د سولې نوبل جایزه د اتومي وسلو ضد سازمان ته ورکړل شوه
۱۳۹۶ مهر ۱۴, جمعه
«د اتومي وسلو د له منځه وړلو نړیوال کمپاین» یا ICAN د سږ کال د سولې نوبل جایزه وګټله. دغه سازمان له ۳۰۰ څخه ډیرو نوماندانو له ډلې څخه انتخاب شوی دی.
انځور: Reuters/D. Balibouse
اعلان
د ناروې د نوبل جایزې کمیټې د جمعې په ورځ «د اتومي وسلو د له منځه وړلو نړیوال سازمان» یا ICAN د ۲۰۱۷ کال د سولې نوبل جایزې د ګټونکي په توګه اعلان کړ.
کمیټې ویلي دي چې ICAN دغه جایزه «د اتومي وسلو د هر ډول استعمال فاجعه راوړونکو بشري پایلو ته د پام اړولو او همدا راز د تړونونو له مخې د دغې وسلې د بندولو له پاره د مهمو هڅو» له کبله ترلاسه کړې ده.
د نوبل جایزې کمیټې زیاته کړې: «موږ اوس په داسې یوې نړۍ کې ژوند کو چې په کې د اتومي وسلو د کارونې ګواښ دومره لوړ دی چې په یوې اوږدې مودې که نه وو. ځینې هیوادونه خپل اتومي مهمات عصري کوي او د دې ریښتنی ګواښ هم موجود دی چې نور هیوادونه به هم د اتومي وسلو د تولیدولو هڅې وکړي، کله څرنګه چې شمالي کوریا دا کار کوي. اتومي وسلې د بشریت او د ځمکې پر سر ژوند له پاره یو دوامداره ګواښ رامنځ ته کوي.»
دغې کمیټې زیاته کړې: «د ناروې د نوبل جایزې کمیټه کلک باور لري چې ICAN تر بل هر وخت ډیر، تیر کال یوې بې اتومي وسلې نړۍ ته نوی دریځ او توان ورکړی دی.»
د نوبل جایزې کمیټې همداراز ویلي دي چې ICAN ته د سولې نوبل جایزې ورکول، د اتومي وسلو لرونکو هیوادونو ته دا پیغام هم رسوي چې د اتومي بې وسلې کیدو په برخه کې خپل مسوولیتونه په پام کې ونیسي.
د آلمان د حکومت یوه ویاند ویلي دي چې دغه هیواد د یوې بې اتومي وسلې نړۍ هدف ملاتړ کوي او ICAN ته د دغې جایزې د ترلاسه کولو له پاره مبارکي وايي.
د جایزې ګټونکی سازمان
په جینیوا کې میشت ICAN سازمان له سلو هیوادونو څخه د غیر دولتي سازمانونو یو ایتلاف رامنځ ته کړي دی. دغه سازمان خپل کار په اتریش کې پیل کړ او په رسمې توګه بیا په ۲۰۰۷ کال کې په ویانا کې اعلان شو.
د جایزې تر ګټلو وروسته ICAN یوه بیانیه خپره کړه او د دې جایزې ترلاسه کول یې د ځان له پاره یو «لوی ویاړ» وباله.
په بیانیه کې راغلي دي چې دغه جایزه نه یوازې د میلیونونو کمپاین کوونکو او اندیښمنو وګړو د هڅو ستاینه ده بلکه په هیروشیما او نګاساکي کې د اتومي وسلو د استعمال د قربانیانو یادون هم دی.
پاکستان د ۱۰۰ او ۱۲۰ تر منځ اتومي وسلو درلودونکې دی. کله چې پاکستان په ۱۹۹۸ کال کې اټوم بم جوړ کړ تر هغه وروسته د پاکستان او هند تر منځ کومه جگړه نه ده رامنځته شوې. مخکې تر دې د هند او پاکستان تر منځ دری جنگونه ترسره شوې دي. که څه هم پاکستان وایې چې د دوی اټومي وسلې د دفاعي مقاصدو له پاره دي، خو څارونکي ویره لري که د دغو دواړو هیوادونو تر منځ جگړه رامنځته شي، نو کیدای شي پر یوې اټومي جگړې واوړي.
انځور: picture-alliance/AP
هندوستان
په ۱۹۷۴ کال کې د لومړي ځل او په ۱۹۹۸ کال کې د دویم ځل له پاره د اټومي وسلو ازمیښت ترسره کونکی هیواد هندوستان له ۹۰ څخه تر ۱۱۰ پورې اوټوم بمونه لري. له چین او پاکستان سره د سرحدي پولو پر سر د شخړې سربیره هندوستان ژمنه کړی چې دغه هیواد به د اتوم بم د کارونې په برخه کې هیڅ کله هم لومړيتوب ونه کړي.
انځور: Reuters
اسرائیل
له ۱۹۴۸ څخه تر۱۹۷۳ کاله پورې له عربي هیوادونو سره دری واره جنگیدلې هیواد اسرائيل ۸۰ اټومي وسلې لري. د اسرائیلو د اټومي پروگرامو په برخه کې ډیر لږ معلومات موجود دي.
انځور: Reuters/B. Ratner
شمالي کوریا
د اټکلونو له مخې شمالي کوریا لږ ترلږه ۶ اټومي بمونه لري. که څه هم شمالي کوریا له جنوبي کوریا سره شخړه لري، خو د دغه هیواد اټومي پروگرامونو لویدیځ هیوادونه هم اندیښمن کړي دي. د ملگرو ملتونو له خوا د لگول شوو بندیزونو سربیره هم دغه کمونستي هیواد په ۲۰۰۶ کال کې د اټومي وسلو ازمیښت ترسره کړ.
