د ملګرو ملتونو امنیت شورا پلاوی چې دوره یي مشري یې په ملګرو ملتونو کې د قزاقستان د سفیر خیریت عمروف، پر غاړه ده کابل ته سفر کړی دی. دا په تیرو اوو کلونو کې لومړی وار دی چې د امنیت شورا غړي کابل ته سفر کوي. ویل شوي دي چې دغه پلاوي د یکشنبې په ماښام له افغان ولسمشر محمد اشرف غني سره ولیدل.
د ارګ له لوري د دوشنبې په سهار په خپره شوې بیانیه کې راغلي دي چې دواړو خواوو «د افغانستان او سیمې د امنیتي حالاتو، سیمه ییزو همکاریو، د تروریرزم، اداري فساد، نشه یي توکو پدیدو او د هغو له قاچاق سره د مبارزې، د سولې د پروسې چټکتیا، د ټاکنو له پاره چمتووالی، په حکومتولۍ کې د اصلاحاتو، د نظام د پیاوړتیا، د ښځو مشارکت، په افغانستان په ځانګړې ډول په امنیتي او پراخیتایي برخو کې د ملګرو ملتونو سازمان د رول او په ټوله کې په وروستیو درې کلونو کې د پرمختګونو په اړه بحث او خبرې وکړې.»
د ملګرو ملتونو په دغه پلاوي کې د امنیت شورا ویټو حق درلودونکو هیوادونو امریکا متحده ایالاتو، بریتانيا، روسیې، چین او فرانسې سربیره د سویډن، پولنډ، قزاقستان، بولیویا، ایتوپیا، کویت، هالنډ، پیرو، استوایي ګینه او عاج ساحل هیوادونو غړو حضور درلود.
د ارګ په بیانیه کې وړاندې راغلي دي چې په دغه ملاقات کې د سیمه ایزه همکاریو پر سر بحثونه وشول او څرګنده شوه «چې په افغانستان کې د ثبات د ټینګښت په خاطر دې پر پاکستان فشارونه زیات شي او په عین حال کې دې د مذاکراتو له پاره ګډ اقدامات وشي.»
دا په داسې حال کې ده چې د امریکا متحدو ایالاتو ولسمشر دونالد ترمپ لا تر مخه د آسیا له پاره د خپلې ستراتیژۍ په ترڅ کې پاکستان باندې نیوکې کړې دي.
په دغه ملاقات کې افغان ولسمشر وویل چې دوی د منځنۍ آسیا هیوادونو، روسیې، چین او ایران سره د سیمه ایزو او اقتصادي اړیکو په برخه کې ښې لاسته راوړنې لري. افغان ولسمشر له پاکستان سره د افغانستان اړیکو ته په اشاره سره ویلي: «د اړیکو د ښه والي له پاره هڅې شوي دي، خو د پاکستان اړخ په سیمه ایزه همکارۍ کې پایله نه ده لرلې.»
د دغه رپوټ د خپریدو تر مهاله پاکستان په رسمي توګه د دغو څرګندونو په هکله کوم غبرګون نه دی ښوولی.
د ارګ په بیانه کې وړاندې راغلي دي چې په ملګرو ملتونو کې د متحده ایالاتو سفیري نیکي هیلې وویل چې د افغانستان امنیت او ثبات د سیمې د امنیت له پاره مهم دی او د ملګرو ملتونو پلاوي له افغانستانه د زیات ملاتړ په خاطر کابل ته سفر کړی دی.
د یکشنبې په ورځ د دغه پلاوي د سفر پر مهال په کابل کې سخت امنیتي تدابیر نیول شوي وو.
په ملګرو ملتونو کې د قزاقستان استازي د پنجشنبې په ورځ ویلي ول چې له نږدې څخه د جنګ ځپلې افغانستان د وضعیت څارلو او له نوې ستراتیژۍ سره د مرستې له پاره د ملګرو ملتونو امنیت شورا دغه هیواد ته د سفر په هکله فکر کوي. خو د دغه سفر دقیقه نیټه نه وه ښول شوې.
په تیرو میاشتو کې افغانستان ته د امریکا د مرستیال ولسمشر مایک پینس او ځينو نورو لوړ پوړو امریکايي چارواکو تر سفر وروسته، په نیویارک کې د امریکا د ملي امنیت سلاکار مک ماستر د تیرې سه شنبې په ورځ د امنیت شورا ۱۵ غړو هیوادونو سفیرانو ته د افغانستان په هکله معلومات ورکړي وو.
زموږ له آرشیف څخه:
د ترهګرۍ نړیوال شاخص، په رپوټ کې راغلي دي چې په پاکستان کې په تیر میلادي کال کې د ۲۰۱۳م کال په پرتله د ترهګرۍ په پيښو کې د وژل شوو کسانو شمیر ۵۹ سلنه لږ شوی. افغانستان تر عراق وروسته دوهم هیواد دی چي تر نورو اغېزمن شوی.
انځور: STR/AFP/Getty Imagesعراق د ترهګرۍ له کبله د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې له تیرو دریالسو کلونو راهیسې په سر کې ځای لري. د «ګلوبل تروریزم اندکس» په وینا په تیر میلادي کال کې په عراق کې د ترهګرۍ کابو درې زره پیښې رامنځ ته شوي چې په پایله کې یې نزدې لس زره کسان وژل شوي او ۱۳ زره ټپیان شوي دي. ترهگره ډله داعش د زیاتو پیښو مسئله بلل کیږي.
افغانستان د هغو هیوادونو په نوملړ کې چې ترهګرۍ تر ټولو زیات اغیزمن کړی، په دوهم ځای کې دی. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې په ۱۳۰۰ بریدونو کې تر۴۵۰۰ زیات انسانان وژل شوي او تر پنځو زرو زیات ټپیان شوي دي. د زیاتو پيښو پړه پر طالبانو ده.
له ترهګرۍ څخه د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې دریم ځای بیا نایجیریا خپل کړی. په دغه افریقایي هیواد کې د ۴۴۶ ترهګریزو حملو رپوټ ورکړل شوی دی، چې په پایله کې یې تر۱۸۰۰ زیات انسانان وژل شوي او شا او خوا زر تنه ټپیان دي. په ۲۰۱۴م کال کې د دغه ډول بریدونو په پایله کې د وژل شوو کسانو شمیر تر اووه نیم زرو کسانو زیات وو.
د ترهګرۍ د نړیوال شاخص د نوې رپوټ له مخې له کورنۍ جګړې سره لاس او ګریوان هیواد سوریه، له تروریزم څخه د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې څلورم ځای لري. په سوریه کې د ترهګریزو پیښو زيات مسئولیت ګوته داعش او النصره جبهې ته نیول کیږي. په ۲۰۱۶م کال کې په سوریه کې د ترهګرۍ د ۳۶۶ پيښو رپوټ ورکړل شوی چې په پایله کې یې ۲۱۰۰ تنه وژل شوي او تر۲۵۰۰ زیات ټپيان شوي ول.
پاکستان په دغه نوملړ کې پنځم ځای لري. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې په ۷۳۶ ترهګریزو پيښو۹۵۰ کسان وژل شوي او تر ۱۷۰۰ زیات ټپیان شوي ول. د ترهګرۍ د زیاتو پيښو مسئوليت پر تحریک طالبان پاکستان، د داعش د خراسان څانګه او لشکر جنګوي ډلې اچول کيږي. د رپوټ له مخې په پاکستان کې د ترهګرۍ په پيښو کې د وژل شوو کسانو شمیر د ۲۰۱۳م کال په پرتله ۵۹ سلنه لږ سوی دی.
یمن د جنګي ډلو او د حوثي یاغیانو پر ضد د سعودي عربستان په مشرۍ د پوځي ائتلاف پر هوایي بریدونو سربیره له ترهګریزو پيښو سره هم لاس او ګریوان دی. په ټوله کې د ترهګرۍ په ۳۶۶ پيښو کې کابو۶۵۰ کسان وژل شوي دي. په دغه هیواد کې پر نورو ډلو ټپلو سربیره د ترهګرې ډلې القاعدې د یوې څانګې موجودیت رپوټونه هم ورکول کیږي.
له ترهګرۍ څخه تر ټولو زیاتو اغیزمنو شوو لسو هیوادونو په ليست کې سومالیا پر اووم مقام دی، چیرې د الشباب په نوم تندلارې ډلي تر۹۰ سلني د زیاتو بریدونو مسئولیت پر غاړه اخیستی دی.
هند، هم په دغه نوملړ کې پر اتم مقام دی. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې تر۹۰۰ زیاتو ترهګريزو پيښو کې ۳۴۰ تنه وژل شوي او شپږ سوه نور ټپیان شوي دي. دغه شمیر د ۲۰۱۵م کال په پرتله اتلس سلنه زیات دی. زیاتې پيښې د هیواد په ختیځي څنډه کې شوې او د ترهګرۍ د زیاترو پيښو پړه ماویستي یاغیانو ته ورګرځي. په ۲۰۱۶م کال د لشکر طیبه په ترهګریزو بریدونو کې پنځه هندي اتباع وژل شوي دي.
ترکیه هغه هیواد دی چې د لومړي ځل له پاره د لسو اغیزمنو شوو هیوادونو په کتار کې شامل شوی او په نهم مقام کې دی. په تیر میلادي کال کې په ترکیه کې د ۳۶۴ ترهګریزو حملو کې۶۵۰ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی او کابو ۲۳۰۰ کسان ټپیان شوي دي.
لیبیا د معمرالقذافي د واکمنۍ له ختمیدو راهیسې له ګډوډیو سره مخامخ دی او په وروستیو کې د ترهګرۍ له پیښو سره هم لاس او ګریوان دی. د دغه نړیوال شاخص د درجه بندۍ له مخې په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې د ترهګرۍ ۳۳۳ پيښې شوي چې څه کم د څلورو سوو کسانو ژوند یې اخیستی دی. په لیبیا کې هم د ترهګرۍ د زیاتره پيښو مسئوليت په اصطلاح «اسلامي دولت» یا داعش ډلي باندي اچول کيږي.
