د پاکستان پولیسو د پنجشنبې په ورځ په سلونو اعتراض کونکې ښځې او ماشومان نیولي دي. په پلازمينه اسلام آباد کې د ښځو دغه اعتراض په بلوچستان کې د افرادو د جبري لادرکه کېدو او خپلسری قتلونو په غبرګون کې شوی دی.
اعلان
پاکستاني چارواکي او فعالان وايي چې پاکستاني پولیسو همدارنګه پر اعتراض کونکو اوښکې بهوونکي ګاز وشيندل.
د اعتراض مشرې، ماهرنګ بلوچ، وويل چې په دغه اعتراض کې په بلوچستان ایالت کې د لادرکه شوو کسانو مېرمنو، خويند او لوڼو برخه اخیستې ده. هغې وويل په زرونو اعتراض کوونکي چې د پاکستان له مختلفو علاقو څخه دي پنجشنبه (د دسمبر ۲۰مه) وختي اسلام آباد ته ورسيدل.
د پاکستان د پولیسو ویاند، ضیا باجوه، په همدې ورځ وويل چې د پولیسو په شپني عملیات کې لږ تر لږه ۲۰۰ کسان نيول شوي دي. د پاکستان دننه او په نړيواله سطحه بشري سازمانونو چې په هغو کې د بشري حقونو د څار او د بخښنې نړېوال سازمان هم شامل دي، د سوله ایزو اعتراضونو پر وړاندې د پاکستاني چارواکو زورزیاتی غندلی دی.
فعال، پيردهان بلوچ، وويل چې د نوو اعتراضونو لړۍ د دسمبر مياشتې له شپږمې د بلوچستان ایالت په تربت ښار کې د تروریزم ضد پولیسو له خوا د یو ځوان تر وژنې څو اوونۍ وروسته پيل شوي دي.
د آلمان خبري آژانس ليکي چې دغه اعتراضونه له تربته چې له اسلام آباده لږ تر لږه ۲۰۰۰ کيلومتره فاصله لري، پیل شول او تر اسلام آباده د لارې په اوږدو کې پراته ټول ستر ښارونه ېې هم تر پوښښ لاندې نيولي دي.
بلوچستان ایالت له لسیزو راهيسې د بيلتون غوښتونکو جنګیاليو او نورو ناامنیو څخه کړيږي، په مختلفو برخو کې ېې په زرونو نارينه لادرکه شوي او یا ېې په داسې حالت کې جسدونه موندل شوي چې د بدن غړي ېې قطع شوي دي.
فعالان او د قربانيانو کورنۍ د دغو قتلونو او لادرکه کېدو پړه د پاکستان پر ځواکمنه جاسوسي اداره، آی اس آی، او د دغه هېواد پر پوځ وراچوي.
پیردهان بلوچ، وويل چې د ماهرنګ بلوچ پلار د طب ډاکټر وو او هغه مهال چې مېرمن بلوچ ماشومه وه، برمته شو چې بیا وروسته يې مثله شوی جسد په یو بل ښار کې پيدا شو. ماهرنګ بلوچ له هماغه وخت راهیسې په بلوجستان ایالت کې د نورو لادرکه او وژل شوو نارینه و له مېرمنو، خويند او لوڼو سره اعتراضونه کوي.
د پاکستان په شمال لويديځو پخوانيو قبايلي سيمو کې ښځې اوس هم په سياست کې د ونډه اخيستو اجازه نه لري. دنيا بي بي چې په سيمه ایزو ټاکنو کې بریالۍ شوې ده، په دې ترڅ کې له دېرو ننګونو سره مخامخ شوې ده.
انځور: Saba Rahman/DW
د دودونو پر وړاندې مبارزه
۵۸ کلنه دنيا بي بي لوستې نه ده خو د هېواد پر سياسي پرمختګ خبره ده. د هغې ميړه هره ورځ هغې ته له ورځپاڼو مهم خبرونه لولي. دنيا بي بي د مومندو په يکه غونډ سيمه کې په دې وروستيو سيمه ایزو ټاکنو کې د پاکستان تحريک انصاف او پاکستان مسلم ليګ په څېر ستر ګوندونو کانديدانو ته ماتې ورکړه.
څاښت موده دنيا بي بي له خپل لمسيانو سره چای څښي او د هغوی د زده کړو په اړه ورسره غږيږي. هغه وايي چې په قبايلي سيمو کې د پرمختګ له پاره زده کړې ډېرې مهمې دي: «زموږ په سيمه کې نجونې ښوونځي ته د تلو اجازه نه لري.» د دنيا بي بي په حواله همدا علت دی چې هغوی په خپلو کورونو کې د پريکړو صلاحيت نه لري او نه یې هم په ټولنه کې څوک غږ اوري. هغه وايي چې غواړي دې وضعيت ته تغير ور کړي.
انځور: Saba Rahman/DW
د میړه ملاتړ او تشويق
د قبايلي سيمو په پلارواکه فضا کې د يوې ښځې له پاره نن هم د کور د نارينه مرسته او ملاتړ ډېر مهم دي. د دنيا بي بي ميړه غبدالغفور د هغې له سياسي فعاليتونو څخه په کلکه ملاتړ کوي او مرسته ورسره کوي. هغه وايي: «په دې سيمه کې نارينه د ښځو د ستونزو په اړه ډېر معلومات نه لري. ما خپله ميرمن تشويق کړه چې په ټاکنو کې برخه واخلي څو نورې ښځې هم رامخکې شي او خپل نقش ولوبوي.»
انځور: Saba Rahman/DW
پر مور وياړ کوونکی ځوی
د دنيا بي بي ځوی علي مراد چې په «نيشنل کالج آف آرتس» کې د ليسانس تر کچې یې زده کړې کړي دي، د خپلې مور پر خدماتو وياړي. هغه وايي: «په عمومي توګه خلک په دې آند دي چې د قبايلي سيمو ښځې د کوره دباندې هيڅ نقش نه لري. زما مور دې فکر ته تغير ورکړی.»
انځور: Saba Rahman/DW
په ټولنیز او کورني نقش کې انډول
په ټولنیزه کچه د خپل نقش او خدماتو سره سره دنيا بي بي د کور کار هم کوي. د بيلګې په توګه د پخلي له پاره د لرګيو راټولول، کالي پريلل، پخلی او يا د کور پاکول. هغه وايي چې دا ټول کارونه يې بدني روغتيا ته ګټه رسوي.
انځور: Saba Rahman/DW
طالبانو ته پېغام
دنيا بي بي وايي چې په ګاونډي هېواد افغانستان کې د ګډوډۍ له کبله د دوی سيمه هم د مذهبي تندلاريتوب له وجې په شديده توګه اغيزمنه شوې ده. هغه وايي چې طالبان بايد ښځو ته په خپلو پښو د دريدو چانس ورکړي او نجونو ته د زده کړو اجازه ورکړي. دنيا زياتوي: «که چېرې هغوی [طالبان] داسې وکړي نو له کبله به یې نه يوازې په افغانستان کې ثبات رامنځته او پرمختګ وشي بلکې د پاکستان قبايلي سيمې به هم ورته څه تجربه کړي.»