افغان حکومت د جمعې په ورځ (د اګست ۷مه) په کابل کې د زرونو افغانانو په ګډون لويه عنعنوي جرګه دایر کړه تر څو د پاتې ۴۰۰ طالب بنديانو د آزادولو په اړه فیصله وکړي. په دغو بنديانو کې داسې کسان هم شته چې پر افغانانو او بهرنيانو باندې په ترسره شوو وژونکو بريدونو کې ښکيل دي.
که څه هم افغان حکومت تر اوسه شاوخوا ۵۰۰۰ طالب بنديان له خپلو زندانونو آزاد کړی، خو طالبان د پاتې ۴۰۰ نورو بندیانو پر خلاصون هم اصرار کوي. د وروستيو بندیانو آزادول يا نه آزادول د بین الافغاني مذاکراتو د پيل په برخه کې يو اساسي خنډ ګڼل کيږي.
د بنديانو په هغه لیست کې چې د فرانسې خبري آژانس له خوا ليدل شوی، د فرانسوۍ ميرمنې، له دوو قاتلانو علاوه، ۱۵۰ نور داسې بنديان هم شامل دي چې د ډيرو خطرناکو جرمونو د ترسره کولو له کبله، پر اعدام محکوم شوي دي.
د څرخي پله زندان مختلفې برخې لري چې يوه ځانگړی برخه يا ځانګړی بند يې د طالب بنديانو له پاره دی. طالب بندیان په خپل بند کې په آزاد ډول له يو بل سره ويني او خپل عبادات او مطالعې کوي. ځينو يې له بد چلند څخه شکايت کړی دی. د مولوي سهاب په نوم يو طالب بندي ويلي چې له غچ څخه ويره لري او بنديان د ساتونکو له خوا وهل ټکول کيږي. هغه شکایت کوي چې د يو شمير طالبانو د بند مودې تيرې شوي خو لا هم په بنديان دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
لکه ميلمستون
د اسوشتيد پريس خبري آژانس خبريالانو د طالبانو له سرچينو څخه معلومات ترلاسه کړي چې ګواکې دغې ډلې امريکايانو ته د ۵ زره طالب بنديانو نوملړ سپارلی چې د سولې د هوکړه ليک په امضا کولو سره دې آزاد شي. د دغه آژانس خبريالانو له يو شمير طالب بنديانو سره په څرخي پله زندان کې مرکې کړي دي. ځينو طالب بنديانو ملا محمد عمر په مشرۍ د طالبانو د حکومت د وخت خاطرې بيان کړي دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
د طالب بنديانو مشر
په دغې مرکه کې مولوي نياز محمد د طالب بنديانو د مشر په توګه ښودل شوی، خو هيڅ بندي هغه خپل رسمي مشر نه دی ښوولی. هغه ويلي چې خپله د بند ۱۵ کلنه دوره تيروي. نياز محمد د طالبانو د نورو مذاکره کونکو په څير په نرمه ژبه خبرې کوي. «طالبان به د پخوا په څير نه وي. موږ غواړو ښځې تحصيل وکړي او د اسلام په چوکاټ کې په ټولو برخو کې کار وکړي.»
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
بهر سره اړيکي
د څرخي پله په زندان کې طالب بنديان موبايلونه لري او په آسانۍ له بهر سره اړيکې نيسي. د اسوشتيد پريس خبريالانو د سترګو ليدلی حال داسې ښکاره کوي چې طالب بنديان په زندان کې دننه منظمه شبکه لري او ټول بنديان يې د ولايتونو له مخې ثبت کړي دي، حتی پوهيږي چې څوک ناروغ دی او يا يې ژوند له لاسه ورکړی دی. مولوي نياز محمد ويلي دي: «افغان ځوانان نه بايد له طالبانو وډار شي؛ ځکه چې دا هغوی دي چې وطن جوړوي.»
دغه طالب بنديان د ساتونکو د بد چلند او د روغتيايي او هوساينې خدماتو له کمښت څخه شکايت کوي. خو د زندان مشر د هغوی دغه ادعاوې ردوي او وايي چې روغتيايي خدمات حتی له هغو چې دغو طالب بنديانو په خپلو کليو کې درلودل، بهتره دي. هغه ويلي دي چې دوی په اوونۍ کې درې ځله غوښه خوري او د بند په منځ کې آزاد تک راتک کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Gul
په جماعت سره لمونځ
مسئولانو ويلي چې د زندان روغتون د جوړيدو په حال کې دی. طالب بنديان کتابتون، ښوونځي، د سواد زدکړې کورس او جومات ته هم لاسرسی لري او خپل لمونځونه په جمع او خطبو سره ادا کوي. ځينې د طالب بنديانو آزادول د جګړې د پاي او د سولې د هوکړه ليک په لاسليک کولو کې موثر ګام بولي، خو ځينې شنونکي بيا وايي چې د طالبانو په خبرو او عمل کې روښانه تفاوت شته او د دغو جنګياليو خوشي کول به امنيتي وضعيت نور هم خراب کړي.