افغان حکومت ويلي چې د سولې بین الافغاني خبرو ته یې بشپړ چمتوالی نېولی. خو د افغانانو دغه خپل منځي ناسته چېرته او څنګه ترسره کیږي؟
انځور: AFP/Getty Images/K. Jaafar
اعلان
افغان حکومت وايي، د ۳۰۰۰ طالب زندانیانو په خوشې کېدو سره یې وښووله چې سولې ته کلکه ژمنتیا لري.د ملي امنیت شورا دفتر خبر ورکړی چې د زندانیانو د خوشې کېدو بهیر ته به، د تاوتریخوالي کمېدو او د سولې بین الافغاني خبرو ته د طالب لوري د چمتوالي په شرطونو دوام ورکړي. د سولې په چارو کې د دولت وزارت وايي، افغان حکومت د سولې بین الافغاني ناستې ته خپل ټول چمتوالی نېولی.
د سولې خبرو ځای، نیټه او څرنګوالی
د سولې په چارو کې د دولت وزارت کارپوه طایر ځلاند دویچه ویله ته وویل چې افغان حکومت له هر اړخه خپله مذاکراتي ډله چمتو کړې. «د مذاکراتو د پيلېدو له پاره تر بل هر وخت هلې ځلې ګړندی شوي، ډير ژر به دغه نیټه اعلان شي چې په کوم تاریخ او کوم ځای کې مذاکرات پيلیږي.» ښاغلی ځلاند زیاتوي چې د بین الافغاني خبرو د څرنګوالي په اړه به دواړه لوري تخنیکي ټیم وګماري.
له خلیلزاد وړاندې کابل ته د پاکستان د پوځ د مشر راتګ
د سولې بین الافغاني خبرو ته د هلو ځلو په ترڅ کې تېره ورځ د پاکستان د پوځ مشر جنرال قمر جاويد باجوه کابل ته راغلی ؤ او دلته یې له افغان چارواکو سره خبرې کړي.
د سولي په چارو کې د دولت وزارت کارپوه طایر ځلاند وویل، د باجوه د سفر په اړه لاهم ډير جزیات نه دي په ډاګه شوي. هغه وويل: «د مالوماتو له مخې ټاکل شوې چې پاکستان او افغانستان یوه ګډه اعلامیه خپره کړي، ډير جزیات به په هغې اعلامیه کې وي، ممکن دا ګډه اعلامیه نن یا سبا خپره شي.»
د پاکستان د پوڅ مشر د سه شنبې په ورځ په يوه ناڅاپي سفر کابل ته تللی ووانځور: Presidential Press Office
د پاکستان په کراچی کې افغان لیکوال او شنونکي عنایت الله کاکړ دویچه ویله ته وویل، اوسمهال د بین الافغاني خبرو لپاره یوه سیمه ییزه اجماع هم رامنځته شوې.د ښاغلي کاکړ پر وینا افغان حکومت، امریکا، پاکستان او طالبان دې هوکړې ته رسېدلي چې بین الافغاني خبرې باید ژر تر ژره پيل شي.
پاکستان میشتی دغه افغان لیکوال چې د سولې خبرې له نیږدې څاري زیاتوي چې د سولې بین الافغاني خبرو لومړنی ناستې ښايي په ناروې او یا هم جرمني کې وشي. «د سولي بین الافغاني خبرې د غونډو دویم او دریم پړاونه کیدای شي د افغانستان په داخل کې صورت ومومي، تردې چې د طالبانو د ځینو کسانو څخه داسې اوریدل کیږي چې که حتی په هلمند کې دا د ډول غونډې امکانات برابر شي دوی به ورته خوشبینه وي.»
خو هاخوا رپوټونه وايي چې د سولې بین الافغاني ناستې لپاره د قطر هېواد غوره شوی.
د قطري رسنیو د رپوټ له مخې، ټاکل شوې نن چهارشنبې (د ۲۰۲۰ میلادي کال د جون ۱۰مه) د قطر د بهرنیو چارو وزارت ځانګړی استازی ماجد القحطاني کابل ته راشي. ښاغلی قحطاني به د ولسمشر غني او د ملي مصالحې د عالي شورا له مشر عبدالله عبدالله سره وګوري او د افغان سولې په تړاو به ورسره بحث او خبرې وکړي.
د څرخي پله زندان مختلفې برخې لري چې يوه ځانگړی برخه يا ځانګړی بند يې د طالب بنديانو له پاره دی. طالب بندیان په خپل بند کې په آزاد ډول له يو بل سره ويني او خپل عبادات او مطالعې کوي. ځينو يې له بد چلند څخه شکايت کړی دی. د مولوي سهاب په نوم يو طالب بندي ويلي چې له غچ څخه ويره لري او بنديان د ساتونکو له خوا وهل ټکول کيږي. هغه شکایت کوي چې د يو شمير طالبانو د بند مودې تيرې شوي خو لا هم په بنديان دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
لکه ميلمستون
د اسوشتيد پريس خبري آژانس خبريالانو د طالبانو له سرچينو څخه معلومات ترلاسه کړي چې ګواکې دغې ډلې امريکايانو ته د ۵ زره طالب بنديانو نوملړ سپارلی چې د سولې د هوکړه ليک په امضا کولو سره دې آزاد شي. د دغه آژانس خبريالانو له يو شمير طالب بنديانو سره په څرخي پله زندان کې مرکې کړي دي. ځينو طالب بنديانو ملا محمد عمر په مشرۍ د طالبانو د حکومت د وخت خاطرې بيان کړي دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
د طالب بنديانو مشر
په دغې مرکه کې مولوي نياز محمد د طالب بنديانو د مشر په توګه ښودل شوی، خو هيڅ بندي هغه خپل رسمي مشر نه دی ښوولی. هغه ويلي چې خپله د بند ۱۵ کلنه دوره تيروي. نياز محمد د طالبانو د نورو مذاکره کونکو په څير په نرمه ژبه خبرې کوي. «طالبان به د پخوا په څير نه وي. موږ غواړو ښځې تحصيل وکړي او د اسلام په چوکاټ کې په ټولو برخو کې کار وکړي.»
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
بهر سره اړيکي
د څرخي پله په زندان کې طالب بنديان موبايلونه لري او په آسانۍ له بهر سره اړيکې نيسي. د اسوشتيد پريس خبريالانو د سترګو ليدلی حال داسې ښکاره کوي چې طالب بنديان په زندان کې دننه منظمه شبکه لري او ټول بنديان يې د ولايتونو له مخې ثبت کړي دي، حتی پوهيږي چې څوک ناروغ دی او يا يې ژوند له لاسه ورکړی دی. مولوي نياز محمد ويلي دي: «افغان ځوانان نه بايد له طالبانو وډار شي؛ ځکه چې دا هغوی دي چې وطن جوړوي.»
دغه طالب بنديان د ساتونکو د بد چلند او د روغتيايي او هوساينې خدماتو له کمښت څخه شکايت کوي. خو د زندان مشر د هغوی دغه ادعاوې ردوي او وايي چې روغتيايي خدمات حتی له هغو چې دغو طالب بنديانو په خپلو کليو کې درلودل، بهتره دي. هغه ويلي دي چې دوی په اوونۍ کې درې ځله غوښه خوري او د بند په منځ کې آزاد تک راتک کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
په جماعت سره لمونځ
مسئولانو ويلي چې د زندان روغتون د جوړيدو په حال کې دی. طالب بنديان کتابتون، ښوونځي، د سواد زدکړې کورس او جومات ته هم لاسرسی لري او خپل لمونځونه په جمع او خطبو سره ادا کوي. ځينې د طالب بنديانو آزادول د جګړې د پاي او د سولې د هوکړه ليک په لاسليک کولو کې موثر ګام بولي، خو ځينې شنونکي بيا وايي چې د طالبانو په خبرو او عمل کې روښانه تفاوت شته او د دغو جنګياليو خوشي کول به امنيتي وضعيت نور هم خراب کړي.