په داسې یو وخت کې چې د سوریې او ترکیې ترمنځ کړکیچ مخ پر ډیریدو دی، ترکې د سوریې په ادلیب ولایت کې د دغه هیواد یو پوځي کاروان او یوه پوځي اډه په نښه کړې ده. په دې برید کې ۱۹ تنه سوریایې عسکر وژل شوي دي.
د فرانسې خبري آژانس په حواله په دې لړ کې په جبل الزاویه کې پر پوځي کاروان او په معارت النعمان کې پر پوځي اډې بریدونه شوي دي. پر دواړو ځایونو د برید له پاره له بی پيلوته الوتکې (ډرون) څخه کار اخیستل شوی دی.
د یکشنبې په ماښام (د فبرورۍ لومړۍ نیټه) ترکیې د سوریې دوه جنګي الوتکې را نسکورې کړې وې، په داسې حال کې چې د سوریې حکومت مهم متحد روسیې، ترکیې ته خبرداری ورکړی وو چې دغه هیواد د سوریې په هوایې قلمرو کې د ترکیې د نظامي الوتکو د حفاظت ضمانت نه شي کولی.
تیره اونۍ په ادلیب کې د سوریې په پوځي عملیات کې ۳۳ تنه ترکي پوځیان وژل شوي وو. تر دې برید وروسته په سوریې کې کړکیچ زیات شوی دی.
د دغو پيښو په پام کې نیولو سره د ترکیې، سوریې او متحد یې روسیې ترمنځ د جګړې د رامنځته کیدو په هکله اندیښنې زیاتې شوي دي.
بل لور ته سوریې د ترکیې د درې بی پیلوټه الوتکو د راغورځولو ادعا کړې. د سوریې دولتي تلویزون د دغه هیواد په شمال لویدیځ کې د فضایې قلمرو د بندولو له اعلان سره سم ویلي دی چې که په دې ساحه کې هره الوتکه ولیدل شي، نو هغه د دښمن الوتکه بلل کیږي او پوځ ته یې د را نسکورولو امر شوی دی.
د ادليب جګړه: ۹۰۰ زره کسان بې ځايه شوي
له لوږې سره د مخامخو کسانو سره د مرستې نړیوال آلماني سازمان د څيړنو له مخې سوريه د بې ځايه شویو تر ټولو ناوړه بحران تجربه کوې. ملګرو ملتونو ويلی چې د دسمبر میاشتې راهيسې د سوريې له شمال لويديځ څخه ۹۰۰ زره کسان تښتيدلي. انځور: picture-alliance/AA/M. Said د «له لوږې سره د مخامخو کسانو سره د مرستې نړیوال آلماني سازمان » د څيړنو له مخې سوريه د نهه کلنۍ کورنۍ جګړی له پيل راهیسې د مهاجرت په بحران کي تر ټولو سخت حالت تجربه کوي. د ملګرو ملتونو ټولني د رپوټ له مخې د دسمبر مياشتي څخه تر اوسه پورې ۹۰۰ زره کسان د سوريې له شمال لويديځ څخه د جګړي زياتيدلو له کبله تښتيدلي دي.
انځور: Getty Images/AFP/A. Watad له ادلیب څخه بې ځایه شوی ۶۰ سلنه ماشومان دي د ملګرو ملتونو د بې ځایه شویو همغږی کونکی اداري (اوچا) د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ، چې د اټکلونو له مخې ۶۰ سلنه بی ځايه شوي ماشومان دي.د ملګرو ملتونو سازمان د فبروري مياشتې په لومړیو کي د بې ځایه شويو شمير ۵۲۰ زره اعلان کړې وو، خو دغه شمير اوس ډير شوې دې.
انځور: picture-alliance/AA/M. Said د ماشومان سره مرسته کونکې سازمان«سیف د چلدرن» رپوټ ورکړي، چې د ادلیب يو په څلورم اوسیدونکې په واوره وريدنه او تر صفر لاندي سړه هوا کي مجبور شوی چې خپل کور پريږدي. د سړو او ناوړه شرايطو له کبله، د سانتيګراد اوه درجو کي د ترکيې سرحد ته نږدې د بې ځايه شويو په کمپونو کي، اوه تنه ماشومانو خپل ژوند له لاسه ورکړې.
انځور: picture-alliance/AA/H. Harrat د سوريې د دولت سرتیرې له دسمبر میاشتي راهیسې د روسې پوځي ځواکونو په ملاتړ د ادليب په ولايت کې په لومړي سر کې د وسله والو اسلام پالو پر ضد د پرمختګ په حال کي دی. ګاونډی هيواد ترکيه د بشرالاسد له مخالفو ځواکونو سره د هغوی په واک کې د وروستيو سيمو په ساتنه کې مرسته کوي.
انځور: picture-alliance/AA/C. Genco د ترکيې د سرحد په لور تيښته په حلب کي د سختو نښتو له کبله تر ۴۳ زره کسان د ترکيې سرحد په لور تيښتې ته مجبوره شوي. په ټوليزه توګه کابو ۸۰ سلنه بي ځايه شوي کسان ښځي او ماشومان دي.
انځور: picture-alliance/AA/M. Said د ملګرو ملتونو د امنيت شورا په دي وروستيو کي په سوریه کي مخ په ډيريدونکي توګه تاو تريخوالی محکوم کړې دې. دلیل يې د ادليب په سيمو کی د بشرالاسد امنيتي ځواکونو پر مختګ دي، چې د ياغيانو په کنترول کې دې. د ملګرو ملتونو سازمان د بشری حقونو برخې، سږکال ۲۹۹ ملکي کسانو وژل ثبت کړي دي، چې ۹۳ سلنه يې د سوريې او متحدینو د عملیاتو له کبله وو.
انځور: picture-alliance/AA/I. Dervis په جګړه ځپلو سیمو کي د ماشومانو وضعیت له نهه کلنې کورنۍ جګړې وروسته اوس ترکيې ته نږدې د سوريې شمال لويديځ د ياغيانو تر ټولو ستر مرکز دې. د ملګرو ملتونو سرمنشي انتيو ګوترش په ادليب کي د ترکيې او سوريې د سرتيرو تر منځ د جګړې پاي ته رسولو غوښتنه کړي. هغه ويلي: «هغه جګړه چې کابو نهه کاله يې دوام وکړ، يوازي کيدلي شي، چې له سیاسی لاري حل شی نه له نظامي لارې.»
انځور: Getty Images/AFP/O. Haj Kadour د ملګرو ملتونو سازمان ويلي، چې اوس د بې ځايه شويو له پاره هيڅ کومه آامنه سرپناه شتون نه لري. د پناه غوښتونکو کمپونه بيخې ډک شوي دي. ډيرې بې ځايه شوي له کمپونو څخه وتلی او د واټونو پپر غاړو ژوند کوي.
انځور: picture-alliance/dpa/A. Alkharboutli نه د وتلو او نه د بیرته ګرځيدو لار ترکیې خپل سرحدونه تړلي، څو د سوريايي مهاجرو د ورتګ مخه ونیسې. په اوس وخت کي دغه هیواد د ۳،۵ میلونه مهاجرو کوربه دې. د نړیوالو سازمانونو د رپوټ له مخې له ۵۰۰ زره څخه زیات تښتيدلي کسان ماشومان دي.
انځور: picture-alliance/AA/M. Said
د سوریې حکومت چې د روسیې له ملاتړ څخه برخمن دی هڅه کوي چې ادلیب د ترکیې له ملاتړ څخه د برخمنو یاغیانو او نورو جهادي ډلو څخه بیرته ونیسي. په سوریې کې د څو کلونو راهیسې د روانې کورنۍ جګړې په پایله کې ډیرې سیمې یاغیانو تر خپل کنترول لاندې راوستلې وې چې د هغو له جملې څخه ادلیب اوس هم د یاغیانو تر کنترول لاندی دی. په داسې حال کې چې د سوریې پوځ د روسیې په ملاتړ نورې سیمې بیرته تر خپل کنترول لاندې راوستي دي.
په ادلیب کې د سوریې د پوځي عملیاتو له کبله په لسګونو زره کسان بی کوره شوي او دوی ټول د ترکیې په سرحد کې راټول شوي دي.
ترکیه وایې چې لا پخوا د بی کوره شویو کسانو له فشار سره مخ ده او په سلګونو زرو سوریایې مهاجرو ته یې پناه ورکړې ده او هیواد یې لا زیاتو پناه غوښتونکو ته د ځای ورکولو توان نه لري.
له روسيې سره د ۲۰۱۸ م کال د یوه هوکړه لیک په اساس ترکیې د ادلیب په سیمو کې د څارنې په موخه ۱۲ پوځي پوستې جوړې کړې وې. د دې پوځي پوستو د رامنځته کولو هدف د ادلیب پر مخ پر خرابیدونکي وضعیت نظر ساتل وو.
په دې کې یو شمیر پوستو ته د بشارالاسد د پلوي ځواکونو د پوځي عملیاتو مخې ته د خنډ په سترګه کتل کیږي. د بشارالاسد ځواکونو همدغه پوستې په نښه کړې وې چې په ترڅ کې یې ۳۳ ترکي عسکر وژل شوي وو. خو اوس روسیه تور لګوي چې ترکیې د ترهګرو سره په مرستې کولو له یاد تړون څخه سرغړونه کړې ده.
دویچه ویله: ش.ن/ ب.ص
