رويټرز او یونهاپ خبري آژانسونو د جنوبي کوریا د پوځ په حواله رپوټ ورکړی دی چې شمالي کوریا د دوشنبې په ورځ یو اوږد واټن ويشتونکی توغندی توغولی دی.
دغه اوږد واټن ویشتونکی توغندی، له یو لنډ واټن ویشتونکي توغندي تر توغولو څو ساعته وروسته وتوغول شو.
د جنوبي کوریا د پوځ مشر وويل چې لنډ واټن ويشتونکی توغندی د شمالي کوریا شرقي سواحلو ته نژدې توغول شوی دی. د جاپان ساحلي ساتونکي اټکل کوي چې دغه توغندی په احتمال سره په سمندر کې لوېدلی دی.
د شمالي کوریا له لوري د دغو توغنديو توغول، لفظي حملې له ځانه سره درلودلي دي. د شمالي کوريا د دفاع وزارت، امریکا متحده ایالات او جنوبي کوریا «خیانت کاران» بللي دي او ويلي ېې دي چې دغه دواړه هېوادونه له ملاحظې پرته پوځي اقدامات ترسره کوي.
شمالی کوریا د ملګرو ملتونو د امنیت شورا هغه پریکړه ليک نه رعایتوي چې دغه هېواد ېې د اټومي وسلو له پراختیا څخه منع کړی دیانځور: KCNA/KNS/AP/picture alliance د دغه وزارت اعلاميه چې دولتي خبري آژانس (KCNA) خپره کړې، پکې راغلي دي چې جنوبي کوریا ته د «یو اس اس میسوري» اټمي اوبتل داخلېدل، وروستی اقدام دی چې ثابتوي امریکا د ېوې اټومې جګړې ارزونه کوي.
یو اس اس ميسوري اوبتل، د یکشنبې په ورځ د جنوبي کوریا بوسان بندر ته داخل شو. دا په داسې حال کې ده چې تېره میاشت د «یو اس اس کارل وینسون» جنګي بيړۍ چې د الوتکو د انتقال وړتیا لري، هم د بوسان سيمي ته انتقال شوه.
کیم جونګ اونګ ته خبرداری
تېره اوونۍ په واشنګټن کې د امریکا متحده ایالاتو او جنوبي کوریا د اټومي مشورتي په نوم ډلې، یوه اعلاميه خپره کړه چې پکې شمالي کوريا ته واضح خبرداری ورکړل شوی دی.
په دغه اعلاميه کې راغلي دي چې پر جنوبي کوریا او متحدینو باندې ېې هره اټومي حمله د نه منلو ده او کولی شي د کیم جونګ اون د حکومت پر خاتمې منتج شي. په اعلاميه کې ويل شوي: «د امریکا متحده ایالاتو لوری ټينګار کوي چې د کوریا د خلکو دیموکراتيک جمهوریت له خوا د کوريا پر جمهوریت هرې اټومي حملې ته به په چټک، قاطع او تعقیبوونکي غبرګون سره ځواب ورکړل شي.»
د شمالي کوريا پوځي تمرينونه او په دغه ټاپو وزمه کي کړکېچ
امريکا په جنوبي کوريا کي دفاعي سيستم نصبوي. په عين حال کي د کوريا په اوبو کي د امريکا د اټومي اوبتل د ځای پر ځای کولو خبره کيږه. شمالي کوريا بيا خپل پوځي قدرت نندارې ته وړاندي کړی.
انځور: Reuters/D. Sagoljامريکا په جنوبي کوريا کي د «تاد» په نوم توغنديو دفاعي سيستم نصبول پيل کړل. دغه اقدام نه يوازي د سولي د پلويانو له غبرگون سره مخامخ سوی، بلکي روسيې او چين هم غبرگون ښوولی دی.
په دې انځور کي د توغنديو دفاعي سيستم آزموينه ښوول کيږي. د دغي آزمويني ځای او وخت روښانه سوی نه دی.
شمالي کوريا په تيرو اوونيو کي د کيم ايل سونگ د زېږېدو د ورځي او پوځ د تاسيس په وياړ ستر پوځي پريډونه وښوول او پوځي تمرينونه پيل کړي دي. دغو هڅو ته د شمالي کوريا د پوځي قدرت ښوولو په سترگه کتل کيږي.
د شمالي کوريا د پوځ له جوړښته ۸۵کاله تيريږي. دوی دغه ورځ په پوځي پرېډونو ولمانځله. جنوبي کوريا او امريکا متحدو ايالاتو بيا گډ پوځي تمرينونه پيل کړي دي.
د پوځ د تاسيس په ورځ د کيم ايل سونگ او کيم يونگ ايل مجسمو ته پوځي پرېډ.
د شمالي کوريا ښځي په دغه شان ورځو کي ميدان ته راوځي او ژاړي. دا ځل دوی د شمالي کوريا د بنسټ ايښوونکي کيم ايل سونگ د زېږېدو د ورځي په وياړ راوتلي او ژاړي.
د شمالي کوريا د تاسيس ورځ.
د کيم ايل سونگ د زېږېدو د ورځي په وياړ پوځي پرېډ.
شمالي کوريا گواښ کړی دی چي د توغنديو آزموينو ته به دوام ورکړي. امريکا ويلي دي چي د صبر کاسه ئې نوره ډکه سوې ده او روسيې په کوريا ټاپو وزمه کي د کړکېچ له ډېرښت څخه خبرداری ورکړی دی.
د شمالي کوريا د توغنديو نوي آزامويني يو روښانه پيام لاره، هغه دا چي د دغه هیواد رهبران په لوی لاس غواړي چي کړکېچ ته لمن ووهي.
د کيم ايل سونگ د زېږېدو د ورځي په وياړ د ښځو پوځيانو پرېډ.
د شمالي کوريا د دولت او پوځ پيام يو دی. دوی دواړه د خپلو رهبرانو فرمانونو ته غاړه ږدي.
د کيم ايل سونگ د زېږېدو ورځ ئې د «لمر ورځ» نومولې ده. د هغه د زېږېدو په ورځ پوځ اسمان ته گوري.
د کيم ايل سونگ د زېږېدو په ورځ شمالي کوريا بيا د توغنديو آزموينه وکړه. دې ته امريکا غبرگون وښود او دغه ټاپو وزمه ته ئې الوتکي وړونکي بېړۍ ولېږلې. شمالي کوريا به د خپل پوځي قدرت د ښوولو له پاره پوځي تمرينونه پيل کړل.
معمولاً له شمالي کوريا څخه ډېر لږ انځورونه رسنيو ته رسيږي. خو کله چي د توغنديو ازموينه، پوځي تمرينونه يا د پوځ قدرت نندارې ته وړاندي کوي رسنيو ته ئې انځورونه په اختيار کي ورکوي څو خپل ځواک گاونډیانو ته وښيي.
پیونګ یونګ د م.م. پريکړه لیک نه رعایتوي
شمالي کوریا په توغندويزو آزموینو سره، د ملګرو ملتونو سازمان د امنیت شورا پریکړه لیک په نظر کې نه نيسي، په داسې حال کې چې یاد سازمان دغه هېواد د دا ډول وسلو له پراختیا منع کوي.
د شمالي کوریا نوې توغندویزه آزموینه یو غیرمنتظره عمل نه وو. د دغو توغنديو تر توغولو مخکې، د جنوبي کوریا او جاپان چارواکو خبرداری ورکړی وو چې په اټومي وسلو سمباله شمالي کوريا، روانه میاشت د قاره ويشتونکو بالستيک توغنديو آزموينو ته د چمتووالي په حال کې ده. دغه ډول توغندي کولی شي تر امریکا متحده ایالاتو هم ورسيږي.
mks/nz/pa/af (rtr, dpa, afp)
له آرشیف څخه:
اوس د نړۍ کوم هیواد څومره اټومي وسلې لري؟
د سپيري د تازه رپوټ په حواله، اوس په نړۍ کې د اټومي وسلو شمیر کم شوی دی، خو د اټومې وسلو درلودونکي هیوادونه خپل اټومي بمونه لا عصري او وژونکي کوي. دا چې کوم هیواد څومره اټومي بمونه لري، په انځوريز رپوټ کې يې ولولئ!
انځور: Getty Images/AFP/J. Samadد سپيرې رپوټ وايي چې اوس مهال روسيه د نړۍ په سطحه تر ټولو ډيرې يعنې ۶۳۷۵ اټومې وسلې لري. روسيې اوس مهال ۱۵۷۰ اټومې وسلې نصب کړې هم دي. پخواني شوروي اتحاد د لومړي ځل له پاره ۱۹۴۹م کال کي اټومې آزموينه کړې وه. په ۲۰۱۵م کې روسيې ۸۰۰۰ اټومې وسلې درولودلې. سپرې دا هم ويلی دی چې روسیه او امريکا نوې او قیمتي اټومې وسلې تولیدوي.
د سپيري په حواله، امريکا اوس مهال ۵۸۰۰ اټومې وسلې لري چې ۱۷۵۰ يې نصب کړل شوي هم دي. امريکا په لومړي ځل په ۱۹۴۵م کال کې خپله اټومي آزموينه وکړه چې يو څه موده وروسته يې د جاپان پر هيروشيما او ناګاساکي ښارونو اټومې بمونه استعمال کړل. د ترمپ اداره اوس د اټومي وسلو پر عصری کولو کار کوي. امريکا د ۲۰۱۹م کال راهیسې د اتومي وسلو د ذخیرو په اړه د معلوماتو خپرول درولي دي.
اټکل کيږي چې چين اوس مهال ۳۲۰ اټومي بمونه لري او د سيپرې رپوټ په حواله چین هم اوسمهال د خپلو اټومي وسلو سيستم پر لا عصري کولو کار کوي. چين د آسيا تر ټولو بډای هيواد دی او د نړۍ په سطحه تر ټولو ستر پوځ لري. خو پوځي واقعي وړتيا په اړه يې او دا چې څومره نصب کړې اټومې وسلي لرې، معلومات نشته. چين خپله لومړنۍ اټومي آزموینه په کال ۱۹۶۴ کې کړې وه.
د اروپا په سطحه تر ټولو ډيره اټومې وسله فرانسه لري. شمیر يې ۲۹۰ ښودل شوی دی چې له ډلې څخه يې ۲۸۰ يې نصب کړل شوي دي. فرانسې په ۱۹۶۰م کال کې د اټومي وسلو جوړولو تکنالوژي ته لاسرسی پيدا کړ. سيپرې وايي چې فرانسه اوس هم تر يوه حده پورې د خپلو اټومي وسلو په اړه معلومات خپروي.
بريتانيا خپله لومړنۍ اټومي آزموینه په ۱۹۵۲م کال کې ترسره کړه. بريټانيا چې د امریکا متحده ايالاتو نژدې دوست هیواد دی، په ۲۱۵ شمیر کې اټومې وسلې لري چې ۱۲۰ يې نصب کړل شوي دي. دغه هیواد ويلي دی چې د خپلو اټومي وسلو زیرمه يې لږ کړې او ۱۸۰ ته يې راښکته کړې ده.
د پاکستان د اټومي وسلو شمیر ۱۶۰ ته رسیږي. د سيپري په حواله، وروسته له هغې چې پاکستان په ۱۹۹۸م کال کې اټومي بم جوړ کړ، دغه هیواد او هند د مختلفو اټومي وسلو تولید ته زور ورکړ. د پاکستان او هندوستان په حواله د دوی د اټومي وسلي يوازې د دفاعی مقصدونو له پاره دي. دغه دوه هیوادونه چې ښه مناسبات نه لري، د چارو کارپوهان وايي که تر منځ يې جګړه ونښلی نو په اټومي جګړه هم بدلیدلای شي.
هندوستان د ۱۵۰ اټومي بمونه لري. هند خپله لومړنۍ اټومي آزموينه په ۱۹۷۴م کال کي او دوهمه يې ۱۹۹۸ کې وکړه. هند ژمنه کړې چې له چين او پاکستان سره د سرحدي ستونزو پر لرلو سربیره به د خپلې خوا په لومړي ځل اټومې حملې نه کوي. پاکستان او هند د خپلو توغندیزو آزموينو په اړه معلومات خپروي، خو د اټومي وسلو په اړه يې ډير لږ معلومات خپاره کوي.
هندوستان تر ۱۱۰ پورې اټومي بمونه لري. هند خپله لومړنۍ اټومي آزموينه په کال ۱۹۷۴ او دوهمه يې ۱۹۹۸ کې ترسره کړې ده. دغه هیواد ژمن دی چې چين او پاکستان سره د سرحدي ستونزو د لرلو سربیره به د خپلې خوا په لومړي ځل اټومې حملې نه ترسره کوي.
اسرائيل چې د ۱۹۴۸ تر ۱۹۷۳ کال پورې يې درې ځله له عربي هیوادونو سره جګړې کړې دي، د اټومي وسلو شمير يې ۹۰ ته رسیږي. اسرائيل د خپل سیاست له مخې اوس هم د خپلو اټومي پروګرامونو په اړه هيڅ معلومات نه خپروي.
شمالی کوریا له ۳۰ نه نيولې تر ۴۰ پورې اټومي وسلې لرې. تیر کال د امريکا ولسمشر دونالد ترمپ او د شمالي کوريا رهبر کيم جونګ وليدل. تر دغې ليدنې وروسته شمالي کوريا د خپلو توغندويزو او اټومي آزموينو د درولو اعلان وکړ. که څه هم د شمالي کوريا اصلي ستونزه له سويلي کوریا سره ده، خو بیا هم لويديځ د دغه هيواد له اټومي پروګرام څخه انديښنه لري.
د ملګرو ملتونو له خوا پر لګول شوو تحریمونو سربیره، شمالي کوريا په ۲۰۰۶م کال کې د اټومي وسلو یوه آزموینه ترسره کړې وه.
