فرانسویان په دې پوهیږي چې د دوی سیاستوال چې له هرې سرچینې ممکن وي، پیسې ترلاسه کوي؛ خو دغه حقیقت چې د فرانسې پخواني ولسمشر نیکولا سرکوزي د لیبیا له پخواني حاکم معمر قذافي څخه پیسې ترلاسه کړي وي، له سرې کرښې د تیریدو په توګه شمیرل کیږي.
د چهارشنبې په ورځ پر پخواني ولسمشر نیکولا سرکوزي باندې د ټاکنیزو مبارزو پرمهال د مالي فساد تور ولګول شو. د فرانسې قضایه قوې اوس په رسمي توګه د پخواني ولسمشر سرکوزي له لوري له قذافي څخه د ۵۰ میلیونه یورو ترلاسه کولو په موخه څیړنې پیل کړي. سرکوزي د ۲۰۰۷م ولسمشریزې ټاکنې وګټلې.
دا په داسې حال کې ده چې ۶۳ کلن سرکوزي بیا د فرانسې د قضايي قوې له لورې پر هغه باندې لګول شوي تورونه رد کړي، خو نوموړی د سه شنبې په ورځ پولیسو ونيو. تر نیول کیدو دوې ورځې وروسته، تر قضايې څار لاندي بیرته آزاد کړل شو.
انځور: AP سرکوزي له ۲۰۰۷م څخه تر ۲۰۱۲م کاله پوري د فرانسې ولسمشر وو. نوموړي د خپل واک پرمهال د لیبیا له حاکم معمر قذافي څخه غوښتنه وکړه چې پاریس ته ورشي. خو په ۲۰۱۱م کال کې فرانسې او بریتانیا د لیبیايي یاغیانو د ملاتړ له پاره د ناټو ځواکونو مشري پرغاړه واخیسته چې په نتیجه کې یې د قذابي حکومت راوپرځید. قذافي د ۲۰۱۱م کال په اکتوبر میاشت کې د لیبیايي یاغیانو په لاس ووژل شو.
دا په داسې حال کې ده چې په ۲۰۰۷م کال کې د فرانسې په ولسمشریزو ټاکنو کې د سرکوزي سیالې او پخوانۍ سوسیالستې سیاستوالې سګولین رویال هم د سرکوزي دغه کار په غوسه کړې ده. د چهارشنبې په ورځ نوموړي پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې «د سختو شرایطو با وجود، عدالت به خپل مزل ووهي.»
میرمن رویال وړاندې لیکلي چې زه د هغو میلیونونو خلکو په اړه فکر کوم چې د دې حق لري وپوهیږي چې آیا د هغه وخت ټاکنیز رقابت منصفانه وو او که نه.
دا لومړی ځل نه دی چې د فرانسې پخوانی ولسمشر سرکوزي د ټاکنیزو مبارزو د مصارفو له امله د دې هیواد د قضایې قوې سره په تقابل کې راځي. تیرکال د دې هیواد یوه قاضي امر کړی وو چې د ۲۰۱۲م کال د ولسمشریزو ټاکنو د مبارزاتو په ترڅ کې تر حد زيات مصرف له امله محکمې ته ولاړ شي. هغه مهال د سرکوزي وکیل ویلي ول چې دوی د تجدید نظر غوښتنه کوي.
پرورته موضوع زموږ له آرشیف څخه یو انځوریز البوم:
انځورونه: د فرانسې د ولسمشریزو ټاکنو تاریخي شیبې
د فرانسې له ۴۸ میلیونه نفوس څخه غوښتل شوي وو چې په ولسمشریزو ټاکنو کې برخه واخلي او خپل نوی ولسمشر وټاکي خو په دې ټاکنو کې د خلکو ونډه د تمې خلاف کمه وه. د فرانسې د ولسمشریزو ټاکنو پایلو ته اروپايي ټولنه هم انتظار باسي. انځور: picture-alliance/AP Photo/F. Mori د فیمین په نامه د خوځښت اعتراض د ټاکنو په ورځ د فرانسې پولیسو د فمن د خوځښت یوه غړې نیولې ده. د میرمنو دغه خوځښت په فرانسه کې د لوڅو لاریونونو له امله په نړیواله کچه مشهور دی. دوی د ښي اړخو د ګوند د نوماندې مارین لوپن پر ضد اعتراض کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/F. Mori د تمې خلاف، په دې ټاکنو کې د خلکو ونډه تر پخوا کمه وه. د فرانسې د کورنیو چارو وزارت ویلي دي چې تر غرمې وروسته د خلکو د ونډې کچه ۶۵.۳ سلنه ته لوړه شوې. دغه شمیر د ورځې په پیل کې د ۲۸ سلنه په شاوخوا کې وو.
انځور: Reuters/E. Foudrot د فرانسې د ولسمشریزو ټاکنو له پاره شدید امنیتي تدابیر نیول شوي دي. د دې ټاکنو د بهیر د امنیت له پاره ۵۰ زره پولیسو ته دنده سپارل شوې ده.
انځور: Reuters/G. Fuentes په سړکونو کې د پوځ سرتیري د فرانسې د ولسمشریزو ټاکنو د کمپاینونو راهیسې، حالت په فرانسه کې ډیر پوځي شوی دی. د ټاکنو په ورځ هم د فرانسې په واټونو کې د پوځ سرتیرې تر سترګو کیږي.
انځور: REUTERS د فرانسې د یکشنبې ورځې د دوهم پړاو ولسمشریزو ټاکنو پر مهال، د دې هیواد پولیسو یو ترهګریز برید هم شنډ کړی دی. د دې هیواد په شمال کې د فرانسې د پوځ یوه پخواني سرتیري چې په دې وروستیو کې اسلام ته اوښتی وو، د داعش په استازیتوب غوښتل چې یو برید ترسره کړي.
انځور: Reuters/P. Rossignol فرانسوا اولانډ هم رایه وکاروله د دې ټولو امنیتي ستونزو او سیاسي هلو ځلو سره، د فرانسې اوسني ولسمشر فرانسوا اولانډ هم خپله رایه وکاروله.
انځور: Reuters/R. Duvignau تر ټاکنو مخکې ترسره شوې نظر پوښتنو ښوولې وه چې امانویل ماکرون د فرانسې د رایه ورکوونکو ډیر ملاتړ لري. ماکرون د اروپايي ټولنې ملاتړی سیاست لري.
انځور: Reuters/C. Ena که څه هم تر اوسه پورې هر څه د ماکرون په ګټه روان دي، خو د امریکا ټاکنو دا وښودله چې هر څه امکان لری او د ټاکنو پایلې هره شیبه بدلیدای شي. مارین لوپین د اروپايي ټولنې او د مهاجرت ضد سیاست لري.
انځور: picture-alliance/dpa/O. Corsan د فرانسې د کورنیو چارو وزارت ویلي دي چې د ولسمشریزو ټاکنو پایلې به د رایې ورکوونې له لړۍ وروسته چې په ځايي ۶ بجو پای ته رسیږي، اعلان شي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/C. Paris