د ګلانو ښکلا سترګي او بوي يې مشام آراموي. په طبيعت کې داسي ګلان شته چې نه يوازې د خوندور دي، بلکې بې سارې ښه خواص هم لري. په ډيرو کلتورونو کي ګلان په پاخه ډول او هم خام، لکه سالاد کي اچول کيږې.

پطوني ګلان نه يوازي ځانګړي ښکلا لري، بلکې د دغه بوټي پاڼې او غنچه يې هم داسي خواړه دي چې ډير ويټامين سي لري. د دغه ګل بوټې په خاصه توګه پاڼې يې شاهي مزه لري، نو ځکه ورته هندي شاهي هم وايې.

آقطی ګياه ته په آلمان کي «هولوندر» او په انګريزي ورته «Sambucus» وايې. له دغه بوټي څخه چاي، شربت، شیريخ او حتی شراب جوړيدای شي.

ګلاب ګل هم مشام آراموی، د ګلابو حاصل په ډيرو خوږو کي کارول کيږي. د هغه نازکي پاڼي خوړل کيدای هم شي.

د ايران په دوديز طب کې د بنفشي ګل ټولې برخې، يعني پاڼې، دانې او ريښې يې په درملو کي کارول کيږي. له ګل پاڼو څخه يې کولي شو د کيک په تزئين کي کار واخلو او په خوړو کې خاصه خوشبوي پريږدي.

دا کابو په هر ځای کې موندل کيږې. په آلمان کي ماشومان له دغه ګل څخه غاړه ګۍ او فال اچولو کې کار اخلي. دغه بوټې کولي شو په سلاد کي واچوو او حتي ګل پاڼې يې له ډوډۍ او پنير سره خوړل کيدای شي.

زيړ ګل او پاڼې يې د خوراک وړ دي او کولي شو هغه په ښوروا کي وکاروو.

پسرلنی ګل یا (Calendula) نه يوازي د درمليزو خواصو درلودونکي دي، بلکې د سينګار کولو خواص هم لری چې د ويښتانو رنګ او شامپو کي ترينه کار اخيستل کيږي. په آلمان کي دې ګل ته د فقيرانو زعفران ويل کيږې، ځکه په تير مهال کې له دې ګل څخه په خوړ کې کار اخيستل کيده.

د دې ګل پاڼې آبې، سرې، بانجاني او سپينې دي چې کولې شو هغه د دوبي په موسم کې په سلاد کې واچوو. دغه بوټې د لوبیا و له کورنۍ څخه دې او سلاد ته د هغې خوند ورکوي.

ختمي ګل يا (Hibiskus) ډېر ويټامين سي لري او د ويني فشار ټيټولو له پاره اغيزمين دې. د ختمي ګل چای کيدای شي ګرم او یا سوړ وڅکل شي. په زړه پوري دا ده چې د ختمي ګل چای په افریقايي قبايلو کي هم پيژندل شوې.

نه یوازي کډو، بلکې ګل يې هم خوړل کيږې. له کډو ګل څخه د سل ډوله خوړو جوړولو معلومات په انترنت کي موجود دي.

هغه ګل چې له دوه زره کلونو راهیسې د درملو په توګه پيژندل شوی او ترينه ګټه پوره شوې. د ایران د لرغوني طب له نظره ميخي ګل وچ او ګرم دې چې ۲۴ ډوله خواص لري. دغه ګل د سردرد، ساه لنډۍ، اشتها ښه کول او تبې له پاره ګټور دی.

بابوني چای پر درمليزو خواصو برسیره، له ډيرې مودې راهیسې د ځانګړو عطرو او ښه بوی په لرلو سره د ډېرو خلکو د پام وړ دي. له هغې څخه يو مهم خواص يې د بدن ايمنی سیستم پياوړي کول دي. دغه چای د زکام او ريزش په له منځه وړلو کي اغيزمن دي. دغه راز د عضلاتي او د ښځو مياشتنۍ قاعدګې له پاره هم ګټور دي.

د ټپونو التهاب رفع کولو له پاره د کوکب ګل له جوشاندې څخه کار اخيستل کيږي. د شونډو وچوالی او د پوندو چاودلو له منځه وړلو ته د يوې مياشتي له پاره ۱۰۰ ګرامه د کوکب ګلان په ترخو بادامو کې کښيودل شي او وروست له صافولو څخه پر شونډو او پښو وموښل شی.

په آلمان کي دهغه ګل ته «لاوندل» (Lavendel) او په انګريزې کې ورته (lavender) ويل کيږې.دغه بوټې نه يوازې په درملو کي کارول کیږې. له دغې بوټي څخه په ايتاليا، فرانسه او اسپانيا کي په غذا کې کار اخيستل کيږې.

له داودي ګل څخه کيدای شي، په ډوډوۍ او سوپ کې کار واخيتسل شي.