په افغانستان کي پر رسنیو د طالبانو فشارونه ورځ تر بلي ډېريږي. ټاکل سوې ده چي ډېر ژر به په کابل کي محکمه د ۱۰ رسنیو د فعالیت په اړه تصمیم ونیسي. په افغانستان کي خبریالان په سختو حالاتو کي ژوند کوي.
اعلان
د طالبانو په اطلاعات او فرهنګ وزارت کي د رسنیو د څار کمېسیون مشر عبدالحق حماد پرون سه شنبه خبر ورکړ چي د پنجشنبې په ورځ به په کابل کي محکمه د ۱۰ رسنیو د فعالیت په اړه حکم صادر کړي. حماد وویل، دغه رسنۍ د«افغانستان د ملي ګټو» پر ضد تبلیغ کوي.
هغه ټینګار وکړ، چي د یادو رسنیو له مسؤلانو سره يې څو واري تماس نیولی او اطلاعات او فرهنګ وزارت ته يې هم ورغوښتي دي، مګر هغوی دغه غوښتنه بابیزه ګڼلې ده.
د طالبانو دغه لوړ پوړي چارواکي همدارنګه د کومي رسنۍ د نوم یادولو پرته وویل، اطلاعات او فرهنګ د «ځانګړو اصولو» د مراعتولو غوښتنه کړې، خو دغو رسنیو يې په غوښتنه غوږ نه دی ګرولی.
اړوند: په افغانستان کي د رسنیو اندېښمن وضعیت او ناڅرګند برخلیک
د ۲۰۲۱م کال راهیسي چي په افغانستان کي طالبان واک ته رسیدلي دي، ورسره سم د مطبوعاتي ازادي یو مخ محدوده سوې ده. د باندنیو خبریالانو د کار کولو غوښتنلیکونه هم د طالبانو له خوا رد سوي دي.
د بشري حقونو نړيوالو سازمانونو په افغانستان کي د خبریالانو او د بیان د ازادۍ پر روان ترینګلي حالت اندېښنه ښوولې. د افغانستان یوشمیر رسنیو خپل دفترونه تړلې او په خارجي هیوادونو کي يې کار شروع کړی دی.
د طالبانو له واکمنۍ راهیسې د ځينو رسنيو تړل کېدو، امنیتي ننګونو او پر رسنیو د محدودیتونو له امله ځینو ژورنالیستانو افغانستان پرېښود او اوس په ګاونډیو هیوادونو لکه ایران او پاکستان کې له نامعلوم برخلیک سره مخامخ دي.
انځور: Z. F.
د تخلیې په تمه د انتظار سختې شیبې
اغلې پوپلزۍ وايي چې «ما خپل کیس ډېرو سفارتونو ته ولېږو، ځينو یې ځواب را نه کړ او ډېرو زما له خوا د پناه غوښتنې وړاندیز رد کړی.» پر افغانستان د طالبانو تر بیا حاکمیت وروسته ډېر خبریالان بهرنیو هیوادونو ته د تخلیې په تمه ایران او پاکستان ته تللي دي. د دوی زیاتره د نامعلوم برخلیک په هکله شکایت لري.
اغلې پوپلزۍ وايي، تراوسه هیڅ نړیوالې ادارې مالي مرسته نه ده ورسره کړې او له تیرو نهه میاشتې راهیسې يې مصارف به بهر کې مېشت مشر ورور ورکوي. خو پاکستان ته په تللو افغان خبریالانو کې بیا ډېر نور داسې هم شته چې، مالي لګښتونه يې خپل دي او له بې سرنوشتۍ ځورېږي.
انځور: Z. F.
مهاجرت او اقتصادي ستونزې
افغان خبریال شریف شګېوال نهه میاشتې کیږي چې په پاکستان کې ژوند کوي او په دغه هیواد کې له اقتصادي ستونزو شکایت کوي: «زما دوسیه د بېپولې خبریالانو له ټولنې سره ثبت ده، په لومړي سر کې يې رد ځواب راکړی و، خو ترهغې وروسته چې مې جزییات ورسره شریک کړل، تېره اوونۍ يې مثبت ځواب و.»
افغان ویډیو ژونالیست او اېډيټر رمان پناه وايي چې هر ځای یې دوسیې رد شوي. رمان زیاتوي: «هغه راپورونه چې ما جوړ کړي، یادونه پکې نه شوې چې ايډيت يې ما کړی، نو چې هر ادرس ته چې خپله دوسیه لېږم، زما د ژورنالیستک کار بېلګه غواړي، څو زما کار ورته ثابت شي، همدا لامل دی چې هر ځای مې دوسیه رد کېږي.»
انځور: Z. F.
د خبریالانو د ستونزو اوریدو له پاره اقدام
په اسلام اباد کې یو شمېر افغان خبریالانو د ''Afghan Journalists at Risk'' په نوم حرکت رامنځ ته کړی، څو د تخليې په تمه پاکستان ته د تللو افغان خبریالانو له پاره لابي وکړي. د دغه حرکت د رهبرۍ بورډ غړی عبدالله همیم مني چې تراوسه يې کومه مثبته پایله نه ده ترلاسه کړې خو هڅې به دوامداره ساتي.
انځور: Z. F.
په خپله لاس په کار کیدل
دغه حرکت، پاکستان ته تللي شاوخوا ۲۰۰ افغان خبریالان لیست کړي، خو وايي، دا شمېر ښايي تر دې هم ډېر وي. د افغانستان د خپلواکو ژورنالیستانو ټولنې رئیس حجت الله مجددی وايي، په تېر یوه کال کې له ۷۰۰ تر ۱۰۰۰ پورې رسنيزو کاروونکو هيواد پرېښی، چې ځینې يې لا هم په ګاونډيو هېوادونو کې بې سرنوشته پاتې دي.
طالبانو همدارنګه په لېسو او پوهنتونونو کي د نجونو پر زده کړو هم بندیز لګولی دی. د طالبانو دغه ګام پورته کولو پر وړاندي په افغانستان او له افغانستان دباندي ډېري نیوکي سوي . پر دې سربېره طالبانو ښځي په غیري دولتي مؤسسو کي هم له کار کولو بندي کړي دي.