د یوې سترې مرستندویه موسسې مشر د سه شنبې په ورځ وویل چې طالب چارواکو ورته ویلي دي چې دوی د داسې دستورالعمل نهايي کولو ته نږدې شوي دي چې له مخې به یې افغان مېرمنو ته په غیر دولتي موسسو کې د کار د بیا پیل کولو اجازه ورکړي.
انځور: Vahid Salemi/AP/picture alliance
اعلان
د تېر کال په ډسمبر کې طالبانو افغان مېرمنې او نجونې له کار کولو منع کړې دي، ظاهراً له دې امله، چې دوی د حجاب او د جنسیت د جلا کولو امرونه په سمه توګه نه دي مراعات کړي. په اپریل میاشت کې، دوی دا بندیز د ملګرو ملتونو په دفترونو او ادارو کې هم پلي کړ. مګر د روغتیا او تعلیم په برخو کې ځینې استثناوې شته.
په انجوگانو کې د ښځو پر کار تر بندیز څو ورځې وړاندې طالبانو پوهنتونونو ته د ښځو ورتګ هم منع کړ او تر شپږم ټولګي پورته نجونې یې ښوونځيو ته له تلو منع کړلې. د تېر کال په نوومبر میاشت کې د پارکونو په ګډون عامه ځایونو ته د ښځو پر ورتګ بندیز ولګېد.
طالبانو په جنورۍ میاشت کې وویل، چې دوی په انجوگانو کې د ښځو له پاره د بیرته راستنیدو پر لارښودونو او طرحو باندې کار کوي. دې ډلې دا هم ویلي دي چې ښوونځیو ته د نجونو او ځوانو ښځو د راستنېدو پر لارو چارو کار کوي، خو دا ژمنې لا نه دي عملي شوې.
د ناروې د کډوالو شورا مشر جان ایګلند په پنځو میاشتو کې دوه واري افغانستان ته سفر وکړ، چې د دغه هيواد واکمن وهڅوي چې په خیریه موسسو کې د ښځو پر کار کولو بندیز لېرې کړي.
افغانستان ـ کابل د ښځو لاريونانځور: Wakil Kohsar/AFP/Getty Images
اګلنډ د کندهار د والي له مرستیال مولوي حیات الله مبارک سره وکتل، چې د ده په اند د طالبانو له مشر هيبت الله اخندزاده سره «مستقیمي اړیکي» لري. اګلنډ د کندهار د اقتصاد له رئیس مولوي عبدالسلام باوري سره هم وکتل.
هغه اسوشېتېډ پرېس ته وويل: «له هغه وخته چې اخندزاده په کندهار کې مېشت شو، د دغه ولايت چارواکي يو ځانګړى دريځ لري.» هغه زیاته کړه: «که له کندهار سره یوې هوکړې ته ورسېږي، دا لارښونه په ټول هيواد کې اغيز کولای شي. دا لارښوونې نهايي کیدو ته نږدې دي او باید ژر پلي شي.»
اګلینډ وویل چې پر طالب چارواکي د ټاکلي وخت له پاره د «ډیر ژر» پر کلمه يې فشار راوړی خو دوی یې په اړه نور وضاحت نه ورکوي.
هغه ته ویل شوي چې طالبان تر هغه وخته پورې د هیڅ شي ضمانت نه شي کولی تر څو چې د دې ډلې مذهبي مشر له خوا ورته نه وي ويل شوي. طالبانو دا هم ویلي دي چې له میاشتو راهیسې د انجوگانو په اړه کار کوي او ډېری مسایل یې حل شوي دي.
دا لارښوونې باید د جامو مقررات، په کار ځای کې د جنسیت جلا کولو او د سفر په وخت کې د ملګري درلودل مشخص کړي. اګلینډ خبرداری ورکړ چې بندیز به لېرې نه شي که دستورالعملونه تر دغو موضوعاتو هاخوا وي.
لري. دغه سازمان له خپلو ۱۵۰۰ کارکوونکو څخه ۲۲۰ یې له دندو ګوښه کړي او پنځه دفترونه یې تړلي دي. سره له دې دا اداره لا هم خپل نارینه او ښځینه کارمندان ساتي، خو د دغو بندیزونو له امله کار نه شي کولای. ياد سازمان نه شي کولی چې په ټيمونو کي يې يوازي نارينه وي.
په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ او پر ښځو له بندیزونو وروسته په دغه هېواد کې ډېرې سوداګرې ښځې سختې زیانمنې شوې دي. د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو اتحادیې مشره ممتاز یوسفزۍ وايي چې اوس په ټول افغانستان کې ۴۵۰۰ ښځې د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو د اتحادیې غړي دي.
انځور: privat
کرهڼیز محصولات
د کرهڼې په برخه کې د مسلکي ښځو د اتحادیې مشره د ښځینه بزګرانو د ستونزو په اړه خبرې کوي او زیاتوي چې د طالبانو له واکمنۍ سره ډېر شرکتونه سقوط شوي دي او د کارکوونکو معاشونه او د دفتر لګښتونه یې نشوای پوره کولای.
انځور: privat
افغان مېرمنو لاسي صنایعو ته مخه کړې
د دغه نندارتون په یوه برخه کې پر کرهڼیزو محصولاتو سربېره د ښځو جامې او لاسي صنایع هم نندارې ته اېښودل شوي وو. د دغو سوداګرو او صنعت کارو مېرمنو له ډلې صالحه سخي وایي چې د لاسي صنايعو په برخه کې ښځې له اقتصادي پلوه له ستونزو سره مخ دي او زیانمنې شوې دي. هغه وايي، لاسي صنايعو ته بازار نشته او خلک يې د پېرلو توان نه لري.
انځور: privat
محصلینو لاسي صنایعو ته مخه کړې ده
دا سوداګره مېرمن زیاتوي، هغه نجونې او مېرمنې چې له زده کړو او کار څخه بې برخې وې، اوس د خیاطۍ او لاسي صنایعو په ګډون يې، مرۍ اوبدلو، حکاکي، میناتوري او نقاشۍ ته مخه کړې ده.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د بازار نه شتون
د صنعتګرو ښځو غړې صالحه سخي وایي چې د ښځو د لاسي صنایعو له پاره بازار نشته او خلک هم د پېریدلو توان نه لري.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د مارکیټ نه شتون
دا سوداګره زیاتوي چې په نندارتون کې د ښځو له پاره هیڅ اسانتیا نه وه او د ښځو د نندارتون تالار له نارینه وو څخه جلا وو.هغې وویل: «نندارتون ته د ښځو او نارینه وو لارې جلا دي. طالبانو دا موضوع جدي نیولې ده. دا په پیر او پلور باندې زیاتې اغیزه لري. کله چې یوه کورنۍ نندارتون ته راځي، سړی باید له یوې لارې ولاړ شي او ښځه له بلې لارې.»
انځور: privat
پر نقاشو بندیزونه
ځيني هغه ښځې او نجونې چې له زده کړو پاتې دي، نقاشۍ، میناتورۍ او حکاکۍ ته يې مخه کړې ده. دغه مېرمنې او نجونې چې د خپلو هنري اثارو په پلورلو سره د خپلو کورنیو اړتیاوې پوره کوي، وايي چې د طالبانو د بندیزونو له امله نه شي کولای ځینې اثار په عام محضر کې نندارې ته وړاندې کړي.
انځور: privat
په نندارتون کې پر ځینو اثارو باندې بندیز لګول شوی دی
فرشته مرادي چې د نقاشي او میناتوري په برخه کې کار کوي، وايي چې دا هنري اثر یې په افغانستان کې د نجونو او ښځو د وضعیت د انعکاس له پاره راوړی چې په دې نندارتون کې نندارې ته وړاندې شي، خو د طالبانو مامورین دا اثر واخیست او له ځانه سره یې یووړل.
انځور: privat
د نقاشي هنر کمرنګه کېدل
رخسار سادات چې له ښوونځي څخه تر فراغت وروسته نقاشۍ او انځورګرۍ ته مخه کړې، په افغانستان کې د نقاشۍ د هنر له زوال څخه اندېښمنه ده. هغه وايي چې بندیزونه تر دې حده پورې دي چې نشي کولای هغه څه نقاشي او نندارې ته وړاندې کړي چې دا یې خوښوي.
انځور: privat
د ځینو نقاشیو بندیز
هغه زیاتوي چې د نقاشۍ اثر باید د طالبانو د ادارې له روحیې سره سم وي: «یو تر ټولو مهم محدودیت دا دی چې موږ هیڅکله په خپله خوښه نقاشي نه شو کولای. د مثال په توګه، موږ اجازه نه لرو چې د یوې نجلۍ انځور نقاشي او نندارې ته وړاندې کړو.»
