د متحده ایالاتو ولسمشر څومره قدرت او اختيارات لري؟
۱۳۹۵ بهمن ۲, شنبهد امریکا له ولسمشر سره څومره قدرت وي؟
عامه ذهنیت داسې دی چې د امریکا ولسمشر په نړیوال سیاسي ډګر کې یو پياوړي حیثیت درلودونکی دی، خو دا نظر دومره صحیح او واضحه هم نه دی. په سپینه ماڼۍ کې د ناست مشر اختیارات هم محدود وي او په پریکړو کې نورې کړۍ هم دخيلي وي.
اساسي قانون
په امریکا کې ولسمشر د څلورو کلونو له پاره ټاکل کیږي، خو حد اکثر تر دوو قانوني دورو وروسته یې وخت پای ته رسیږي. نوموړی هم د حکومت او هم د دولت د مشرۍ چارې پر مخ وړي. له کانګرس څخه د تائید شوي قانون عملي کول د هغه مسئولیت دی. په مجموع کې نږدې ۴ میلیونه کسان د هغه تر لاس لاندې کار کوي.
د ولسمشر پر چارو کنترول
په امریکا کې دری لویې ادارې د یو بل په پریکړو کې د شریک کیدو حق لري او په دې توګه د یو بل واک یا اختیارات محدودوي. ولسمشر خلکو ته د بخښنې اعلان کولی شي او د فدرالي ادارې له پاره قاضیان نومولی شي، خو یوازې د سنا مجلس په خوښه. د سنا د مجلس په خوښه خپل د کابینې وزیران او سفیران هم ټاکلی شي. په دې توګه نو مقننه قوه چارواکي هم کنترولی شي.
د دواړو شورای ګانو د مشرۍ واک
ولسمشر باید د هیواد د وضعیت په اړه کانګرس ته معلومات ورکړي او دا کار هغه دواړو شوراګانو ته د وینا پر مهال کوي. که څه هم ولسمشر کانګرس ته د قوانینو مسودې نه شی وړاندې کولی، خو دغو دواړو شوراګانو ته د وینا پر مهال موضعات ور په ګوته کوي. په دې توګه هغه د ولس په ملاتړ سره پر کانګرس فشار واردولی شي، خو تر دې زیات د ولسمشر په اختیار کې څه نه وي.
د ویټو حق
ولسمشر واک لري چې یوه قانوني مسوده بې له لاسلیک څخه بیرته کانګرس ته واستوي او هغه ویټو کړي. کانګرس په دواړو شوراګانو کې د رایو په اکثریت یعنې د دوه پر دریو رایو سره دغه ویټو بې اغیزې کړي. د سنا د مجلس په حواله د امریکا په تاریخ کې ولسمشر ۱۵۰۰ ځله خپل د ویټو له حق څخه استفاده کړې چې یوازې ۱۱۱ ځله بیا دغه ویټو رد شوې.
د اختیاراتو په تشریح کې ابهام
د اساسي قانون او لویو محکمو په پریکړو کې دا خبره په بشپړ ډول واضح نه ده چې په اصل کې ولسمشر تر کومې اندازې واک لري. ولسمشر له یوه بل ډول ویټو څخه هم کار اخیستلی شي، هغه دا چې د کانګرس له خوا یوه قانوني مسوده بې له تائید څخه له ځان سره وساتي او له ياده یې وباسي. بیا نو دغه قانون نه هم عملي کیږي او نه هم کانګرس دا ډول ویټو ردولی شي. دا سیاسي چال د امریکا په تاریخ کې تر ۱۰۰۰ زیات وارې استعمال شوی دی.
هغه احکام چې د قانون مترادف وي
ولسمشر حکومتي چارواکو ته امر کولی شي چې هغوي باید څنګه خپلې دندې ترسره کړي. دا د«ایګزیکټیو آرډرز» یا اجرایې امر د قانون درجه لري او د کومې بلې ادارې له خوا منضورۍ ته اړتیا نه لري. خو سره له دې هم ولسمشر خپل په خوښه هر څه نه شي کولی. داسې حکم یا د محکمې له خوا منسوخ کیږي او یا هم کانګرس د دا ډول یو حکم پر ضد یو نوی قانون جوړولی شي. بل ولسمشر بیا دغه احکامات په یو لاسلیک سره ختمولی هم شي.
بې د ګانګرس له منظورۍ څخه موافقه
ولسمشر له نورو حکومتونو سره مختلف تړونونه کولی شي، چې باید د سنا مجلس د دوه پر دریو سناتورانو له خوا تائید شي. د دې له پاره چې ولسمشر د سنا مجلس سره په ټکر کې واقع نه شي ولسمشر د تړون پر ځای د حکومتي موافقو لاره خپلوي چې د کانګرس تائید ته اړتیا نه پیدا کیږي. دغه موافقې تر هغه وخته پورې د اجرا وړ وي تر څو چې کانګرس یې پر وړاندې اعتراض نه وي کړی.
کله چې ولسمشر یو قدم شاته کیدو ته اړ شي
ولسمشر د امریکایې پوځ سر اعلی قوماندان دی، خو د جګړې اعلان کول د کانګرس د اختیاراتو په دایره کې شاملیږي. دا خبره واضحه نه ده چې ولسمشر تر کومې اندازې د کانګریس له تائید پرته خپل پوځي قطعات په یوه جګړه کې ښکیل کولی شي. د ولسمشر له خوا د یتنام په جګړه کې د شاملیدو تر پریکړې وروسته کانګرس قانون جوړ کړ. دا په دې معنی چې ولسمشر تر هغې وخته پورې خپله پریکړه عملي کولی شي، تر څو کانګرس یې پر ضد نه وي.
وروستې او پریکړنده کنترول
که ولسمشر له واک څخه ناوړه استفاده وکړي او یا د کوم جرم مرتکب شي، نو د استازو مجلس د هغه له دندې څخه د ګوښه کولو هڅې پيلولی شي. تر اوسه پورې له دې امکان څخه دوه واره کار اخیسل شوی چې دواړه ځل له ناکامۍ سره مخامخ شوی دی. خو کانګرس یوه بله وسله هم په اختیار کې لري چې هغه د بودیجې د تصویب موضوع ده. کانګرس بودیجه منصوروي او که وغواړي ولسمشر ته د بودیجې په اختیار کې ورکولو لړۍ بندولی شي.
پر ورته موضوع یو انځوريز البوم زموږ له آرشيف څخه (27.11.2016):
پر ورته موضوع یو انځوريز البوم زموږ له آرشيف څخه (11.11.2016):
هغه امریکایي ستوري چې د ترمپ له بریا سره خپل هیواد پریږدي
د امریکا نوی ټاکل شوی ولسمشر دونالد ترمپ، د سینما او تلویزیون د ځينو ستورو ترمنځ هم ښه شهرت نه لري. په دې انځوریز رپوت کې هغه ستورې ښوول شوي دي چې ویلي یې ول د ترمپ د ټاکل کیدو په صورت کې به امریکا ووځي.
مت دیمون (فلمي ستوری)
مت دیمون د هالیود سیمنا یو له تر ټولو بریالیو هنرمندانو څخه دی. هغه له یوې آلمانۍ ورځپاڼي رسنې سره په مرکه کې د دې پوښتنې په ځواب کې چې د ترمپ د ټاکل کیدو په صورت کې به څه وکړي، وویل «څوک څه پوهیږي، کیدای شي برلین ته کډه وکړم.» هغه په وار وار له ترمپ سره خپل مخالفت څرګند کړی دی.
شر (سندرغاړې او د فلمونو لوبغاړې)
شر د امریکا یوه پخوانۍ سندرغاړې او د فلمونو لوبغاړې ده. هغې ویلي دي چې د ترمپ د بریا په صورت کې «مشتري» ته سفر کوي.
برایان کرانستون (د سینما لوبغاړی)
برایان کرنستون، د امریکا د سیمنا یو بل مشهوره لوبغاړی دی چې ویلي یې دي د ترمپ د بریا په صورت کې به کانادا ته سفر وکړي.
امی شومر
شومر د فلمونو، تلویزیوني سریالونو برنامو لیکواله او لوبغاړې ده. هغه د امریکا یو له مشهورو ښځینه کمیدینو څخه ده. هغې ویلي دي چې د ترمپ د بریا په صورت کې هسپانیا ته سفر کوي.
جان ستیورت
ستیورت د امریکا تلویزیون یوه مشهوره څیره ده. هغه د ۱۶ کلونو له پاره (له ۱۹۹۹ څخه تر ۲۰۱۵) د "دیلی شو" مشهوري تلویزیوني خپرونې وړاندې کوونکی وو. ستیورت ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې به یوې بلې سیارې ته ولاړ شي. هغه ویلي ول چې ځکه غواړې بلې سیارې ته ولاړ شي چې که نړۍ ترمپ انتخابوي، په دې معنی ده چې اوسیدونکي یې لیوني شوي دي.
نیو کمبل (د سینما لوبغاړې)
نیو کمبل، امریکا میشته کانادایي د سینما هنرمنده ده. هغې ویلي دي چې د ترمپ د بریا په صورت کې به بیرته خپل هیواد ته ستنه شي.
مایلی سایرس (سندرغاړې او د فلمونو هنرمنده)
مایلي سایرس، د هیلري کلنتن یو له قوي کمپاینرانو څخه وه. هغې ویلي ول چې که ترمپ بریالی شي نو له امریکا متحدو ایالاتو به کډه وکړي.
چلسی هندلر (هنرمنده)
چلسی هندلر کمدینه او د سینما هنرمندې د خپل ډاډ له پاره د ټاکنو د پایلې تر معلومیدو مخکې تر امریکا متحدو دباندي یو کور واخیست.
آمبر روز (مدله)
آمبر روز امریکایي مدله ده. هغې ویلي ول چې خپله رایه به کلنتن ته ورکړي، خو که ترمپ د ټاکنو ګټونکې شي، نو کانادا ته به کډه وکړي.
ووپی گلدبرگ (هنرمنده)
ووپی گلدبرگ په خپل هنري ژوند کې اسکار ګټلې ده. هغه اوس په تلویزیون کې د «ویو» په نوم یوه مشهوره سیاسي خپرونه پر مخ وړي. هغه د هیلري کلنتن یو له ملاتړو څخه وه خو ویلي ول چې که ترمپ ګټونکي شي نو ښايي له هیواده ووځي.
نیل یانگ (سندرغاړی)
نیل یانگ امریکا میشته کانادایي سندرغاړی دی، خو له یوې آلمانۍ ورځپاڼې سره یې په مرکه کې ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې بیرته خپل هیواد ته ستنیږي.
استیون کینگ (لیکوال)
استیون کینگ تر ټاکنو مخکې ویلي ول چې د ترمپ د ټاکل کیدو امکان هغه ډیر ویروي. هغه زیاته کړې وه چې د ترمپ د بریا په صورت کې به کانادا ته ولاړ شي.
باربارا استرایسند (سندرغاړې او هنرمنده)
باربارا استرایسند تر دې مخکې په استرالیا کې ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې به په همدې هیواد کې میشته شي. هغې ویلي ول چې دا کار به یوازې په هغه صورت کې وکړي چې استرالیایان هغه ومني.
عمری هاردویک (هنرمند)
د تلویزیون او سینما دغه لوبغاړي ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې به له خپلې کورنۍ سره ایټالیا ته ولاړ شي.
کلویی سوینی (هنرمنده)
کلویی سوینی دغې هنرمندې هم ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې به کانادا ته ولاړه شي.
روزي اودانل (کمدینه او د خپرونو وړاندې کوونکې)
روزي اودانل له دونالد ترمپ سره ښه اړیکه نه لري. هغې ویلي ول چې د هغه د بریا په صورت کې به خپل هیواد پریږدي. کله چې له ترمپ څخه په یوه مناظره کې وپوښتل شو چې ولې یې ښځو ته د «چاغو خوګانو» او «سپیو» خطاب کړی دی، ویلي دي چې د هغه منظور یوازې روزي اودانل وه.
لینا دانم (هنرمنده، د فلمونو لیکواله او فلم جوړونکي)
دانم د امریکا د سینما یوه پیژندل شوې څیره ده چې د هیلري کلنتن ملاتړ یې کاوه. هغې ویلي ول چې د ترمپ د بریا په صورت کې به په کانادا کې خپل کارونه پر مخ یوسي.
نی−یو (سندرغاړی)
نی−یو (Ne-Yo) ویلي دي چې د ترمپ د بریا په صورت کې به د خپل یوه کانادایي ملګري همسایه شي.
ايوانکا ترمپ په انځورونو کي
ايوانکا ترمپ د خپل پلار دونالد ترمپ د مهمو سياسي مشاورينو څخه بلله کيږي. ويل کيږي چي ايوانکا ښايي د ولسمشر په توګه د خپل پلار پر دريځونو هم اغېز ولري. د ايوانکا ژوند ته لنډه کتنه په انځورونو کي دلته کتلای سئ:
د ايوانکا ترمپ په هکله ويل کيږي چي د خپل پلار د تر ټولو نژدې سياسي مشاورينو څخه يوه ده.
ايوانکا ترمپ د ۱۹۸۱ کال د اکتوبر په ۳۰مه نېټه په نيويارک کي زېږېدلې ده. ايوانکا ۹ کلنه وه چي د هغې مور ايوانا له دونالد ترمپ څخه طلاق واخيست.
ايوانکا په ۲۰۰۴ کال د پنسلوينيا له پوهنتون څخه په اقتصاد کي خپل بېچلر بری ليک تر لاسه کړ.
ايوانکا تر اوسه د خپل پلار د تجارتي ستر شرکت د جايداد د خريد و فروخت د څانګي رئيسه وه.
ايوانکا د جرد کوشنر په نوم پانګه وال سره واده کړی او ورسره درې ماشومان لري. کوشنر د يوې بډايه یهودي کورنۍ غړی دی او د ۲۰۰۷ او ۲۰۱۶ کالونو تر منځ يې د ۷ ملياردو ډالرو پانګونه په نيويارک کي کړې.
د ايوانکا د مېړه جرد کوشنر په هکله ويل کيږي چي د ولسمشرۍ د کانديد په توګه د دونالد ترمپ له پاره د ملاتړ په تنظيم کولو کي يې لوی لاس درلود. جرد کوشنر د دونالد ترمپ مهم مشاور هم بلل کيږي.
د دونالد ترمپ د مېرمني ميلانيا په څېر ايوانکا ترمپ هم پخوا يوه ماډله تېره سوې ده.
د دونالد ترمپ د مېرمني ميلانيا تر څنګ ايوانکا ترمپ هم د ولسمشرۍ د کانديد په توګه د هغه د کامپاين پر وخت تقريبا هميشه د هغه سره مل وه.
د ترمپ د ټاکنيز کامپاين پر وخت ايوانکا د خپل پلار په پلوی ګڼ شمېر ويناوي واورولې.
د ايوانکا ترمپ په هکله ويل کيږي چي د خپل پلار سره په طبيعت ښه پوهيږي او پلار يې ورباندي زيات اعتماد کوي.
دونالد ترمپ د ولسمشرۍ له پاره د کانديد په توګه د ايوانکا او د هغې د مېړه په مرسته زيات سياستوال او تجاران خپل ملاتړي کړل.
ايوانکا د خپل پلار له پاره د کامپاين پر وخت هميش هڅه کوله چي خلکو ته د خوشالۍ او اطمنان احساس ورکړي.
د ايوانکا په هکله داسي ګنګوسې هم سته چي ښايي د امريکا د متحده ايالاتو په راتلونکي حکومت کي مم رول ولري.
يو شمېر کتونکي په دې نظر دي چي که د ترمپ کورنۍ د امريکا د پخواني او وژل سوي ولسمشر کېنېډي په څېر په سياست کي پاته سي، نو ښايي ايوانکا د دغې کورنۍ راتلونکې مهمه سياستواله وي.