موږ هر ځای لولو چي د کرونا له ناورغي سره په تیره بیا هغه کسان مخامخ کیږي چی یا زاړه وي او یا هم مخکینۍ ناروغۍ ولري. خو مخکینۍ ناروغۍ څه ته وايي او ولی خطرناکي دي؟
اعلان
زموږ د بدن ایمني سیستم یوه حقیقي معجزه ده. هغه هره ورځ پرته له دې چي موږ ورته متوجه سو، ټول کارونه پر مخ بیايي. د نوموړي سیستم دنده داده چي زموږ بدن له خطرناکو ناروغیو څخه وساتي د مثال په ډول ویروسونو څخه.
خو هغه کسان چی د بدن ایمني سیستم یې کمزوری وي، دا کار کیدای سي له ستونزو سره مخامخ سي. که نوموړي کس بیا په خپل بدن کي نوري ناروغۍ هم ولري نو باید په ځانګړي ډول له احتیاط څخه کار واخیستل سي، چي له ساري ناروغیو سره مخامخ نه سي.
د نفس تنګۍ ناروغان ښايي د سااخیستلو په خطر ناک حالت کي د سا له دریدو سره مخامخ سي.
یوازي په آلمان کي شاوخوا اته میلیونه انسانان په نفس تنګۍ اخته دي. زیاتره یې دوه ډوله نفس تنګي لري یوه یې حساسیتي او بله یې غیر حساسیتي.
نفس تنګي د حساسیت، د ستوني د میکروبي ناروغیو او یا هم ویروسي ناروغیو پر وخت نوره هم شدیده کیږي. په دې وخت کي باید بدن نه یوازي د نفس تنګۍ، بلکي د نورو ناروغیو په وړاندي هم مبارزه وکړي.
په دې ډول پر بدن باندي فشار راځي او دغه سیستم له فعالیته لوییږي. دا کار ښايي ناوړي عواقب له ځانه سره ولري. په تیره بیا د هغو کسانو له پاره چي سګریټ هم څکوي.
په کانتینو او یا په طعام خوریو کې باید ډیره توجه وشي. که چیرې په کرونا اخته کس په مستقیمه توګه پر غاب او قاشق پنجه باندې ټوخی او یا پرنجی وکړي، دغه ویروس په ظرفونو باندې پاتې کیږي او که چیرې بل کس پرې لاس ووهي هغه ته تیریږي.
انځور: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
له وارداتي شیانو ویره؟
آیا مېندې او پلرونه د خپلو ماشومانو له پاره د لوبو د وارداتي سامان په هکله اندیښنه ولري؟ د خطرونو د ارزونې له پاره آلمانی انستیتوت، وایي چې تر اوسه د لوبو او نورو وارداتی وسایلو کې د کرونا موجودیت نه دی لیدل شوی. ویل کیږي چې د کرونا ویروس په یخه هوا لوړ رطوبت کې څو ورځې خطرناک پاتې کیږي.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Gollnow
آیا پستي بستې په ویروس ککړي وي؟
د کرونا ویروس په مجموع کې پر وچو سطحو ډیره بقا نه لري. له هغه ځایه چې د انسان د بدن د باندې د دغه ویروس ثبات له نورو عواملو لکه چاپیریال، د تودوخې درجه او رطوبت سره تړاو لري، د خطرونو د ارزونې له پاره آلمانی انستیتوت په باور د پستې له لارې د دغه ویروس انتقال واقعي نه بریښي.
انځور: picture-alliance/dpa/M. Becker
کورني حیوانات؟
آیا کیدای شي له سپي څخه انسان ته ویروس انتقال شي او یا برعکس له انسان څخه سپي ته؟ که څه هم څیړونکو په کرونا ویروس د کورني حیواناتو د اخته کیدو په هکله ډیر کم حدس وهي، خو بیا یې هم په بشپړه توګه نه ردوي. کورني حیوانات په دغه ناروغۍ د اخته کیدو علایم نه لري، یعنې نه ناروغه کیږي، خو که چیرې په دغه ویروس اخته شي د دې امکان شته د تنفس او یا د بولو له لارې انتقال ومومي.
انځور: picture-alliance/dpa/AP/A. Tarantino
خطرناک سبزیجات؟
د خطرونو د ارزونې له پاره آلمانی انستیتوت، د ککړو خوراکي توکو له لارې د کرونا ویروس انتقال، نا احتمالي درجه بندي کړی. لا له دې لارې د اخته کیدو کوم مورد نه دی ثبت شوی خو د کرونا ویروس د رامنځ ته کیدو دمخه، اوس او یا وروسته د خوړو تر تیارولو دمخه په اساسي توګه د لاسونو پریمنځل یوه مهمه خبره ده. د کرونا ویروس د ګرمۍ پر وړاندې حساس دی، د خوراکي موادو ګرمول کولی شي د هغې د اخته کیدو خطر راکم کړي.
انځور: picture-alliance/Kontrolab/IPA/S. Laporta
یخ وهلي خواړه
د کرونا ویروسونو د سارس او مرس د ډولونو څخه دا خبره معلومه ده چې دغه ویرسونه د ګرمۍ پر وړاندې حساس دي خو د یخنۍ پر وړاندې مقاومت لري. دغه ویرسونه کولای شي د سانتي ګراد تر منفي ۲۰ درجو کې تر دوو کلونو پورې خطرناکه پاتې شدي. خو تر اوسه د دغه نوي ویروس په اړه نه دي لیدل شوي چې د یخ وهلي خوراکي موادو له لارې دي انسان ته انتقال شوی وي.
انځور: picture-alliance /imageBROKER/J. Tack
د وحشي حیواناتو خوړل منع دي!
د نوي کرونا ویروس کووید ۱۹، د دې سبب شوی چې د چین هیواد د وحشي حیواناتو خوړل منع کړي. ډیری داسې نښې نخښانې شته چې د کرونا دغه نوی ویروس له شوپرک څخه انسان ته انتقال شوې ده.
انځور: picture-alliance/Photoshot/H. Huan
انځورونه1 | 8
د شکري ناروغي
هغه کسان چي شکر لري نو د بدن ایمني سیستم یې د جوړو انسانانو په مقایسه کمزوری وي. دا کار د شکر د دواړو ډولونو له پاره صدق کوي.
په لومړی ډول کي یې د بدن ایمني سیستم هغه حجرې له منځه وړي چي انزولین تولیدوي. په دې ډول بدن په کافي اندازه انزولین نه سي تولیدولای او له اندازې زیات شکر سره مخامخ کیږي.
په وینه کي د شکر زیاتوالی د بدن ایمني سیستم ضعیفه کوي. نو که ناروغ کس تبه وکړي او یا هم له میکروبي ناروغیو سره مخامخ سي نو په شکر باندي د اخته کس حالت به لاپسي خراب سي.
د ویني لوړ فشار
یوازي په آلمان کي شاوخوا ۲۰ تر ۳۰ میلیونو انسانان د ویني لوړ فشار لري. دغه ناروغي هم د میکروبي ناروغیو په وړاندي خطر رامنځته کوي. کله چي د وینو فشار لوړ وي نو د وینو شریانونه زیانمن سوي وي چي دا کار پر زړه باندي فشار راولي.
ډیری ناروغان ډیر ناوخته په دغه خطر خبریږي زیاتره وخت هغه وخت چي، د زړه او یا هم مغزي سکتې سره مخامخ سي.
سرطان
په سرطان باندي اخته کسان هم د میکروبي ناروغیو پر وخت له سخت خطر سره مخامخ کیږي. د درملني بیلا بیل ډولونه د هغوی ایمني سیستم ضعیفه کوي. یوازي په آلمان کي هره ورځ ۱۴۰۰ تنه نوي کسان په سرطان اخته کیږي.
د سونو زرو کسانو درملنه روانه ده چي په هغه کي کیموتراپي هم شامله ده، کیموتراپي هغه ډول درملنه ده چي سرطاني حجرې له منځه وړي، خو په دې ډول د بدن جوړي حجرې هم زیانمني کیږي. او دا کار ددې سبب کیږي چي د هغوی د بدن ایمني سیستم هم ضعیفه سي. په دې ډول نو بدن ته د میکروبي ناروغیو ننوتو ته زمینه برابروي.
پاته دي نه وي چي پرته له مخکینیو ناروغیو نور شیان هم ویروسي ناروغیو ته زمینه برابرولای سي، له همدې کبله باید احتیاط وسي او نظافت مراعات سي.