دغه ٢٢ کلنه ښځه جینا مهسا امیني د اسلامي لباس له سخت قانون څخه د سرغړونې په تور د خپل هیواد د امر بالمعروف او یا د اخلاقي پولیسو له لوري ونيول شوه.
مهسا د نیول کیدو وروسته په ناڅرګنده شرایطو کې کوما ته ولاړه او ورسته بیا د ۲۰۲۲ کال د سپتمبر پر ۱۶ مړه شوه. د هغې مړینې په ټول هیواد کې په پراخه کچه لاریونونه را وپارول.
له دغې پیښې وروسته د "ښځه، ژوند، آزادۍ" شعار په تېره بیا د ایران د ځوان نسل په منځ کې د دغه هېواد د ظالمانه سیاستونو په وړاندې د اعتراض د سمبول په توګه پیل شو. دغه پراخ لاریونونه چې په ټول ایران کې ترسره شول د امنیتي ځواکونو په تاوتریخوالي سره شنډ کړل.
خو سږ کال د امیني د مړینې د کلیزې په درشل کې د لاریونونو څرک نه معلومیږي دا ځکه چې اعتراض کوونکي له دې ویره لري څو یو وار بیا د امنیتي ځواکونو له تاوتریخوالي سره مخ نشي.
ايران: د «ښځه، ژوند او خپلواکي» غورځنګ يو بې ساری کال د انځور په روايت
د اخلاقي چلن د پوليسو په زندان کې د ايرانۍ کردۍ مهسا امیني وژل کېدو د «ښځه، ژوند، خپلواکي» غورځنګ وزېږاوه چې د ایران تاریخ کې بې ساری دی او د ځپل کيدو پر هڅو سربيره هم د نړيوال پيوستون سره مخامخ شو.
انځور: UGCدا انځور د ۲۰۲۳ میلادي کال د سپټمبر په ۱۲مه د پلازمینې تهران پر يوه سړک اخیستل شوی دی. یو کال وړاندې د سپټمبر په ۱۳مه د چهارشنبې په ورځ ځوانه نجلۍ له خپلې کورنۍ سره تهران ته په سفر تللې وه، چې حقانې میترو ته څېرمه د ارشاد ګزمې يا اخلاقي چلن پولیسو ونېوله. په دې واټن کې ایران د ښځه، ژوند، خپلواکي ستر غورځنګ، سرکوبولو، نړېوال پیوستون او د جمهوري اسلامي حکومت د لا ډېر مشروعیت له منځه تلو شاهد شوی.
د ژينا مهسا مړینه او د اعتراضونو پيل
د ۲۰۲۲ میلادي کال د سپټمبر په ۱۴مه د چهارشنبې په ورځ د ژینا مهسا امیني په نوم د یوې نجلۍ انځور چې د روغتون په بستر کې کوما په حال کې اخېستل شوی، ټولیزو شبکو کې خپور شو. دغه انځور د خلکو غم او غوسه راوپاروله. د جمعې په ورځ ډاکټرانو ماشینونه بند کړل او مهسا امیني خپل ژوند له لاسه ورکړ. له همغې ورځې کسرا روغتون ته څېرمه واټونو کې تیت و پرک غونډې او پر معترضینو د امنیتي ځواکونو بریدونه پيل شول.
د ژینا نوم سمبول شو، د «ښځه، ژوند، خپلواکي» غورځنګ زېږېدل
د ژینا مهسا مړی د سپټمبر ۱۷مه د شنبې پر ورځ د سقز سیمي په «آیچي» هدیره کې د زرګونو کسانو په شتون کې خاورو ته وسپارل شو. په دغو مراسمو کې ښځو هوا کې د خپلو څادرونو په څرخولو سره د «زن، ژوند، خپلواکي» شعارونه ورکړل، د ژینا مهسا امیني د قبر په شناخته په کردي ژبه لیکل شوي ول: «ژینا جانه ته نه مرې، نوم دې سمبول کیږي.»
د سرتاسري اعتراضونو پيل او د اعتراض کونکو ځپل
د سپټمبر میاشتې په وروستیو درې ورځو کې د ایران بیلابیلو ښارونو کې لسګونه زره کسان د مهسا امیني د وژل کېدو په اعتراض واټونو ته راووتل. جمهوري اسلامي حکومت هم د معترضینو د ځپلو لپاره ټول وسایل وکارول.
تر سل د ډېرو خبریالانو نېول
د سپټمبر په ۲۲مه د نیلوفر حامدي او یوه اونۍ وروسته الهه محمدي د ژینا مهسا د وژل کېدو خبر د پوښښ په اړوند د ارشاد ګزمې لخوا ونېول شوې. اطلاعاتو بنسټونو الهه محمدي او نیلوفر حامدي له بهرنیو هېوادونو سره په اړیکو تورنې کړې. د تهران د استان د ورځپانه لیکونکو ټولنې مدیره پلاوي مشر اکبر منتجبي ویلي دي: «څېړنې ښيي چې په تېر یو کال تر ۱۰۰ ډېر خبریالان نېول شوي دي.»
په ښوونځیو او پوهنتونونو کې اعتراضونه
محصلین په ځانګړي توګه د ښوونځیو زده کونکي د ښځه، ژوند، خپلواکي له غورځنګ سره یوځای شول. د څادرونو لرې کولو، ښځه، ژوند، خپلواکي شعارونو ورکولو، له درسي کتابونو د خامنه ای، او خمیني د انځورونو شکولو او اور ورته کولو سره یې خپل اعتراض څرګند کړ. د امنیتي ځواکونو په بریدونو کې څو زده کونکو خپل ژوند له لاسه ورکړ.
په چابهار کې پر یوې ۱۵ کلنې نجلۍ د یوه نظامي قوماندان تیري له امله بلوڅانو د سپټمبر په ۳۰مه د جمعې په ورځ د زاهدان په کوڅو کې اعتراضونه وکړل.. د پولیسو په ډزو کې لږ تر لږه ۱۰۸ کسان، ماشومان، ځوانان، سړي او ښځې ووژل شول.
خو په ورته وخت کې بیا د کردي سیمواوسیدونکي پلان لري چې دا ورځ ولمانځي او ځینې دوکانونه د پیوستون له امله وتړي.
د عیني شاهدانو په وینا، امنیتي ځواکونه او پوځیان د جینا مهسا امیني د کور شاوخوا سیمو ته استول شوي دي.
په عین حال کې د ایران امنیتي ځواکونو په لویو ښارونو کې هم د احتمالي لاریونونو له پاره ځانونه چمتو کړي ډي.
د امیني د مړیني د کلیزي په درشل کې نن په ټوله نړۍ کې یو شمیر لاریونونه ترسره شول.
