د افغانستان د ولسمشریزو ټاکنو د وروستیو پایلو په اړه د غبرګونونو په دوام پخواني ولسمشر حامد کرزي ویلي، چې تېرې ټاکنې په هېواد کې د بحران او بې اتفاقی لامل شوي. د ښاغلي کرزي له دفتره نن چهارشنبې (د ۲۰۲۰ میلادي کال د فبرورۍ ۱۹مه) خپرې شوې ویناپاڼې، د نوموړي له قوله لیکلي: «هغه بهیر چې د ټاکنو ترنامه لاندې زمونږ پر خلکو تحمیل شو، یو غیر ملي بهیر ؤ چې د اصولو او د ولسواکۍ له ارزښتونو سره په ټکر کې واقع شو، په ټاکنو کې د خلکو نه ګډون ددغه واقعیت ښه څرګندونه کوي.»

پخواني ولسمشر زیاته کړې چې په اوسني وضعیت کې د سولې د ټینګښت لپاره افغانان ترهرڅه ډیر یووالي ته اړتیا لري.

د تېرو ولسمشریزو ټاکنو نوماند رحمت الله نبیل چې وروستیو پایلو کې څلورم مخکښ نوماند دی په خپل غبرګون کې "وروستۍ پایلې" د ولسواکۍ مرګ بللي. ښاغلي نبیل کابل کې خبریالانو ته ان دا هم وویل چې دغو پایلو د هېواد وضعیت تردې بریده کړکیچن کړ، چې په ځینو ولایتونو کې له ولسواکۍ او ټول شموله حکومتونو څخه د دفاع ترنامه لاندې وسلې هم وېشل شوي.

 هغه وویل: «د درغلیو په پایله کې راوتلی حکومت د منلو وړ نه دی، خو غبرګونی حکومت هم د حل لاره نه ده.»

دا څرګندونې داسې مهال دي چې د ثبات او همپالنې ټاکنیزې ډلې مشر عبدالله عبدالله د ټاکنو د وروستیو پایلو تر اعلان څو ساته وروسته ځان د ټاکنو ګټونکی اعلان کړ.د ولسمشر لومړي مرستیال جنرال عبدالرشید دوستم نن چهارشنبه په جوزجان کې خپلو سلهاوو پلویانو ته د وینا پرمهال د عبدالله عبدالله په مشرۍ د «ټول شموله حکومت» جوړولو څخه ملاتړ وکړ.

دوستم زیاته کړه: «ټول ولایتونه په ځانګړې توګه شمالي ولایتونه چمتووالی ونیسی چې خپل والیان وټاکی... حق اخیستل کیږي، نه دا چې ورکول کیږي.»

عام افغانان که له یوې خوا تر څه کم شپږ میاشتنیو ناندریو وروسته د ولسمشریزو ټاکنو وروستیو پایلو اعلان ته خوښ دي، خو ترڅنګ یې اندېښمن هم دي. معصومه چې د کابل ښار اوسېدونکې ده دویچه ویله ته وویل، تمه یې نه درلوده چې دا ټاکنې به دومره جنجالي شي. نوموړې زياته کړه: «اوس په ټاکنو کې دولت جوړونکی ټیم ګټونکی اعلان شوی، خو د ثبات او همپالنې ټیم د ټاکنو نتایج نه مني دا زمونږ خلکو لپاره د اندېښنې وړ دی.»

د کابل ښار یوه بل اوسېدونکي احمد پذیر نیازي دویچه ویله ته وویل، په تير ۲۰۱۴ میلادي کال د ملي یووالي په نوم حکومت ونه توانید چې په هېواد کې د زورواکی دود پای ته ورسوي. د کابل ښار دغه اوسېدونکی اندېښمن دی چې پنځه کاله وروسته هم د ولسواکۍ او د خلکو د رایو پر ځای په زور او ټوپک حساب کیږي.

هغه وويل: «هغه څوک چې اوس ناندرۍ وهي او جنجال جوړوي ولس ته یې ازموینه ورکړې اوس افغان ملت ویښ شوی او د چا ګټو لپاره نه غواړي قرباني شي.»

هاخوا د ټاکنو څارونکي بنسټونه بیا پر ټاکنیزو کمېسیونونو نېوکه کوي چې د شاوخوا شپږ میاشتو کار سره سره هم پردې ونه توانېدل چې ټاکنیزې ډلې قانع کړي. د افغانستان د ازادو او عادلانه ټاکنو بنسټ یا فیفا په خپله وروستی اعلامیه کې ویلي:«تمه کېده چې د ټاکنو وروستۍ پایلې د ټولو ټاکنډلو د منلو وړ وګرځي، خو له بده مرغه ولیدل شول چې د څو میاشتني ځنډ سربېره هم د ټاکنیزو کمېسیونونو اجراات د ټولو ټاکنډلو د باور وړ ونه ګرځېدل.»

خو د ولسمشر محمد اشرف غني په مشرۍ د دولت جوړونکې ټاکنیزې ډلې دویم مرستیال سرور دانش بیا پر ټاکنیزو ډلو غږ کړی چې د ټاکنو پایلې دې ومني. ښاغلي دانش د لویې جرګې په خیمه کې د شوروي اتحاد پوځونو د وتلې لمانځغونډې ته وویل، ټاکنیزې سیالۍ پای ته رسېدلي او اوس د یووالي وخت دی.

دانش په خپلو خبرو کې زياته کړه: «باید له اختلافاتو تیر شو د یووالي لپاره یو نوی فصل پرانیزو او د یوه ټول شموله حکومت جوړولو هلې ځلې وکړو.»

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمیسیون تېره ورځ ولسمشر محمد اشرف غني ۹۲۳ زره او ۵۹۲ رایو په خپلولو سره چې د ټولو اچول شویو رایو ۵۰،۶۴ سلنه کیږي، د ۲۰۱۹ میلادي کال ولسمشریزو ټاکنو ګټونکی اعلان کړ.

ددغو پایلو له مخې، عبدالله عبدالله د ۷۲۰ زره او ۸۴۱ رایو، ګلبدین حکمتیار د ۷۰۲۴۱ او رحمت الله نبیل د ۳۳۹۱۹ رایو په ګټلو سره دویم، دریم او څلورم مخکښ نوماندان اعلان شوي.

اسماعیل شاکر – کابل