«برلین د اسد پر ضد احتمالي پوځونو انتخابونو باندې غور کوي»
۱۳۹۷ شهریور ۱۹, دوشنبه
په هغه صورت کې که چیرې د سوریې ولسمشر بشارالاسد د خپل ولس پر وړاندې له کیمیاوي وسلو کار واخلي، ښایي د آلمان پوځ مداخله وکړي. د یوه رپوټ له مخې د آلمان د دفاع وزیره دا ارزوي چې په دې صورت کې کوم امکانات شته.
اعلان
د «بېلد» په نامه د آلمانۍ ورځپاڼې د رپوټ له مخې د آلمان د دفاع وزیره اورزلا فون دیر لاین، دا مسله ارزوي که چیرې یو ځل بشارالاسد د خپل ولس پر وړاندې له کیمیاوي وسلو کار واخلي نو آیا د آلمان اردو په یوه پوځي غبرګون کې څه ډول برخه اخیستې شي او که نه.
د نوموړې ورځپاڼې د د دوشنبې د ورځې (د ۲۰۱۸م کال د سپتمبر لسمه) د رپوټ له مخې د آلمان په دفاع وزارت کې په راتلونکي کې د امریکا متحده ایالاتو، بریتانیې او فرانسې په پوځي ائتلاف کې د احتمالي شاملیدو په هکله غور کیږي. خو د آلمان د ماموریت له پاره الزامي شرط د سوریې د رژیم له لوري یو ځل بیا د خپل ولس پر وړاندې د کیمیاوي وسلو د کارولو ثابتیدل دي.
د امریکا متحده ایالاتو له لوري غوښتنه
د بېلد، ورځپاڼې د رپوټ له مخې د دغه امکان د ارزولو دلیل د متحده ایالاتو له لوري غوښتنه وه او په دفاع وزارت کې د کارپوهانو د یوې غونډې په ترڅ کې پر بیلابیلو انتخابونو باندې بحث شوی دی. په دغو انتخابونو کې د اکتشافي الوتکو پروازونه او د یوه احتمالي برید وروسته د زیان د اټکلونو له تحلیل څخه نیولی په پوځي عملیاتو کې برخه اخیستل شامل دي.
په دغه رپوټ کې راغلی دي که چیرې ثابته شي چې بشارالاسد د خپل ولس پر وړاندې بیا زهرجن ګاز کارولی دی، په دې صورت کې ښایي متحده ایالات، بریتانیا او فرانسه او دا ځل د آلمان په وسلو سمبال تورنادو الوتکې پر پوځي زیر بناو لکه د وسلو پر دیپوګانو پر بریدونو کې برخه واخلي. رپوټ زیاتوي چې د یوې ګړندې حملې په صورت کې بیا وروسته د آلمان پارلمان ته دغه قضیه وړاندې کیږي.
د بیلد، ورځپاڼې د آلمان د دفاع او بهرنیو چارو وزارتونو د ګډ دریځ له قوله لیکلي دي: «په سوریه کې وضعیت د زیاتې اندیښې سبب دی. طبعا په دې وخت کې موږ له خپل امریکایي متحدینو او اروپایي شریکانو سره په نزدې رابطه کې یو. موږ تل په ټولو سطحو د روان وضعیت او د نورو احتمالي سناریو او همداشان د ګډو اقداماتو د انتخاب په هکله نظرونه سره تبادله کوو.»
د تشدد د زیاتیدو څخه مخنیوی
په دغه رپوټ کې وړاندې راغلي دي چې هدف دا دی چې د جګړې د ښکیلو اړخونو تر منځ د لازیات تشدد مخنیوی وشي، هغه تشدد چې اغیزمن خلک یې همدا اوس له ویرې سره مخامخ کړی دي. دغه څه تر هر زیات د کیمیاوي وسلو د استعمالولو په هکله صدق کوي، چې ویل کیږي د اسد رژیم تر مخه هم کارولي دي.
په اپریل میاشتې کې امریکا متحده ایالاتو، فرانسې او بریتانیې په دوما کې د زهرجن ګاز د استعمال په غبرګون کې یوه ستره هوایي حمله وکړه. دغه حمله د سوریې د جګړې د پیل راهیسې ګډه ستره حمله شمیرل کیږي. د آلمان صدراعظمې انګلا مېرکل هغه مهال په هوایي حمله کې د آلمان ګډون رد کړی وو.
زموږ له آرشیف څخه:
په سوريه کي کيمياوي بريدونه ـ چيري او کله؟
په سوريه کي له تيرو ۸ کلونو راهيسي رواني کورنۍ جګړې پر وخت څو ځله د کيمياوي بريدونو ادعاوي سوي دي. دا چي دغه بريدونه چيري او کله په احتمالي توګه تر سره سوي، په دغه انځوريز راپور کي یې وګورئ:
انځور: picture alliance/dpa/AA/M. Abdullah
۲۰۱۳ کال د مارچ ۱۹مه نېټه
د حکومت تر کنټرول لاندي خان الاصل نومي سيمه کي د عصبي زهرجن ګاز د احتمالي استعمال له کبله تر لسو د زياتو پوځيانو په گډون ۲۶ انسانان ووژل سول. خو دا چي دغه بريد چا کړی، په هکله يې حکومتي ځواکونو او ياغيانو يو پر بل تورونه لګول.
انځور: Getty Images/AFP/S. Hamed
۲۰۱۳ کال د اګست ۲۱مه نېټه
د سوريې پلازمېني دمشق ته نژدې د ياغيانو تر کنترول لاندي په غوطه کي د کيمياوي بريد خبرونه ورکړ سول. ويل سوي ول چي په دغه بريد کي تر ۱۴ زيات انسانان وژل سوي دي.
انځور: picture alliance/AA/I. Ebu Leys
۲۰۱۳ کال د اګست ۲۵مه نېټه
په غوطه کي د احتمالي کيمياوي بريد پړه د سوريې پر حکومت واچوله سوه. همدا ؤ چي د سوريې حکومت و ملګرو ملتونو ته اجازه ورکړه چي د پښي پلټنې وکړي.
انځور: picture-alliance/Xinhua/A. Safarjalani
۲۰۱۳ کال د سپتمبر ۲۷مه نېټه
د ملګرو ملتونو امنيت شورا پر سوريې ږغ وکړ چي د کيمياوي وسلو خپلي زېرمي له منځه يوسي. په دغه اعلاميه کي سوريې ته ګواښ سوی ؤ چي که يې غوښتني عملي نه کړې نو پر ضد به يې له زور څخه کار اخيستل هم ممکن وي.
انځور: Getty Images/AFP/D. Emmert
۲۰۱۳ کال د اکتوبر ۶مه نېټه
د کيمياوي وسلو د ممانعت سازمان (OPCW) او د ملګرو ملتونو پلاوي وويل چي سوريې د خپلو کيمياوي وسله په له منځه وړلو پېل کړی دی.
انځور: picture-alliance/ANP/dpa/E. Daniels
۲۰۱۴ کال د جون ۲۳مه نېټه
د کيمياوي وسلو د ممانعت سازمان وويل چي سوريې په بشپړه توګه خپلې کيمياوي وسلې له منځه وړي دي.
انځور: picture alliance/AA/Syrian Civil Defence
۲۰۱۴ کال د سپتمبر ۱۰مه نېټه
د کيمياوي وسلو د ممانعت سازمان وويل چي د ۲۰۱۴م کال په پېل کي په ادليب کي کارول سوي کيمياوي مواد کلورين ول.
د لندن مېشته سوريايي بشري حقونو د سازمان په وينا په ادلب کي يو ځل بيا د کيمياوي وسلو په مرسته بريد تر سره سوی دی. د دغه سازمان په وينا په بريد کي ۸۸ انسانان وژل سوي دي.
انځور: picture-alliance/abaca/S. Mahmud Leyla
د ۲۰۱۷م کال د جون ۳۰مه نېټه
د کيمياوي وسلو د ممانعت سازمان د دې پخلی وکړ چي د اپريل پر ۴مه نېټه په ادلب کي تر سره سوې حمله کيمياوي وه. خو ياد سازمان نه وه موندلې چي بريد چا تر سره کړی.
انځور: picture-alliance/AA/I. Ebu Leys
۲۰۱۸ کال د اپريل ۷ مه نېټه
پلازمېني دمشق ته په نژدې سيمه دوما کي د تر سره سوي بريد په هکله هم اندېښنې سته چي ښايي يو کيمياوي بريد وي. په دغه برید کي هم په لسونو انسانان ووژل سول. خو د سوريې حکومت وايي چي دا کيمياوي بريد نه ؤ.