د متحدو ایالاتو د دفاع وزیر جیمز متیس، ویلي دي: «متحدو ایالاتو او یا د ګوام په شمول زموږ قلمرو او یا هم زموږ متحدینو ته د هر ډول ګواښ پر وړاندې به پراخ پوځي غبرګون وښيو، هغه یو ګواښ چې اغیزناک او پیاوړی وي.»
د متیس څرګندونې په داسې یوه وخت کې کیږي، چې د ترمپ اداره د شمالي کوریا د کړکیچ پراخوالي ته د غبرګون ښوولو په لټه کې ده.
د یکشنبې په ورځ (د ۲۰۱۷م کال د سپتمبر ۳مه) شمالي کوریا د یوه هایدروجن بم د ازمویلو خبر ورکړ، چې کیدای شي پر بالستیک یا قاره یي توغندو باندې نصب کړل شي. که چیرې دا خبره په اثبات ورسیږي نو دا به د شمالي کوریا له لوري تر ټولو پیاوړی ابزار وي چې آزمویل شوی دی.
متیس ویلي دي چې د متحدو ایالاتو ولسمشر ته د شمالي کوریا پر وړاندې د ټولو ممکنه انتخابونو په هکله معلومات ورکړل شوي دي. دغه معلومات ترمپ ته د هغه د ملي امنیت له ټیم سره د غونډې پر مهال ورکړل شوي دي.
د ترمپ په خبره له شمالي کوریا سره د جنوبي کوریا د پخلایني خبرې اترې کار نه ورکوي او په وینا یې پیونګیانګ ښایي «یوازې په یو څه پوهه شي».
نړیوال غبرګونونه
د چین دولتي خبري آژانس «شینهوا» د رپوټ له مخې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین او د هغه چینایي سیال شي جین پینګ، پر دې باندې توافق کړی دی چې د شمالي کوریا د اتومي آزموینې پر وړاندې دې یو «مناسب چلن» وشي.
انځورونه: له سکډ توغندي تر د اتومي وسلو آزموينو پورې
شمالي کوريا د څو کلونو راهیسې خپلو پوځي تجهيزاتو ته پراختيا ورکوي. دغه هيواد خپله شپږمه اتومي آزموينه هم ترسره کړه. پيونګيانګ وايي داسې توغندي يې جوړ کړی چې هايدروجني سرګلولي له ځانه سره لیږدوی شي. انځور: Reuters/KCNA شمالي کوريا د پخواني شوروي اتحاد د «سکد-بي» توغندي جوړ کړل چې نژدې ۳۰۰ کيلومتره واټن وهلی شي.
انځور: picture-alliance/dpa/Jeon Heon-Kyun شمالي کوريا په ۱۹۸۴ کې د يوې توغنديزې آزموينې د ترسره کولو وروسته پرمختک وکړ. تر هغې وروسته پيونګيانګ د «تايپودونګ-۲» راکټونو خاوند شو، چې څو زره کليومتره واټن وهلی شي.
انځور: Getty Images د ۱۹۹۹ نه تر ۲۰۰۵ پورې وقفه شمالي کوريا د ۱۹۹۹ کال په سپتمبر کې د امريکا متحده ایالتونو سره د اړیکو د ښو کيدو په نيت، خپلې د توغنديزې آزموينې ودرولې. خو د دواړو هيوادونو ترمنځ خبرې اترې ناکامې شوې، ځکه شمالي کوريا د توغنديو د نه صادرولو په بدل کې د کال يو مليارډ ډالر غوښتل. دغه هيواد په ۲۰۰۵ کال کې د خپلو وسلو د انکشاف وقفه پاي ته ورسوله.
د ۲۰۰۶ کال د اکتوبر مياشتې ۹مه پيونګیانګ په دغه وخت کې د ځمکې لاندې لمړني اتومي بم آزموينې وکړه.
انځور: picture-alliance/dpa شمالي کوريا يو توغندی و توغاوه چې د جاپان له سره تير او په آرام اوقيانوس سمندر کې ولويد. پيونګيانګ ویلي وو چې دغه آزموينه يې فضا ته د يوې سپوژمکۍ د استولو په مقصد تر سره کړې ده. امريکا متحده ایالتونو، سويلي افريقا او جاپان بيا برعکس د «تايپودونګ - ۲» توغندي د يوې پټې آزموينې خبرې وکړې. د ۲۰۱۲ کال په دسمبر کې شمالي کوريا يوه سپوژمکۍ فضا ته واستوله.
انځور: AP د ۲۰۰۹ کال د می مياشتې ۲۵ مه شمالي کوريا د يو بل اتومي بم آزموينه وکړه چې تر مخکيني بم څخه يې ځواک څو برابره زيات وو.
انځور: AP شمالي کوريا د خپلې شپږمې اتومې آزموينې خبر ورکړ او ادعا يې وکړه چې دا يو هايدروجني بم دی. دا ډول هستوي چاودنې د ډیر زيات ويجاړونکي ځواک درلودونکې وي. خو دا چې هغه دې په رښتیا هم يو هايدروجني بم وي، ډیری کارپوهان يې په اړه شک لري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/GeoEye د ۲۰۱۶ کال د فبرورۍ ۱۲ مه پيوينګيانګ لخوا د خپل دريم اتومي بم آزموينه تر سره شوه.
انځور: picture-alliance/dpa/KCNA دا ځل شمالي کوريا خپل توغندي له يو اوب تل څخه وتوغول. تر هغې وروسته د ۲۰۱۶ کال د جولاي مياشتې په ۸ مه د امريکا متحده ایالتونو او سويلي کوريا اعلان وکړ چې په سويلي کوريا کې د «تاد» په نوم خپل د توغنديو دفاعي سيستم فعالوي.
انځور: picture-alliance/dpa شمالي کوريا خپل پنځم اتومي بم وچاوه. تر هغه وخته د دغه بم چاودنې ساری نه لرود.
انځور: picture-alliance/dpa/R. Sinmun شمالی کوريا په خپلو پوځي تمريناتو کې، په جاپان کې د امريکا متحده ايالتونو پر يوې پوځې اډې حملې ته ورته اقدام وکړ. دغه توغندي سمندر کې ولګيدل. تر هغې يوه ورځ وروسته امريکا په سئول کې خپل د توغنديو «تاد» دفاعي سيستم چې هغه وخت يې غير فعال کړی وو بيرته فعال کړ.
انځور: Reuters/KCNA د ۲۰۱۷ کال د اپريل مياشتې ۱۵مه سويلي کوريا د شمالي کوريا د يوې ناکامې توغنديزې آزموينې څخه خبر ورکړ. واشنګتن هم دغه ناکامه آزموينه تائيد کړه. ويل شوي وو چې دغه توغندی له توغولو لږ وروسته وچاوديد.
انځور: Getty Images/AFP/E. Jones شمالي کوريا د پلازمينې شمال ته نژدې له يوې سيمې څخه د يوه توغندي په توغولو يو ځل بيا د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د پريکړه ليک له اصولو سرغړونه وکړه. دغه توغندی هم تر توغولو څو ثانيې وروسته وچاوديد.
انځور: Getty Images/AFP/Str. شمالي کوريا د « هواسونګ - ۱۲» په نوم توغندي په توغولو اعلان وکړ چې دا تر ټولو پرمخ تللې وسله ده چې کولای شي لويې اتومې سرګلولې له ځانه سره وليږدوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/KCNA د ۲۰۱۷ کال د می مياشتې ۲۱مه د شمالي کوريا هيواد کمونیستي رهبرۍ يو ځل بيا د منځني واټن ويشتونکي توغندي آزموينه ترسره کړه. دغه توغندی د نژدې ۵۰۰ کيلومتره واټن په وهلو، د جاپان سمندرګي کې وغورځيد.
انځور: Reuters/KCNA د ۲۰۱۷ کال د جولاي مياشتې ۴مه شمالي کوريا د امريکا متحده ايالتونو د آزادۍ په ورځ يو بل توغندی وآزمایه. پيونګيانګ د لمړي ځل له پاره د «هواسونګ - ۱۴» قاره وهونکي توغندي څخه يادونه وکړه. کارپوهان په دې باور دي چې دغه توغندی کولای شي ۶۷۰۰ کيلومتر واټن ووهي او د امريکا تر قلمروه ځان ورسوي.
انځور: Getty Images/AFP/KCNA د ۲۰۱۷ کال د جولاي مياشتې ۲۸مه امريکا متحده ايالتونو له خوا د تعزيراتو تر وضع کولو وروسته، شمالي کوريا د دويم ځل لپاره يو لرې واټن ويشتونکی توغندی وآزمايه. د دغه هيواد مشر، کيم جونګ اون په وياړ سره ادعا وکړه چې دغه توغندی کولای شي د امريکا ټولې خاوري ته ورسيږي. د دې په غبرګون کې د امريکا متحده ايالتونو د اګست په ۲مه د «مينیتمن ۳» توغندي وتوغاوه. دغه توغندی د ۶۷۰۰ کيلومتره واټن په وهلو، د آرام اوقيانوس په سويل کې ولويد.
انځور: Reuters/T. Hanai شمالي کوريا چې تر دې مخکې يې د ولسمشر دونالد ترامپ د ګواښونو په غبرګون کې ويلي وو چې په آرام اوقيانوس سمندر کې به امريکا پورې اړوند د ګوام ټاپو وولي، درې د منځني واټن ويشتونکي توغندي وتوغول. د امریکا متحده ایالتونو د پوځ پر وينا، دغه توغندي د شمالي کوريا په ختيځو اوبو کې ولويدل او ګوام ټاپو ته يې هيڅ ډول زيان ندي اړولي.
انځور: imago/Kyodo News د ۲۰۱۷ کال د اګست مياشتې ۲۹مه د شمالي کوريا يو توغندی د جاپان له سره تير شو. د سئول په خبره چې دغه توغندی د ۵۵۰ کيلومتره په ارتفاع کې ۲۷۰۰ کيلومتره واټن وهلی دی.
انځور: picture-alliance/dpa/kyodo شمالی کوريا د شپږم ځل لپاره د يوه اتومي بم آزموينه وکړه. د دغه بم ځواک د ټولو هغو بمونو څخه څو برابره زيات ښودل شوی دی، کوم چې دغه هيواد تر اوسه آزمويلي دي. خپله پيونګ يانګ هم منلې چې د يوه هايدروجني بم کاميابه آزموينه يې ترسره کړې ده.
انځور: Reuters/KCNA
د جاپان لومړي وزیر شینزو آبې، ویلي دي چې د شمالي کوریا «د اتوم او توغندیو د پرمختګ پروګرام د جدي او عاجل ګواښ نوي کچه ښيي» او په وینا یې په سیمه کې په جدي توګه د سولې او امنیت موضوع تر پوښتنې لاندې راولي.
د سپینې ماڼۍ له لوري په خپرې شوې بیانیې کې راغلي دي چې د جاپان لومړي وزیر له ولسمشر ترمپ سره تلیفوني خبرې اترې هم کړي دي.
د آسترالیا لومړي وزیر مالکولم ترنبل، د دوشنبې په ورځ د شمالي کوریا مشر کیم جونګ اون «بې رحمه او شرر اچونکي» کس په توګه یاد کړی دی او ویلي یې دي چې چین باید لا ډیر څه وکړي څو د هغه د دغه ډول تیریو مخه ونیول شي.
پر بندیزونو غور
د متحدو ایالاتو د مالیې وزیر ستیون منوچن، ویلي دي چې هیواد یې د شمالي کوریا د لا منزویتوب له پاره نور بندیزونه چمتو کوي، چې په کې د شمالي کوریا د سوداګریزو شریکانو پر وړاندې اقدامات شامل دي.
په عین وخت کې اروپایي اتحادیې هم ویلي دي چې دوی د دغه هیواد پر وړاندې د سختو بندیزونو په هکله غور کوي او جنوبي کوریا هوډ کړی دی چې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا دې ته وهڅوي چې د شمالي کوریا پر وړاندې سخت بندیزونه وضع کړي. د امنیت شورا د دوشنبې په ورځ غونډه کوي.
د جنوبي کوریا ولسمشر مون جای ان، ویلي دي چې هیواد به یې خپل ګاونډي هیواد (شمالي کوریا) ته اجازه ور نه کړي چې خپل اتومي او د توغندیز پروګرام ته ادامه ورکړي.