«کورنۍ مو زما د خور په هکله د هغې د زنداني کېدو راهيسې څه نه دي اورېدلي.» دغه خبره لينا الهذلول وکړه چې د لوجين خور ده. لوجين الهذلول چې په سعودي عربستان کې د ښځو د حقونو فعاله ده، د څه باندې دوو کلونو راهيسې په زندان کې ده.
د چهارشنبې په ورځ د هغې قضيه د جرمونو له يوې محکمې څخه د تروريزم ضد يوې ځانګړې محکمې ته انتقال شوه. د هغې خور د جمعې په ورځ دويچه ويله ته وويل چې «نوموړې هلته اوس په يوه لا مخفي ځای کې محاکمه کيږي.»
لينا معلوف چې د بخښنې د نړيوال سازمان د منځني ختيځ او شمالي افريقا د څانګې سيمه يزه مديره ده، دغه کار «يو حيرانونکی اقدام» وباله.
انځور: privat معلوف دويچه ويله ته ويلي دي چې «دوی هغه يوې ځانګړې جزايي محکمې (SCC) ته انتقال کړه، هغه داسې يو بنسټ دی چې مخالفتونه خاموشوي او په دې بدنام هم دی چې د اوږده حبس داسې امرونه صادروي چې په سختو نيمګړو قضيو پسې جاري کيږي. دا د دې يوه بله نخښه ده چې د بشري حقونو په برخه کې د سعودي عربستان ادعاوې هسې نمايشي دي.»
ولي په سعودي کي ښځي موټر چلولو ته خوشالي دي؟
This browser does not support the video element.
د موټر چلولو له کبله نيول کېدل
لوجين الهذلول د ۲۰۱۸ کال په می مياشت کې له نورو ښځينه فعالينو سره يو ځای يوازې يو څو اوونۍ مخکې له دې چې پر ښځينه موټر چلونکو بنديز لرې کړل شي، ونيول شوه په داسې حال کې چې موټر يې چلاوه. په دغو ښځو باندې ورپسې له «بهرنيو اړخونو سره د شکمنو اړيکو» تور پورې شو چې د سعودي چارواکو په حواله يې «په خارج کې له متخاصمو عناصرو» مالي ملاتړ کړی او حکومتي کارکوونکي يې جلب کړي دي.
په داسې حال کې چې يو څو نورې بنديانې فعالې آزادې شوې دي، لوجين الهذلول د څه باندې دوو کلونو راهيسې په زندان کې ده. هغې خپلې کورنۍ ته په تکرار سره ويلي دي چې جنسي ځورونه، د برق په واسطه ربړونه او واټر بوردينګ يعنې په اوبو کې د غرقولو د لارې شکنجه يې تجربه کړې ده.
جنيفر هولايس/ن ص/خ ح
زموږ له آرشیف څخه:
په سعودي عربستان کې د ښځو حقونه: څه وخت څه شوي؟
سعودي عربستان په وروستیو وختونو کې ښځو ته د موټر چلولو حق ورکړ او هغوی ته یې د حقونو د ورکولو پر لور نور ګامونه واخيستل. خو په دې برخه کې پرمختګ ډیر ورو دی او سعودي د ښځو د حقونو په برخه کې تر نوري نړۍ ډیر شا ته دی.
انځور: picture-alliance/AP Photo/H. Ammarد ښخو لومړی ښوونځی او د لوړو زده کړو مرکز
د سعودي ښځو تل د ریاض د دغو نجونو په څیر ښوونځي ته د تلو حق نه لاره. په ۱۹۵۵م کال کې په اول وار د لارالحنان په نوم ښوونځی کې د ښخو نوم لیکنه پیل شوه. په ۱۹۷۰م کال کې بیا د «ریاض د زده کړو کالج» د ښخو د لوړو زده کړو لومړۍ مرجع شوه.
د ۲۱مې پیړۍ په پیل کې، سعودي ښځي په لومړي ځل وتوانیدې چې خپلې تذکرې ترلاسه کړي. دغه تذکري د ښځو د هویت د تثبیت یوازنۍ لار ده. ښځو ته یوازې د هغوی د محرم په اجازه تذکرې ورکول کیدای شوای. په ۲۰۰۶م کال کې بیا ښځو اجازه ترلاسه کړه چې پخپله او پرته له اجازې تذکرې واخلي.
سعودي عربستان په ۲۰۰۵م کال کې پر جبري ودونو بندیز ولګاوه، خو اوس هم په دې هیواد کې د واده تړون د زوم او خسر تر منځ کیږي نه د زوم او ناوې تر منځ.
لومړۍ لوړ پوړې ښځه چارواکې
په ۲۰۰۹م کال کې د سعودي عربستان پاچا په خپل حکومت کې لومړۍ ښځینه لوړ پوړي چارواکې په کار وګومارله. نوره الفیاض د زده کړو په وزارت کې د ښځو د چارو مرستیاله وزیره شوه.
په اولمپیک لوبو کې د سعودي ښځو لومړۍ سیالي
سعودي عربستان په ۲۰۱۲م کال کې په لومړي ځل ښځو ورزشکارانو ته اجازه ورکړه چې د المپیک په لوبو کې سیالي وکړي. د هغوي په ډله کې یوه هم ساره عطار وه چې د لندن په المپیک لوبو کې د ۸۰۰ متره منډو په سیالۍ کې برخه واخیسته.
د بایسکل او وړوکي موټرسایکل چلولو اجازه
سعودي چارواکو په ۲۰۱۳م کال کې ښځو ته اجازه ورکړه چې بایسکل او وړوکې موټرسایکلونه وچلوي. خو هغوی دغه کار یوازي په ځانګړو سیمو او حجاب اغوستلو سره کولای شوای.
د ۲۰۱۳م کال په فبروري میاشت کې پاچا عبدالله په اول ورا ۳۰ ښځې د سعودي عربستان د مشورتي شورا غړي وګومارلې.
د سعودي عربستان د ۲۰۱۵م کال د ښاروالیو په ټاکنو کې ښځو په لومړي ځل د کاندیدیدو او رای ورکولو حق ترلاسه کړ. دا په داسې حال کې ده چې نوي زیلاند د لومړي هیواد په توګه په ۱۸۹۳م کال کې ښځو ته د رای ورکولو حق ورکړ. آلمان بیا په ۱۹۱۹م کال کې خپلو ښځینه اتباعو ته د رایې حق ورکړی دی.
د اسهامو د مارکیټ لومړۍ مشره
د ۲۰۱۷م کال په فبروري مياشت کې سعودي عربستان په لومړي ځل ساره السحیمي، د لومړۍ ښځې په توګه د خپل اسهامو د بازار د مشري په توګه وټاکله.
د ۲۰۱۷م کال په اکتوبر مياشت کې سعودي عربستان ښځو ته د سپورت ستیدیومونو ته د تلو اجازه ورکړه.
د ۲۰۱۷م کال په سپتمبر میاشت کې د سعودي عربستان حکومت اعلان وکړ چې ښځو ته به د موټر چلولو اجازه ورکړ شي. د ۲۰۱۸م کال له جون میاشتې راهیسې ښځې د موټر چلولو لایسنس اخیستلو له پاره د خپل محرم اجازې ته اړتیا نه لري او همدا راز کولای شي بې محرمه په موټر کې وګرځي.
سعودي ښځو ته د طلاق په صورت کې لنډ تلیفوني پیغام استول کیږي
د یوه نوي قانون له مخي د سعودي عربستان ښځي کولای شي د خپلو ودونو حالت په انترنت کې وګوري او له محکمې څخه د خپل طلاق د سند کاپي ترلاسه کړي. دغه قانون د دې له پاره رامنځ ته شوی چې ښخي بې له دې چې خبري وې، د مړونو له خوا طلاق نه شي. که ښخې طلاقیږي نو هغوی ته په تلیفون کې یو لنډ پیغام استول کیږي.
