دمګړۍ د افغانستان د اوسنۍ ادارې په استازۍ یوازې ورزشي لوبو لکه کریکټ کې د «افغانستان درې رنګه ملي بیرغ» کارول کېږي او له هېواده بهر هغه سفارتونه او قونسلګرۍ چې لا طالبانو ته نه دي سپارل شوي، تر دې بیرغ لاندې کار کوي.
همدا راز، پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ په لومړیو ورځو کې د «ملي بیرغ» پر سر ډېرو ولایتونو کې د اخ و ډب پېښې هم شوي او د رپوټونو له مخې، ځینو ولایتونو کې یو شمېر کسان د بیرغ د اوچتولو په سر هم وژل شوي او ټپيان شوي وو.
کونړ کې د ملي بیرغ په ملاتړ لاریون باندې ډزو مرګ ژوبله اړولې
د افغانستان ملي بیرغ، د ارشیف انځورانځور: picture-alliance/AP Photo/R. Maqbool که څه هم افغانستان کې د طالبانو اداره اجازه نه ورکوي، چې څوک دې «درې رنګه ملي بیرغ» پورته کړي او یا دې یې ورځ ونمانځي؛ خو د «ملي بیرغ ورځ» له هېواده بهر او خواله رسنیو کې د افغانانو له لوري د بیرغ د عکسونو او ویډیوګانو، سندرو او مبارکیو په خپرولو سره په پراخ ډول نمانځل شوې.
په دې اړه بېلابېلو خپرو شویو پیغامونو کې راغلي، چې «اوسنی درې رنګه ملي بیرغ» باید هر حکومت د ملي نښې او سمبول په توګه د ملي او رسمي بیرغ په توګه ومني او دا مسئله دې نه اختلافي کوي.
څو ځوانان: په خوست کې طالبانو شکنجه کړي يو
خواله رسنیو کې پر طالب واکمنو نیوکې شوي، چې د دوی په ټکو د «ملي بیرغ» پر ځای یې د خپلې ډلې بیرغ پورته کړی.
د خواله رسنیو کارنو «درې رنګه ملي بیرغ» د «یووالي، زړورتیا او خپلواکۍ» سمبول یاد کړی دی او زیاته کړې یې ده، چې تر دې یوه بیرغ لاندې راټولېدل د هېواد او خلکو په ګټه دي.
د پخوانۍ ولسي جرګې غړې مریم سلیمانخېل په دې اړه یوه ټویټ کې لیکلي: «زموږ ملی بیرغ د زړورتیا، خپلواکۍ او یووالي سمبول دی. روښانه او برجسته رنګونه یې د افغانستان د بډایه تاریخ او د خلکو د ژور یووالي استازیتوب کوي. تور رنګ یې د تاریخی ستونزو او د ننګونو څخه د وتلو سمبول دی، سور رنګ یی د قربانۍ او زړورتیا ښکارندوی دی. او زرغون رنګ یی د ملت د هیلو او یو روښانه راتلونکي لپاره د ملت نه ختمیدونکې استقامت او خوشبیني منعکس کونکی دی. تر دې ستر ملی بیرغ لاندی به موږ تل یو متحد ملت پاتی کیږو. »
کابل کې د افغانستان د خپلواکۍ د ۱۰۲ کالیزې په ورځ افغان میرمنو بیرغ پورته کړی. ۲۰۲۱ کالانځور: Wakil Kohsar/AFP/Getty Images افغان خبریال سعید شینواري د «ملي بیرغ» له خپرو کړیو عکسونو سره لیکلي: «څه زوروره ټوټه ده چې لسګونه زره ځوانۍ ورته قربان شوې، راکوز شو، په وینو لت پت شو، خلک یې په ګرځولو شهیدان شول، خو له کورونو او زړونو ونه ووت . انسان چې ژوندی وي د اوس په څېر به تل په همدغه بیرغ پیژندل کېږي.»
طالبانو پر ارګ خپل بیرغ وځړاوه
د خواله رسنیو یو شمېر کارنو بیا هغه کسان راننګولي، چې د «ملي بیرغ» تر سیوري لاندې یې فساد کړی دی.
افغان ژباړن میراحمد یاد پر خپل فیسبوک لیکلي: « د ملي بیرغ درناوی په خپل ځای، خو دا کومو خلکو چې د دې بیرغ لاندې فسادونه او وهنې کړي او اوس د هماغه پیسو په کورونو کې له ملي بیرغ سره عکسونه خپروي، دوی ته به خپل ضمیر هېڅ نه وايي؟ ملي بیرغ د صافي ټوټه نه ده چې اوس به پرې موږ خپل ناولي مخونه پاکوو.»
یو شمېر افغان سندرغاړو د زمري د اوومې یا «ملي بیرغ ورځې» په مناسبت بیرغ ته سندرې هم جوړې کړي دي.
افغان سندرغاړي میرخان مقري دویچه ویله ته یوه غږیز پیغام کې ویلي، چې هېواد او «ملي بیرغ» سره مینې وهڅاوه، چې د زمري اوومې یا «د ملي بیرغ ورځېِ» ته ځانګړې سندره جوړه او خپره کړي.
د افغانستان ملي بیرغ، د ارشیف انځورانځور: SHAH MARAI/AFP/Getty Images هغه ویلي: «وطن او بیرغ په موږ حق لري. بیرغ سره زما مینه په دې انداز کې ښکارول لامل شو، چې ترانه ورته ووایم. وطن سره مینې وهڅولم، چې درې رنګه بیرغ ته د له سره راشین کېږمه په نوم سندره ووایم.»
دویچه ویله په دې اړه د طالبانو د ادارې ویاند ذبېح الله مجاهد پوښتلی؛ خو هغه د رپوټ د خپرېدو تر وخته د دویچه ویله پوښتنو ته ځواب ورنه کړ.
بل پلو د طالبانو د ادارې د دفاع وزیر مولوي یعقوب مجاهد موده مخکې له طلوع خصوصي ټلوېزیوني شبکې سره یوې مرکه کې د «ملي بیرغ» په اړه د یوې پوښتنې ځواب کې وویل:« زما په نظر د بیرغ او نور موضوعات چې ملي بلل کېږي یا لوی موضوعات دي، هغې ته وخت ورکړو، کېدای شي داسې وخت راشي چې دا مشکلات په ډېرې اسانۍ حل کړای شو. »
خو شنونکي او د خواله رسنیو کارن وايي، د طالبانو سختو پالیسو ته په کتو، نه ګڼي، چې دغه ډله دې «درې رنګه بیرغ» د ملي او رسمي بیرغ په توګه ومني.
د افغانستان د «درې رنګه ملي بیرغ» اوسنۍ بڼه څه باندې یوه پېړۍ پخوا د شاه امان الله خان پر وخت ټاکل شوې؛ خو له هغه وخت تر دې دمه د بیرغ بڼې د مختلفو واکمنو له لوري بدلې شوي دي.
له اماني دورې تر اوسه پورې د افغانستان بیرغونه
د افغانستان پخواني حکومت د اسد میاشتې ۷مه نیټه د بیرغ د ملي ورځې په توګه اعلان کړې وه چې د بیلا بیلو مراسمو په ترڅ کې به یې ولمانځي. د افغانستان بیرغ له کومو بدلونو تیر شوی؛ په دې انځوریز رپوټ کې یې ووینئ. انځور: Wakil Kohsar/AFP/Getty Images سل کاله مخکې یعنې په ۱۹۱۹م (۱۲۹۸) کال کې د خپلواکۍ د ترلاسه کولو پر مهال د افغانستان د بیرغ رنګ تور وو. په سپین رنګ کې محراب او منبر پر دغه بیرغ باندې کښل شوي وو. شاهي تاج او دوه تورې چې د حکومتولۍ او قدرت سمبولونه وو، هم په دغه بیرغ کې ځای پر ځای شوي وو.
انځور: Gemeinfrei د افغانستان لومړۍ درې رنګه بیرغ د افغانستان دري رنګه بیرغ (تور، سور، زرغون) په ۱۳۰۷م کال د لومړي ځل له پاره د امان الله له خوا وړاندیز شو او د پغمان لویې جرګې تائید کړ. تور رنګ د تیرې تورې دورې، سور د آزادۍ له پاره د خلکو د مبارزې او زرغون رنګ د آزادۍ له پار په دغه بیرغ کارول شوي وو. په دغه بیرغ د ملي نښان په توګه د غنمو دوه وږي، د لمر وړانګې، ستوری او د «الله» او «محمد» ټکې هم راغلي وو.
انځور: Gemeinfrei د امیر حبیب الله کلکاني دورې ته منسوب بیرغ د امیر حبیب الله کلکانې دورې (له ۱۳۰۷لمریز کال څخه تر ۱۳۰۸لمریز کاله پورې) د بیرغ د رنګ او ملي نښان په هکله زیات معلومات نه شته، خو ځینو منابعو دغه بیرغ د هغه د دولت د بیرغ په توګه وړاندې کړی دی.
انځور: Gemeinfrei محمد نادر شاه له ۱۳۰۸ څخه تر ۱۳۱۲ لمریز کاله پورې د افغانستان پاچا وو. د خپل حکومت په لومړیو کلونو کې یې د امان الله خان د وخت بیرغ کاروه خو په دغه بیرغ کې یې د ملي نښان په توګه، د خپلواکۍ د وخت د بیرغ نښان راوستی وو.
انځور: Gemeinfrei په ۱۳۰۹ لمریز کال کې د محمد نادر شاه دولت، د بیرغ ملي نښان ته تغیر ورکړ. افغانستان نور ۴۱ کاله د نادر شاه او د هغه د زوی محمد ظاهر شاه د حکمرانۍ پر مهال همدغه بیرغ او نښان د ملي بیرغ او نښان په توګه کاروه. د دغه بیرغ په ملي نښان کې محراب او منبر، د غنمو دوه وږي شامل وو.
انځور: Gemeinfrei د سردار محمد داوود د دورې بیرغ سردار محمد داوود خان چې په ۱۳۵۲ لمریز کال کې یې د یوې کودتا په ترڅ کې قدرت په لاس کې واخیست او د افغانستان نظام یې له شاهي څخه په جمهوریت واړاوه د افغانستان بیرغ او ملي نښان هم بدل کړل. د محمد داوود خان د وخت بیرغ هم تور، سور او زرغون رنګونه لرل. زرغون رنګ د بیرغ نیمه برخه جوړوله. په دغه بیرغ کې ملي نښان، د غنمو دوه وږي، محراب او منبر، باز، د لمر وړانګې او د «افغانستان جمهوریت» عبارت کارول شوي وو.
انځور: Gemeinfrei د «خلق دیموکراتیک ګوند» د حکومت بیرغ د خلق دیموکراتیک ګوند چې د ۱۳۵۸ لمریز کال د ثور په میاشت کې د یوې کودتا په ترڅ کې واک ته ورسید، دغه سور رنګه بیرغ د خپل حکومت د بیرغ په توګه غوره کړ. د نور محمد ترکي (د ۱۳۵۷ د ثور میاشتې له اوومې څخه د ۱۳۵۸ کال د میزان تر ۱۸مې پور) او حفیظ الله امین (د ۱۳۵۷ د میزان له ۱۸مې څخه د جدي تر شپږمې پورې) د کمونستي دورې د جمهوري ریاست په موده همدا بیرغ کاریده.
انځور: Gemeinfrei د ببرک کارمل او ډاکټر نجیب الله د وخت بیرغونه د افغانستان د خلق دیموکراتیک ګوند د پرچم ډلې له خوا تر کودتا وروسته، د افغانستان بیرغ بیا درې رنګه شو. په دغه بیرغ کې د غنمو وږي، د ماشین څرخ، محراب او منبر او همداشان د لمر وړاندې راغلې وې.
انځور: Gemeinfrei د افغانستان د اسلامي دولت بیرغ د مجاهدینو واک ته تر رسیدو وروسته، په کابل کې اسلامي دولت جوړ شو او د افغانستان د بیرغ له رنګونو څخه یې، سور پر سپین واړاوه. د صبغت الله مجددي (۱۳۷۱) او برهان الدین رباني (له ۱۳۷۱څخه تر ۱۳۸۰) جمهوري ریاست په دورو کې د دغه بیرغ په نښان کې مذهبي سمبوله، د لمر وړانګې، د غنم دوه وږي او دوه تورې راغلې وې.
انځور: Gemeinfrei طالبانو هم چې له ۱۳۷۵ څخه تر ۱۳۸۰ لمریز کاله پورې یې په کابل کې حکومت کوه، خپل سپین بیرغ پورته کړ. خو د مجاهدینو د دورې تور، سپین او زرغون بیرغ تر ۲۰۰۱م کاله پورې د ملګرو ملتونو له خوا د افغانستان د رسمي بیرغ په توګه په رسمیت پیژندل کیده. خو اوس د طالبانو له یو ځل بیا واک ته رسیدو سره دغه بیرغ د طالبانو له خوا په رسمي توګه کارول کیږي.
انځور: Gemeinfrei د افغانستان اوسنی بیرغ او ملي نښان د ۲۰۰۱م کال په لویه جرګه کې انتخاب شول. په ملي بیرغ کې د دین د سمبول په توګه محراب او منبر، کلمه طیبه او د «الله اکبر» عبارت شامل کړل شوي. په ملي بیرغ کې همداراز د غنمو دوه وږي او د لمر وړانګې شاملې دي. سربیره پر دې، د بیرغ په نښان کې دوه کوچني بیرغونه تاریخي ارزښت لري او د «افغانستان» نوم او «۱۲۹۸ لمریز کال» چې د خپلواکۍ د بیرته ګټلو کال دی، هم په کې ځای لري.
انځور: Gemeinfrei