روسۍ او ترکي جېټ الوتکو په گډه د جگړه ځپلې ښار حلب په اطرافو کې د داعش مورچلې په نخښه کړي دي. ډگر جنرال سیرگي رودسکوی، د چهارشنبې په ورځ ویلي دي چې د الباب پر ښار بمباري لومړی وار دی چې د دواړو هیوادونو د هوایي ځواکونو له لوري ترسره کیږي. د الباب ښار د حلب د شمال ختیځ لور ته په څلویښت کیلومترۍ کې پروت دی.
رودسکوی چې د روسیې د دفاع وزارت جگپوړی چارواکی دی، په تلویزوني خبرو کې ویلي دي چې د سوریې حکومت له گډو بریدونو سره موافق وو. نوموړي جنرال ویلي دي چې د روسیې هوایي ځواکونه د سوریې د ځمکنیو ځواکونو ملاتړ هم کوي، چې په دیر الزور، کې د داعش د یوه برید پر شا تمبولو په هڅه کې دي.
زیاته شوې ده چې روسۍ جېټ الوتکې تاریخي پالمېرا ښار ته څیرمه د سوریې پوځ د عملیاتو هم ملاتړ کوي. نوموړي جنرال خبرداری ورکړ چې ښایي داعش په دغه سیمه کې د نورو تاریخي اثارو د له منځه وړل پلان ولري، خو په دې هکله یې نور جزئیات په ډاگه نه کړل.
په عین وخت کې په ژنیف کې د ملگرو ملتونو نوي عمومي منشي خبرداری ورکړی دی چې د سوریې کورنۍ جگړه د یوه نړیوال گواښ سبب شوې چې ډیره خطرناکه بڼه یې غوره کړې او لا حل شوې نه ده. دغه پیغام ښایي د سولې په خبرو اترو کې د پرمختگ په موخه ورکړل شوی وي، کومې چې د راتلونکې اوونۍ له پاره پلان شوي دي.
د ملگرو ملتونو نوي عمومي منشي انتونیو گوتیرس، ویلي دي چې دغې شخړې په ټول منځني ختیځ کې بې ثباتۍ ته لمن وهلې او په نړۍ کې د ترهگریزو بریدونو د ډیریدو سبب شوې.
په ژنیف کې خبریالانو ته د خبرو پر مهال گوتیرس ویلي دي: «د دغه کړکیچ عواقب، د هر چا له پاره ډیر خطرناک شوي دي.»
د سولې خبري اتري
د جگړې د ځینو ښکیلو اړخونو تر منځ د سولي خبري اتري د راتلونکې دوشنبې په ورځ د قزاقستان په پلازمېنه آستانه کې پلان شوي دي. دغه خبري اتري د سوریې د نزدې متحد روسیې او د سوریې د سیمه ایز سیال ترکیې تر څارنې لاندې تر سره کیږي. په دغو خبرو اترو کې ملگري ملتونه او امریکا متحد ایالات ونډه نه لري.
خو پر دې سربیره هم گوتیرس هیله مندي څرگنده کړې ده چې کیدای شي دغه خبري اتري د اوربند د ټینگښت او د شخړې د ختمیدو سبب شي. د گوتیرس په وینا په آستانه «کې پرمختگ د یوې سیاسي پروسې د شرایطو په رامنځ ته کولو کې مرسته کولای شي چې باید په فبروري میاشت کې په ژنیف کې بیرته پېل شي کوم چې کیدای شي یوه مشخصه نتیجه ورکړي.»
په ژنیف کې د ملگرو ملتونو د سولې د دغې پروسې مشري د سوریې له پاره د گوتیرس ځانگړی استازې ستیفن دیمیستورا کوي، چې غواړي دغه خبري اتري د فبرورۍ پر اتمه نېټه پېل شي. دیمیستورا ته په آستانه کې د سولي په خبرو اترو کې د گډون بلنه ورکړل شوې وه خو هغه دغو خبرو ته خپل مرستیالان استوي، څو د ملگرو ملتونو استازیتوب وکاندي.
گوتیرس چې د جنورۍ میاشتي پر لومړۍ نېټه د ملگرو ملتونو عمومي منشي شو، ژنیف ته یې د دغه سازمان د مشر په توگه دا دوهم سفر وو. گوتیرس تر دې دمخه د یوه لسیزه د کډوالو له پاره د ملگرو ملتونو د عالي کمیسارۍ مشري هم کړې ده.
نور مطالب:
د حلب د نیولو له پاره جگړه
د سوریې څو اړخيزه کورنۍ جگړه شپږم کال ته ننوځي او د حلب ښار بشپړکنترول د سوریې د ولسمشر بشارالاسد له پاره مهم گڼل کیږي. د سوریې جگړه د انځور په ژبه.
انځور: Reutersد بشارالاسد پلار حافظ اسد، پر دغه هیواد باندې د اظطراري سختو قوانینو په لگولو سره حکومت وکړ. ډیرو کارپوهانو اټکل کاوه چې کله حافظ اسد خپل زوی ته قدرت وسپاري نو په دې سره به یې په اصطلاح د «دمشق پسرلي» او د سیاسي اقتصادي اصلاحاتو رامنځ ته کولو ته لاره پرانیستې وي.
۲۰۱۱، په زور سره د حکومت ضد احتجاجونو ځپل
خو د اصلاحاتو پر ځای بشار الاسد د خپل هیواد د امنیتي ځواکونو په واسطه د اپوزیسیون سرکوبول غوره کړل. خو کله چې هغه هڅه وکړه چې ولسي پاڅونونه په تاوتریخوالي سره سرکوبه کړي، د هغه پر رهبري سختي نیوکي وشوې.
په ۲۰۱۲م کال کې یاغیانو د حلب ځینې برخې ونیولي
د ۲۰۱۲م کال په لومړیو کې یاغیانو د حلب ښار شمال لویدېځې څنډې تر خپل کنترول لاندې راوستې. د همدغه کال په جولای میاشتې کې د لومړي ځل له پاره پر لاریون کوونکو ډزې وشوې او یاغیانو د دغه ښار له پاره جگړه پېل کړه. د حلب بې وزله ختیځې ولسوالۍ ډیر ژر د یاغیانو لاس ته ولویدې.
په ۲۰۱۳م کال کې د یاغیانو پرمختگ
د ۲۰۱۳م کال د فبروري میاشتې په ۲۲مه نیټه خلک د دې خبر تر اوریدو وروسته هر لور ته ځغلي چې یوه الوتکه حکومت ضد احتجاج کوونکو باندې بمونه غورځوي. حکومت د حما او حلب تر منځ د لوی لارې کنترول له لاسه ورکولو وروسته د بدیلي انتقالي لارې د کنترول له پاره خپله توجه د حلب سویل ته متمرکزه کړه.
د بني امیه جامع مسجد ویجاړیدل
د ۲۰۱۳م کال په اپریل میاشتې کې د بنه امیه جامع مسجد یو منار د جگړو په ترڅ کې راونړید. دغه مسجد د اتمې او دیارلسمې میلادي پیړیو په منځ کې جوړ شوی دی. د نهو میاشتو تر جگړې وروسته چې د حلب ډیری برخې یې ویجاړې کړې، یاغیانو د حلب ښار تر نیمایي زیاته برخه تر خپل کنترول لاندې راوسته.
دغه انځور هغه یو پلار ښيي چې د خپلو دوو ماشومانو پر وژل کیدو ویر کوي. یاغیانو د یوې مودې له پاره د حلب ښار بدیله اکمالاتي لاره قطع کړه او د ښار لویدیځه برخه چې د حکومت تر کنترول لاندې وه، په بشپړه توگه کلابنده شوه. پر حلب ښار باندې لومړني بیلري بمونه د ۲۰۱۳م کال په دسمبر کې وروغورځول شول.
په ۲۰۱۴م کال کې یاغیانو او حکومت خپلې مواضع ټینگې کړې
په انځور کې لیدل کیږي چې د ۲۰۱۴م کال د جون میاشتې په دوهمه نېټه د حلب په گاونډۍ سیمه الشار کې د ملکي دفاع غړي ماشومان ژغوري. حکومت د یاغیانو پر ضد د جېټ الوتکو او څرخي الوتکو بریدونو کې ډیرښت راوست.
په ۲۰۱۵م کال د یاغیانو پرمختگ او د روسیې مداخله
دغه انځور د ۲۰۱۵م کال د مارچ میاشتې د شپږمې نېټې دی چې د حلب سیف الدولة، ولسوالۍ کې عمومي سړک ښکاري چې پکښې د ریگو له بوجیو څخه جوړې شوې پوستې ښکاري. د سوریې په شمال ختیځ کې د یاغیانو پرمختگ حکومت تر فشار لاندې راوست.
په مسکو کې د پوتین او اسد لیده کاته
د ۲۰۱۵م کال د اکتوبر میاشتې په ۲۰ نېټه د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین له خپل سوریایي سیال بشارالاسد سره په مسکو کې ولیدل. تر هغه لږ څه وروسته په سوریه کې د روسیې له خوا لومړنی هوایي برید تر سره شو. که څه هم روسیې وویل چې ځواکونه یې د داعش پر ضد جگړه کې د پاڅون کوونکو د «سوریې د آزادي بخښونکي پوځ» ډلې مرستې کولو ته چمتو دي، خو دا یې هم وویل چې روسي ځواکونه د اسد ملاتړ هم کوي.
په ۲۰۱۶م کال د حلب کلابندي او بمباري
د روسیې مرستې سوریایانو ته ورسیدې. د مرستو پر خلتو باندې د روسیې او سوریې بیرغونه رسم ول او دا جمله پرې لیکل شوې وه چې «روسیه له تاسو سره ده.» د روان میلادي په جولای میاشتې کې حکومتي ځواکونو د لومړي ځل له پاره د حلب ختیځ په بشپړه توگه کلابند کړ. دغه کلابندي لس ورځې وروسته د یاغیانو د عملیاتو په پایله کې ماته شوه.
د څو میاشتو د سختې بمبارۍ وروسته، چې په ترڅ کې یې څو روغتونه هم د بریدونو هدف وگرځیدل، د روسیې او سوریې حکومتونو له ملکي کسانو د ښار د تخلیه کولو غوښتنه وکړه. د دسمبر په دیارلسمه نېټه یاغیانو پر یوه اوربند او د حلب له ختیځ څخه پر وتلو موافقه وکړه. تر هغې څو ورځې وروسته اوس د ښار له ختیځې برخې څخه د ملکي کسانو د وتلو لړۍ پېل شوې ده.
