د هغه په خبره پر دې سربيره په دې وروستيو کې افغانستان ته د پېسو ليږد هم ستونزمن شوی دی: «موږ له دريو مياشتو راهيسې دغه کورنيو ته پېسې نه دي ورکړي او موږ ټولنیزو فعالانو هم معاشونه نه دي ترلاسه کړي.»
دا چې دا نوی بيړنی وضعيت به کوم لوری غوره کړي، د فرزانې په نوم يوې مېرمنې وضعيت یې چې نه غواړي بشپړ نوم یې په ډاګه شي، څرګندوي. د هغې مېړه هغه وخت مړ شوی وو چې هغه په دریم ځل ميندواره وه. د مېړه ډېر لږ تقاعد یې يوازنی عايد وو. خو د طالبانو تر ولکې وروسته یې هغه هم نه دی ترلاسه کړی او اوس د خوراکي توکو د رانيولو له پاره هیڅ پېسې نه لري.
دا چې د سون توکي به څرنګه رانيسي، لا نه پوهيږي. د مرستندويه ټولنې له خوا مرسته هغه څه وه چې دې پرې له خپلې کورنۍ سره ژوند کاوه او ښوونځي ته د زوی تګ یې هغې ته ډېره هيله ور بخښله.
فرزانه وايي :«خسر مې غواړي چې زه بل واده وکړم تر څو يې له کوره ولاړه شم.» خو هغه زياتوي چې بل سړی به د هغې اولادنه قبول نه کړي بيا به مجبوره شم «هغوی يتيم خانې ته ورکړم.» که چېرې هغه له دې ژمي ژوندۍ ووتله نو مجبوره به وي ډېر ژر د هغه سپين ږيري د واده غوښتنه ومني چې له دې بې وزلې کونډې سره واده ته چمتو دی. هغه وايي: «زما يوازنۍ هيله او دوعا به داوي چې هغه داسې يو کس وي چې زما ماشومان را څخه جلا نه کړي.»
ب. ص/ ن. ز (EPD)
زموږ له آرشيف څخه:
له ماشومانو د کارګرو په توګه لا هم کار اخیستل کیږي
لومړی ښه خبر: د کارګرو ماشومانو شمیر راکم شوی. او خراب خبر دا دی چې په ځینو سیمو کې د کارګرو ماشومانو شمیر زیات شوی دی. سږ کال د ماشومانو د کار ضد نړیوالې ورځې په مناسبت یوه مختلطه ارزونه.
انځور: picture-alliance/NurPhoto/M. Alam
دا هلکان د بنگله ديش د ناريانگي د خښتو په يوه بټۍ کې کار کوي. دوی ته کار په بدل کې د ورځې دوه ډالر هم پوره نه ورکول کيږي. که څه هم چې په آسيا او په پاسيفيک حوزه کې د ماشومانو څخه کار اخيستل کم شوی خو بيا هم دلته د اوسيدونکو څه باندې اووه سلنه یې بايد د کورنۍ له پاره پيسې وگټي. دا په ټولیزه توگه تر ۶۲ ميليونه زيات ماشومان دي.
انځور: picture-alliance/NurPhoto/M. Alam
نجونې هم شاقه کارونه کوي لکه دلته په ميانمار کې. د ميانمار حکومت په فابريکو او پرچون فروشيو کې د کارکونکو کم تر کم سن ۱۴ کاله ټاکلی دی. همدا راز د وظېفې له پاره ټاکل شوی سن ۱۶ کاله دی. همدا راز حکومت د يوه قانون په اړه بحث کوي چې د مخې به یې د کم سن عمر لرونکي د خطرناکو کارونو د کولو اجازه ونه لري.
انځور: picture-alliance/NurPhoto/T. Chowdhury
د ماشومانو په کار کې هغه کارونه شميرل کيږي چې د ماشومان له پاره خطرناک وي، د ودې مخه یې نيسي او ښوونځي ته د تگ لارې پرې بندوي. که په لنډه توگه ووايو: کار چې د ماشومانو د هغوی ماشومتوب غلا کوي. د نړۍ په کچه د ماشومان کار مخ پر کميدو دی. خو دا هدف چې تر ۲۰۲۵م کال پورې به هيڅ ماشوم کار نه کوي، لا ډير ليرې دی.
تر ټولو زيات نجونې او هلکان چې په کار بوخت دي، د افريقا دي. په ټوليزه توگه ۷۲ میليونه ماشومان. د صحرا په جنوب کې په پرتو هيوادونو کې آن د ماشومانو کار لا زيات شوی دی. دلته چې د جنگونو، طبيعي ناورينونو او يا مهاجرت له وجې پر ځمکو فصلونه ونه کرل شي او يا د کورنۍ نفقه پيدا کونکی ومري، نو ماشومان مجبوريږي د خپلې کورنۍ له پاره ډوډۍ پيدا کړي.
صنعت او د تعميراتي کار برخه د لږو لويو ماشومانو کار ته ليواله ده. دلته د کار کونکو نيمايي یې د ۱۵ او ۱۷ کالو ترمنخ عمر لري. په دوی کې د هغو شمير هم ډير زيات دی چې خطرناک کارونه بايد ترسره کړي.
انځور: picture alliance/M. Norz
په داسې حال کې چې زياتره وخت کم سنه کارکونکي د تجربه لرونکو په پرتله زيات زخمي کيږي، د کار نړيوال سازمان (ILO) د ماشومانو د کار پر ضد مبارزې پر سږنې نړيوالې ورځې پر خونديتوب او روغتيايي خدماتو ته پر لاس رسي تمرکز کړی. د دغه سازمان په حواله په بوليويا کې ماشومان په کانونو کې خطرناک کارونه کوي.
انځور: Aizar Raldes/AFP/Getty Images
د ملگرو ملتونو په حواله په دې کې د ماشومانو د عسکرو په توگه کارول، هغوی بدلمنۍ ته مجبورول او نور هر ډول جبري کارونه چې د ماشومانو روغتيا ته زيان رسوي او هغوی له خطرناک سره مخامخوي، شامل دي.
انځور: Getty Images/AFP/S. Glinski
نجونې زياتره په کورونو کې د خدمو په توگه کار کوي. د اټکلونو پر اساس په ټوله نړۍ کې کابو ۱۵ ميليونه ماشومان او ځوانان په شخصي کورونو کې کار کوي. ځينې یې د مريانو په څير تر ناوړه شرائطو لاندې کار کوي.
انځور: picture-alliance/Godong
په بوليويا کې د دې موضوع سره پرانيستی چلن کيږي: د ۲۰۱۴ م کال راهيسې نافذ يو قانون په استثنايي قضيو کې ۱۴ کلنو ماشومانو ته د کار اجازه ورکوي. دې کار نړيوال يو څه غوسه کړل خو دغلته کارکونکو ماشومانو له دې څخه ملاتړ وکړ. دوی په يوه صنفي اتحاديه کې سره راټول شول او د لاپاز د دې بوټ پاکونکي ماشوم په څیر په سړک د کارکونکو ماشومانو د حقونو څخه هم دفاع کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/J. Karita
څومره چې په يوه هيواد کې د سړي سر مياشتنې عايد کم وي، هومره پکښې د کار کونکو ماشومانو شمير زيات دی. که څه هم چې ډيري ماشومان د کار سره سره ښوونځي ته د تلو هڅه کوي خو د زده کړو له پاره هيڅ وخت نه پیدا کوي. د کارپوهانو په حواله د ماشومانو له پاره د زده کړو زمينه برابرول مو لکه دلته د افغانستان په يوه ښوونځي کې چې ليدل کيږی، ښايي دماشومان د کار له منځه وړولو هدف ته يو څه نزدې کړي.