د کومو حيواناتو غوښه تر ټولو زیاته خوړل کيږي؟
۱۳۹۶ فروردین ۱۹, شنبهد کومو حيواناتو غوښه تر ټولو زیاته خوړل کيږي؟
په نړۍ کي د غوښو تقاضا په تيرو لسيزو کي لا زیاته سوې ده. په دغه انځوريز راپور کي کتلای سئ چي په نړيواله توګه تر ټولو زيات کوم حيوانات خوړل کيږي:
۱۰ مقام ـ غويي
په داسي حال کي چي غوا او غوايي په بيلو کلتورونو او اديانو لکه هندو مذهب کي مقدس بلل کيږي، د نړۍ په نورو زياتو برخو کي بيا د غوښي د حصول لويه منبع ده. د غوايانو د غوښې د زياتي تقاضا له پاره د هغوی لوی فارمونه د مځکي د کورې د چاپيريال له پاره يو لوی ګواښ هم بلل کيږي. [د دغه انځوريز راپور معلومات د وېګن سولز ټکی کام او اداپت په نوم وېب پاڼو څخه اخيستل سوي دي. [ترتيب کوونکی: احمدولي اڅکزی] ]
۹ مقام ـ اوزې / بزې
د وزې غوښي په زياته بيا د نړۍ په هغو سيمو کي زياتي خوړل کيږي چيري چي د خنځير غوښه حرامه ده. بعضي هغه کلتورونه چي د غوايي يا غوا غوښه نه خوري، هلته هم د وزې غوښه يو بديل دی.
۸ مقام ـ پسونه
په نړۍ کي زياتي داسي سيمي سته چيري چي تر نورو ټولو غوښو د پسه غوښه زياته خوړل کيږي. پسونه د غوښو له پاره د هغوی د وړيو او پوست په خاطر هم ساتل کيږي.
۷ مقام ـ قاز
د چرګانو، هيليو او فلمرغانو تر څنګ قازونه هم په لوړه اندازه په فارمونو کي روزل کيږي چي د هغوی غوښي بازار ته عرضه کړل سي.
۶ مقام ـ فلمرغان
د فلمرغ غوښي د عام استعمال تر څنګ په بعضو کلتورونو کي په ځانګړو لمانځ ورځو کي خوړل کيږي. د دغو حيواناتو د غوښتو تر څنګ د هغوی بڼکي هم په لوړه اندازه د بېلګي په توګه په بالښتونو او ناليو او جامو کي کارول کيږي.
۵ مقام ـ سويان
سويان هغه حيوانات دي چي په هکله يې ويل کيږي چي ډېر ژر يې شمېر زياتيږي. د دغه حيوان غوښه په زياتو هيوادونو او کلتورونو کي د خوراک په توګه خوښيږي او د همدغه مقصد له پاره هغوی په فارمونو کي ساتل کيږي.
۴ مقام ـ خنځيران / سرکوزي
په نړۍ کي بعضي اديان او کلتورونه د خنځير د غوښي د خوړلو ممانعت کوي. خو د هغه برسېره د دغه حيوان غوښه يو له زياتو مستعمله خوراکي توکو څخه ده چي ورڅخه بېل ډول تيار خواړه هم جوړيږي لکه ساسجان او داسي نور.
۳ مقام ـ هيلۍ
د چرګانو تر څنګ هيلۍ د مځکني حيواناتو څخه تر ټولو زيات خوړل کېدونکی حيوان دی. په زياته بيا په بعضو آسيايي هيوادونو لکه چين، وېتنام او داسي نورو کي د هيلۍ غوښه ډېره خوښيږي.
۲ مقام ـ چرګان
د سمندري حيواناتو وروسته په نړۍ کي تر ټولو زياتي غوښي د چرګانو خوړل کيږي. د چرګانو د «سپيني غوښې» په هکله فکر کيږي چي تر «سرې غوښي» زيات روغتيا ته ګټه لري. د حيواناتو د حقونو سازمانونه د چرګانو د ساتنې پر طرز سختي نيوکي کوي چي دغه ژوی په غېر طبعي او کړوونکې توګه ساتل کيږي.
۱ مقام ـ سمندري حيوانات
د بعضو اټکلونو له مخيپه نړي کي هر کال ۹۰ مليارده سمندري حيوانات د انسانانو د خوراک له پاره استعماليږي. په دغو حيواناتو کي د وړو کبانو څخه نيولې تر لوی نهنګانو پوري شامل دي. [د دغه انځوريز راپور معلومات د وېګن سولز ټکی کام او اداپت په نوم وېب پاڼو څخه اخيستل سوي دي. [ترتيب کوونکی: احمدولي اڅکزی] ]
پر ورته موضوع یو انځوريز البوم زموږ له آرشيف څخه (25.06.2015):
انځورونه: په چین کې د سپو د غوښې جنجالي فیستیوال
پر نړیوالو اعتراضونو او نیوکو سربیره د چین په یولین ښار کې د سپو غوښې کلنی فیستیوال جوړیږي. په دغه ورځ د ۱۰۰۰۰ په شاوخوا کې سپې د دغه پروگرام له پاره وژل کيږي. اټکل کیږي چې ځيني دغه سپي له کورونو څخه غلا کيږي.
"فیستیوال"
د سپي د غوښي کلنې فیستیوال د چین په کلیوالي خپلواکمنه او فقیره سیمه گوانگ ژی ژوانگ کې جوړيږي. دغه فیستیوال هر کال د جون میاشتې پر ۲۲ جوړیږي. په دغه انځور کې یو شمیر خلک د سپي غوښې د خوړلو په حال کې لیدل کیږي.
کلتور یا تجارت؟
د دغي سیمي اوسیدونکي وایې چې دوی ته د سپي او خنځیر د غوښو هیڅ توپير نشته، دواړه خوري. د سپي غوښي خوراک د دوی د دوبي کلتوري خواړه دي. خو د حیواناتو د حقونو مدافع سازمانونه وایې چې دا پروگرام هیڅ کلتوري اساس نه لري یوازی د تجارت د پیاوړتیا له پاره جوړيږي.
اعتراض
هغه فعالان چې فکر کوي دا یو بې رحمانه کار دی دغه ښار ته تللي ول او هلته یې مظاهرۍ کړي دي. دوی شعارونه ورکول: «د سپي غوښې غیر قانوني تجارت پای ته ورسوئ»« د سپي غوښي غیر قانوني انتقالونکي مجازات کړئ». د ناپيژندل شوو کسانو یوې ډلي پر دوی هجوم راوړه او د دوی پلاکاټونه یې ځني راټول کړل.
د سپو ژغورنه
ځيني وختونه فعالان دغه سپي رانيسي، څو له وژلو وژغورل شي. یانگ ژیاونگ چې له سپو سره ډیره مینه لري د یولین ښار ته تللې او د ۱۵۰ ډالرو سپې یې رانیولي دي.
قانوني
د یولین ښار حکومت پر دغه فیستیوال جدي بندیزونه لگولي دي. حکومت ویلي دي چې سوداگر اجازه نه لري چې سپې د خلکو په عام محضر کې ووژني، نندارې ته وړاندي کړي او یا هم تر رستورانت دباندي د سپې غوښي خواړه پر خلکو وپلوري. خو په چین کې داسې قانون وجود نه لري چې د سپې غوښې خوړل منع دي.
په میلیونونو سپي
اټکل کیږي چې په چین کې هر کال نزدې ۱۰ میلیونه سپي وژل او خوړل کیږي. که څه هم د سپي غوښه د قانوني فارمونو له خوا پلورل کیږي، خو ډېر خصوصي شرکتونه دغه کار په پټه کوي.
د سپې د شکنجې فیستیوال
چنایې ویلاگ ليکونکي او بریتانوي ریکی گیروایس(کمیديانو)هم پر سږني فیستیوال نیوکه کړې ده. دغو کمیدیانو په خپل تویتر پاڼه کې «دغه فیستیوال باید د سپي د شکنجې فیستیوال ونومول شي،ځکه د دې ماهیت همدا دی.» ليکلي دي.
نظرونه د بدلیدو په حال کې دي
د چین په یو شمیر سیمو کې د سپې غوښه خوړل کیږي، خو د سپي غوښې خوړل دود نه دی. فعالان وایې چې د سپې غوښې خوړلو د بندولو له پاره کمپاینونه گټور ول. په ۲۰۱۱م کال کې په زیجیانگ ښار کې د فعالانو د اعتراض له امله یو فیستیوال ودرول شو. همدارنگه په دې وروستیو کې د سپي غوښي یو رستورانت له ۵۱ کالو فعاليت وروسته بند کړل شو.
تر چین دباندي
په ویتنام کې هم د سپو غوښه خوړل کیږي. په تیرو څو کلونو کې د سپو غوښو څو میلیوني سوداگري په دغه آسیایې هیواد کې اوج ته رسیدلې ده. نيوکه کونکي دغه کار د عامو خلکو روغتیا ته خطرناک بولي.