعلاميې په خپرولو ویلي چې د «ولسمشر د ملي امنیت ټیم جنوبي آسیا له پاره د یوې هر اړخیزې او بشپړې ستراتیژۍ په جوړولو بوخت دی.»
په اعلامیه کې زیاته شوې ده چې له دې سره به په سیمه کې د مغلق وضعیت سره د لاس او پنجه نرمولو په برخه کې د امریکا متحده ایالاتو وړتیا لوړه شي. په اعلامیه کې راغلي دي: «پر دغه ستراتیژي باندې د بیلابیلو ادارو په هماهنګۍ په ډیر دقت سره کار شوی دی. که څه هم تر اوسه پورې کومه پریکړه نه ده نیول شوې، د ولسمشر تیم د هغه له پاره د داسې انتخابونو پر رامنځ ته کولو باندې کار کوي چې د دغې ډیرې مهمې سیمې ګواښونه او امکانات په ګوته کړي.»
هغه د دغه محرمې غونډې د جزئیاتو په اړه د معلوماتو له ورکولو څخه ډډه وکړه. دغه غونډه تر هغه یوه ورځ وروسته چې ترمپ له داسې سرتیرو سره ډوډۍ وخوړه چې په افغانستان کې یې وخت تیر کړی وو، ترسره کیږي. ولسمشر ترمپ په غونډه کې سرتیرو ته په خطاب کې وویل: «زه غواړم له تاسو سره د افغانستان په اړه وغږیږم. تاسو څه فکر کوئ؟ نظر مو څه دی؟»
ترمپ بیا خبریالانو ته وویل: «دغه کسان چې هلته [په افغانستان کې] یې وخت تیر کړی دی، تر بل هر چې ښه [په حالاتو] پوهیږي.»
زموږ له ارشيف څخه:
«گرځنده بیضوي کوټه»، د امریکا د ولسمشر الوتکه
د امریکا د ولسمشرالوتکه چې د «ایرفورس وان» په نامه یادیږي، بې له شکه چې د نړۍ تر ټولو مشهوره الوتکه ده. د هغې په هکله د ترمپ وروستۍ شخړایزي یادوني یوه ښه پلمه ده چې په تیرو سلو کلونو کې د دغي الوتکې تاریخ ته کتنه وکړو. انځور: The Boeing Company امریکايي میلیاردر، دونالد ترمپ تر اوسه پوري پخپله شخصي الوتکه (بوئینگ ۷۵۷) کي سفر کاوه. خو تر دې وروسته به هغه هم د متحدو ایالاتو د نورو پخوانیو ولسمشرانو په شان د «ایرفورس وان» چې د « بوئینگ ۷۵۷» له ډول څخه ده، مېلمه وي. دغه الوتکه په ډيرو عصري وسایلو مجهزه ده، نه یوازي دا چې په هوا کې تیل ورکول کیدای شي، بلکي په حساس وخت کې د جنگ د کنترول په سیستمونو هم سمباله ده.
انځور: picture-alliance/empics تیر کال پنتاگون د امریکا د ولسمشر د سفرونو له پاره د بوئینگ شرکت ته د دوو نویو الوتکو فرمایش ورکړ. د امریکا هوايی ځواک اعلان وکړ چې د دغو الوتکو لگښت څه د پاسه یو ميلیارد او ۶۵ ملیونه ډالره کیږي. د بوئينگ شرکت يو مهم مشتري چین دی. د چین په هکله د امریکا د راتلونکي ولسمشر ترمپ د یادونو په هکله، د بوئینگ شرکت رئیس اندیښنه څرگنده کړې ده چې داسي نه شي چي دغه شتمن مشتري له لاسه ورکړي.
انځور: picture-alliance/ NurPhoto/E. Contini د بوئینگ شرکت پر وړاندي ترمپ سمدلاسه په تویتر کې غبرگون وښود: «بوئینگ د امریکا د ولسمشر له پاره د «ایرفورس وان ۷۴۷» الوتکې په جوړولو بوخت دی، خو څلور میلیارده ډالره ډيري پیسي دي. لطفاً دغه فرمایش لغو کړئ!» له دې سره سمدلاسه د اسهامو په بازار کې د بوئینگ د ونډو ارزښت راولوید. خو د بوئینگ او سپیني ماڼۍ مسوولینو د الوتکي جوړني له پاره د ترمپ دغه عنوان شوی لگښت تر پوښتنې لاندي راووست.
انځور: Twitter/realDonaldTrump په حقیقت کې د امریکا د هوايي ځواک په هره الوتکه کې چې د دغه هیواد ولسمشر سپور شي، هغې ته د «ایرفورس وان» نوم ورکول کیږي. په ۱۹۱۰م کال کې د امریکا ولسمشر تئودور روزولت د «رایت فلایر» په نامه لومړۍ بریالۍ جوړي شوي الوتکه کې چې د انسانانو د لیږدولو توان یې پیدا کړ، د یوې لنډي شېبې له پاره سپور شوو. په دې ترتیب سره روزولت د امریکا په تاریخ کې لومړی لقب وگاټه چې په الوتکه کې سپور شي.
انځور: Public domain «ایرفورس وان» له هسکو او ژورو ډک تاریخ لري. په ۱۹۴۳م کال کې د «دیکسي کلیبر» په نامه «بوئینگ ۳۱۴» ډوله الوتکي روزولت په یوه څه د پاسه ۸ زره کیلومتره لیري هوايي سفر کې کازابلانکا ته ولیږداوه، چیرته چې د دوهمې نړېوالي جگړې په هکله له وینستون چرچیل او شارل دوگل، سره په کنفرانس کې خبري وکړي. د بیرته ستنیدو پر لاره روزولت د خپلې زیږیدو ورځ د دغې الوتکې د طعام خوړولو په کوټه کې ولمانځله.
انځور: The Boeing Company په ۱۹۴۵م کال کې د داگلس سي - ۵۴ سکای مستر ډوله الوتکه چې د «سپیڅلې غوا» لقب ورکړل شوی وو، د روزولت له پاره چمتو کړای شوه. دغه الوتکه په هغه وخت له یو تیلفون، راډیو، د خوب یوه کوټه او حتی د روزولت د څرخي څوکۍ د لیږدولو له پاره په یوه لفت سره مجهزه کړای شوې وه او د ولسمشرۍ د الوتکې په نامه یې یاده شوه.
انځور: The Boeing Company نوي ولسمشر، «هری اس ترومن» په ۱۹۴۷م کال کې «سپیڅلې غوا» په «داگلاس دي سي - ۶ لیفت مستر» نومي الوتکې بدله کړه. دا د امریکا د ولسمشرۍ لومړۍ الوتکه وه چې څوک یې په خاص ډول سره د «شاهین څيرې» ته ورته رنگ کړای شوې وه. دغه الوتکه چې ۳۱ متره اوږده او د ۱۰۲مسافرو د لیږدولو توان یې درلود، کولای شوای چې په ساعت کې ۵۰۰ کیلومتره سرعت ولري.
انځور: Truman Presidential Library په ۱۹۷۲م کال کې نیکسن د امریکا لومړی ولسمشر وو، چې موقع ئې پیدا کړه څو په «سپیشل ایر میشن» نومي الوتکي کې سپور شي. ژاکلین کیندي، د امریکا د هغه وخت لومړۍ میرمن د «ایرفورس وان» د رنگ او شکل فرمایش ورکړ: شین آسماني او سپین رنگ له زیږو تورو سره د «امریکا متحد ایالات» د دغې الوتکې پر بدن ولیکل شول او په لکۍ کې د امریکا بیرغ رسم کړای شوو. دا هغه نښانې دي چې تر نن پوري پر دې الوتکې لیدلې کیږي.
انځور: Byron E. Schumaker, White House Photo د «ایرفورس وان» نه هیردونکې تاریخي شیبه: د جان ایف کیندي مرستیال لیندون بي جانسن، د کيندي تر ترور یوازي څو ساعته وروسته په SAM 26000 کې د ولسمشر په توگه لوړه وکړه. د هغه تر څنگ د کیندي کونډه ولاړه ده. په همدې الوتکه کې د کیندي جسد واشنگتن ته انتقال شوو. یوه لسیزه وروسته همدې الوتکې د جانسن مړی له واشنگتن څخه تکساس ته ولیږداوه.
انځور: Public domain په ۱۹۷۲م کال کي د نیکسن د ولسمشرۍ په دوره کې د SM 26000 ځای SAM 27000 ونیو او تر ۱۹۹۰م کال پورې د امریکا د ولسمشر د خاصی الوتکې په توگه پاته شوه. د امریکا د هغه وخت ولسمشر، جارج بوش د بوئینگ ۷۴۷ ډوله الوتکي فرمایش ورکړ. په ۲۰۰۱م کال کې SAM 27000 الوتکه تقاعدۍ ته واستول شوه او په ۲۰۰۵م کال کې په کلیفورنیا کې د ولسمشر رونالد ریگن په موزیم کې نندارې ته وړاندې شوه.
انځور: Imago/D. Delimont «ایرفورس وان» یوازي الوتکه نه ده. هغه په حقیقت کې د امریکا د ولسمشر مقر هم دی، چې په خپلو پرمختللو او مدرنو تجهیزاتو سره کولای شي د نړۍ له هر ځايه دولتي کارونه سرته ورسوي. دا وجه ده چې هغې ته د «بیضوي کوټې» نوم ورکړل شوی دی. بییضوي کوټه په سپینه ماڼۍ کې د ولسمشر دفتر دی.
انځور: picture-alliance/AP Photo/White House
د امریکا د هغه وخت ولسمشر بیل کلینتن، او لومړۍ میرمن هیلري کلینتن په «ایر فورس وان» کې د «والنتین» یا د عاشقانو په ورځ د بی بي سي او نورو رسنیو خبریالانو ته د شیرنۍ تعارف کوي. دا ۱۹۹۹م کال دی چې ولسمشر په ایرفورس کې مکسیکو ته د د دغه هیواد له ولسمشر سره لیدنې کتنې ته ورځي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/G. Gibson
په دغه انځور کې د امریکا پخوانی ولسمشر جارج دبلیو بوش، د سپیني ماڼۍ له ویاند، اري فلایشر (کیڼ) او د بوش لوړ پوړی مشاور، کارل رود په «ایرفورس وان» کې د سپتمبر د یولسمي تر تروریستي بریدونو وروسته په یوه اضطراري غونده کې خبري کوي.
انځور: picture-alliance/Everett Colle له۱۹۹۰م کال راهيسي تر نن ورځې پورې «بوئینک وي سي- ۲۵» د امریکا د ولسمشرانو په خدمت کې ده. په دې الوتکه کې نه یوازي د ولسمشر دفتر، د کار د استراحت فضا، د هغه د خوب کوټه، بلکي د سپیني ماڼۍ د کارکوونکو او د خبریالانو او الوتکې د نورو کارکوونکو له پاره کوټې هم جوړي شوي دي. دغه الوتکه ۳۱۷ مترمربع ستروالی لري.
انځور: Reuters/Jonathan Ernst د امریکا د ولسمشرۍ ریاست ځانگړې الوتکه د خاصو تیلفوني اړیکو ځانگړی مصوونیت لري او په پرمختللو کامپیوتري سیستمونو سره سمبال ده. سربیره پر دې هغه دوه پخلنځی لري چې په یوه وخت کې د څه د پاسه سلو کسانو مېلمپالني ظرفیت لري. هغه کولای شي چې له واشنگتن څخه تر توکیو پورې چې۹۷۰۰ کیلومتره واټن دی، د امریکا ولسمشر پرته له وقفې څخه ولیږدوي.
انځور: White House/Pete Souza د امریکا د نوي ولسمشر دونالد ترمپ الوتکه به د «بوئینگ ۷۴۷۸» له ډول څخه وي چې د الکترومقناېیسی قطبونو پر وړاندي په دفاعي سیستم سمبال وي. دغه راز هغه به په هوا کې د تیلو اخیستلو قابلیت او د توغنديي بریدونو ضد دفاعی سیستم ولري. د راتلونکي ولسمشر « ایرفورس وان» به د فرانکلین روزولت د «دیکسي کلیبر» د ۱۹۴۳م کال د الوتکی په پرتله دوه برابره اوږده او درې برابره تیزه وي.
انځور: The Boeing Company
