په جنوبي کوریا کې یو شمیر بزګران او د سپي د غوښو کاروباریان بیا د دې پریکړي پر وړاندې غواړي لاریونونه وکړي. دوی وایې پلان لري اساسي قانون وننګوي او مظاهرې وکړي، مانا دا چې د سپي د غوښې پر تولید بندیز په اړه به پراخ بحثونه دوام ولري.
د جنوبي کوریا د نوي قانون له مخې چې د پارلمان له لوري تصویب شوی تر ۲۰۲۷ م کال وروسته به دغه بندیز عملي کوي. په نوي قانون کې د انسانانو د استفادې له پاره د سپیانو ذبح کول، نسل ګیري او خرڅلاو غیر قانوني ګرځول شوي دي او د سرغړونې په صورت کې له دوه څخه تر ۳ کلنو جزا هم ورته ټاکل شوې ده. دا په داسې حال کې ده چې په دغه هیواد کې بیا د سپي د غوښې د خوړلو له پاره هیڅ ډول جزا نه ورکول کیږي.
په کوریا ټاپو وزمه کې د پیړیو راهیسې د سپیانو غوښې د خوراک له پاره کارول کیږي. په سویلي کوریا کې د سپي د غوښې پلور او پیر نه په ښکاره ډول منع دی او نه قانوني شوی.
وروستي سروې ښیي چې د سویلي کوریا له نیمایي څخه ډیر خلک غواړي د سپي غوښه منع کړي او اکثریت یې نور نه خوري. مګر په هرو دریو سویلي کوریا کې یو یې لا هم د بندیز سره مخالفت کوي، که څه هم دوی د سپي غوښه نه مصرفوي.
آیا نباتي غوښه د حیواني غوښې ځای نیسي؟
د « نباتي » یا پرته له غوښو محصولاتو غوښتنې ډېرې شوې دي. خو آیا نباتي غوښه کولای شي د اصلي یعني حیواني غوښې ځای ونیسې؟ انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Soderlin نباتي غوښه، د پانګوالو لپاره یو فرصت ډېری خلک هڅه کوي ترڅو له چاپېریال څخه منفي اغېزې کمې کړي او کوښښ کوي د غوښې لپاره نور انتخابونه پیدا کړي. دې برخې ته د پانګوالو پام هم وراوښتی او کله چې د لومړي ځل لپاره نباتي غوښه«Beyond Meat» په وال سټریت کې بازار ته وړاندې شوه، د سهام نرخ په اوله ورځ ورسره لوړ شو. د ښه خوراک یا «ګوډ فوډ» موسسې مشر بروس فریدریش وایي: « پانګوال په دې برخه کې یو ستر چانس ویني.»
انځور: picture-alliance/dpa/ZUMAPRESS دا غوښه په بشپره توګه د جلا کېدو وړ نه ده د نباتي غوښې تولید نن ورځ د نوي خوراکي ټیکنالوژیو له امله ممکن دی. د نباتي غوښې په ترکیب کې سویا او غلې لکه باقلي او نخود کارول کېږي. د اوسني مصنوعي له غوښې څخه د جوړ شویو برګرو په پرتله، دا ډول نباتي غوښه د حیواني غوښې خوند لري او بوی او جوړښت یې د حیواني غوښې په څیر دی، اند «وینه» چې د څارویو په غوښه کې وي په دې نباتي غوښې کې هم لیدل کیدی شي(په نباتي غوښه کې د وینې راز د جغندر اوبه کارول دي)
انځور: picture-alliance/AP Photo/R. Drew پر چاپېریال د غیر حیواني غوښې ګټې لږه غوښه خوړل نه یوازې د روغتیا لپاره یوه غوره پریکړه ده، بلکې په ۲۰۱۸ کال کې د طبیعت د نړیوال صندوق په راپور کې چې د چاپېریال ساتنې په برخه کې تر ټولو لویه نړیواله اتحادیه ده، ویل شوي چې د حیواناتو د محصولاتو پرېښودل له اقلیمي بدلون سره د مقابلې یوه اسانه او ارزانه لاره ده. مالداري په لویه کچه د ګلخانه یې ګازونه تولیدوي، د نړۍ د خوږو اوبو لسمه برخه مصرفوي، او د ځنګلونو د تخریب لامل هم کیږي.
انځور: picture-alliance/Arco Images GmbH د نباتي غوښې لپاره د تقاضا ډېرېدل په ۲۰۱۸ کال کې نباتي غوښه یا «بیوند میټ» د امرېکا په زرګونو سوپرمارکیټونو کې خرڅېدل. د «نستله» شرکت هغه ساسچونه بازار ته وړاندې کول چې له نباتي غوښې جوړېدل. همدارنګه ډېرې پانګې لرونکي رسټورانټونه لکه «برګر کینګ» په خپلو څانګو کې خپلو مشتریانو ته د نورو همبرګرونو ترڅنګ د نباتي غوښې برګرې هم وړاندې کول.
انځور: picture-alliance/dpa/Photoshot/R. Levine ویل کېږي چې د سویا صنعتي بوټي او د پالم د تیلو تولید چې په مصنوعي غوښو کې ورڅخه ګټه اخېستل کېږي، د زیاترو ځنګلونو ویجاړېدو لامل کېږي. په بروکسل کې د اروپايي ټولنې د ځنګلونو او منابعو سازمان په خبره، د سویا د کرلو لپاره تر یو میلیون مربع کیلومترو زیاتې ځمکې ته اړتیا ده. خو د دې سویا ډیره لږه سلنه د مصنوعي غوښې په تولید کې کارول کیږي، او لویه برخه د څارویو د خوراک لپاره کارول کیږي.
انځور: picture-alliance/dpa/AP Photo/V. R. Caivano په دې اړه هم اندېښنه کېږي چې آیا د نباتي غوښه واقعا سالمه ده او که نه. نباتي غوښه کیدای شي دوه برابره اشباع شوي غوړ او اوه ځله ډیر نایترو لري. د چاپیریال ساتنې ډلې هم اندیښمن دي چې په نباتي برګرو کې له هغه اوړه څخه ګټه وانه خېستل شي چې په جینیکي ډول بدل شوي چې نباتي برګر خوند د غوښې په څیر جوړوي. له همدې امله ډیر مصرف کول یې په بدن کې د سرطان لامل کیدی شي لکه د ډیرې غوښې خوړل.
انځور: picture-alliance/Photoshot/R.B. Levine د نباتي غوښې برګرو لپاره د نومولو ستونزه د اروپایې ټولنې د پارلمان د زراعت کمېټه ویلې چې هغه نومونه چې له غوښې سره تړاو لري لکه « برګر» یا «ساسیچ» او داسې نور باید د نباتي محصولاتو لپاره وکارول شي. باید د اروپا په بازار کې د نباتي برګرو او ساسیچونو لپاره نوي نومونه وټاکل شي.
انځور: picture-alliance/dpa
د جنوبي کوریا پارلمان دغه لایحه د صفر پر وړاندې د ۲۰۸ رایو په ترلاسه کولو سره تصویب کړه چې لومړۍ به د کابینې د شورا لخوا تایید او بیا به د ولسمشر یون سوک یول لخوا لاسلیک شي او بیا به په قانون بدل شي. د دې کار دلیل دا ښوول شوی دی چې د جنوبي کوریا حکومت په خپله هم د دغه بندیز ملاتړی دی.
په نوي قانون کې د سپیانو د غوښې د بندیز په هکله راغلي: »موخه یې د حیواناتو د حقونو د ارزښتونو په درک کولو کې مرسته ده، کوم چې د ژوند درناوی او د انسانانو او حیواناتو ترمنځ ګډ ژوند تضمینوي.«
دا قانون به د سپيانو کاروباریانو او په دې صنعت کې نورو ښکیلو اړخونو ته مالي مرستې هم کوي څو وکولی شي خپله سوداګري یو بل لور او بل سکتور ته ولیږدوي.
کروندګر د قانون په تصویب خپه دي
سون وان هاک، یو کروندګر او د کروندګرو د اتحادیې پخوانی مشر دی چې د پارلمان له دې پریکړې خوښ نه دی. هغه وویل: »دا د دولتي تاوتریخوالي یوه ښکاره قضیه ده ځکه چې دوی زموږ هغه خپلواکي تر پښو لاندې کوي، چې قانون موږ ته د کسب او کار په برخه کې راکړې ده. موږ نشو کولی چوپه خوله پاتې شو.«
سون زیاتوي چې د سپي د غوښې کاروباریان به د کوریا د اساسي قانون محکمې ته عریضه وړاندې کړي او مظاهرې به وکړي. هغه وویل چې کروندګر او کاروباریان به د چهارشنبې په ورځ د نورو ګامونو په اړه به خبرې او بحثونه هم وکړي.
د سویلي کوریا د سپي د غوښې صنعت په اړه هیڅ معتبر رسمي معلومات شتون نلري، خو فعالان او د سپیانو د غوښې کاروباریانو وايي چې هر کال سلګونه زره سپي په دغه هیواد کې د انسانانو د غوښې له پاره حلالېږي.
ایا په هند کې کروندې د وريژو د کرکيلې پاره ډېرې وچي دي؟ This browser does not support the video element.
د سپي د غوښې ضد کمپاین د جنوبي کوریا د لومړۍ میرمنې کیم کیون هی ملاتړ هم له ځانه سره لري چې له همدې له امله هغه د کروندګرو لخوا د لاریونونو په جریان کې د سختو نیوکو او سپکاوي موضوع ګرځیدلې ده.
شنونکې وایې، دا لا نده واضح چې د دغه قانون د پلې کیدو وروسته به د سپي د غوښې کاروباریان او اړونده صنعتي شرکتونه به څه ډول عکس العمل وښیې. د سویلي کوریا ۵۸ کلن اوسیدونکی کیم میونګ وایې: »سپي له غواګانو، چرګانو او خنزیر سره توپیر لري.« هغه زیاتوي »تاسو ولې اوس هم باید سپي وخورئ په داسې حال کې چې سپي اوس د خوړو په پرتله د کورنۍ د غړي په څیر نه د خوراکي غوښې په توګه ورته لیدل کیږي؟«