طالبان: د نوي قانون په اړه له نړیوالو سره خبرو ته تیار یو
۱۴۰۳ شهریور ۱۲, دوشنبه
د طالبانو حکومت یوه ویاند ویلي دي چې افغان چارواکي د ښځو په هکله د یوه نوي قانون پر سر د رامنځته شوي جنجال په هکله له نړیوالې ټولنې سره خبرو اترو ته تیار دي.
په دې نوي قانون کې ښځو ته لارښونه شوې ده چې بې له ضرورته دې له کوره نه وځيانځور: Wakil Kohsar/AFP
اعلان
ملګرو ملتونو او اروپایي اتحادیي خبرداری ورکړی دی، هغه نوی قانون چې ښځو ته پکې په بشپړ ډول د حجاب کولو او د خلکو په عام محضر کې د خپل غږ نه پورته کولو لارښونه شوې ده، کیدای شي له بهرنیو هیوادونو او نړیوالو سازمانونو سره تعامل ته زیان ورسوي.
د طالبانو ادارې مرستیال ویاند حمدالله فطرت د ملګرو ملتونو سازمان د سرمنشي ویاند څرګندونو ته په ځواب کې چې پکې له طالب چارواکو سره د خبرو اترو لړۍ پر جاري ساتلو ټینګار شوی وو، د افغانستان د امر بالمعروف او نهې عن المنکر وزارت وویل چې پر دې قانون د انتقاد کولو له امله به نور نو په دغه هیواد کې د ملګرو ملتونو له استازولې سره همکاري ونه کړي.
فطرت خبریالانو ته په یوه غږیز پيغام کې وویل چې چارواکي «د اسلامي قانون مطابق له ټولو هیوادونو او سازمانونو سره مثبتو خبرو اترو ته ژمن دي.» مخکې تر دې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د دې قانون ردول «تکبر» بللی وو.
فطرت پر ملګرو ملتونو او سازمانونو ټینګار کړی دی چې له طالب چاواکو سره دې په مثبت انداز سره خبرې اترې وکړي. هغه وویل: «د ستونزو د حل او اړیکو د پراخولو له پاره خبرې اترې یوازنۍ لاره ده.»
د ۲۰۲۱م کال په اګست کې د واک له نیولو وروسته تر اوسه پورې هیڅ هیواد د طالبانو اداره په رسمیت نه ده پيژندلې، خو په دې وروستیو کې یې دیپلوماتیکه لاره خپله کړه، په کوم کې چې د قطر په کوربه توب د ملګرو ملتونو په غونده کې ګډون کول هم شامل دي.
د ملګرو ملتونو د سرمنشي ویاند سټیفن دوجارک وویل: «موږ تل دا کار د خپل ماموریت په پیروۍ کولو سره ترسره کړی دی او زه به په بې پرې توګه او نیک نیتي سره ووایم چې موږ د ملګرو ملتونو د مقرراتو په پام کې نیولو سره د بشري حقونو او برابرۍ پر پيغامونو ټینګار جاري وساتو.»
نوموړي زیاته کړه: «موږ له افغان چارواکو سره د تعامل د لا زیاتو لارو د پرانیستلو غوښتنه کوو.»
د امر بالمعروف نوی قانون؛ د افغانانو ژوند به لا هم سخت کړي؟
31:16
This browser does not support the video element.
جنسیتي اپارتاید
د افغانستان د امر بالمعروف وزارت د ملګرو ملتونو سازمان د ماموریت له خوا پر دغه نوي قانون له نیوکو وروسته ویلي ول چې له دغه سازمان سره نوره همکارۍ نه کوي. د افغانستان د امر بالمعروف وزارت تیره اونۍ دغه قانون تصویب کړی وو.
اعلان
په دې نوي قانون کې ښځې په عامه ځایونو کې د خپل غږ له پورته کولو منع شوي دي او له دوی څخه غوښتنه شوې ده چې بې له ضرورته دې له کوره نه وځي او که د مجبوریت له مخې بهر وځي، باید خپل ټول بدن او مخ دې پټه کړي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سازمان د ماموریت مشرې روزا اوتنبايوا، وویل چې دا قانون: «د افغانستان د راتلونکي له پاره یو د انديښنې وړ لرلید» وړاندې کوي. نوموړې زیاته کړه چې دا د همکارۍ د هڅو مخه نیولی شي. اروپايي اتحادیې هم په دې هکله خبرداری ورکړی دی.
د طالبانو حکومت پر خپلو تګلارو، چې په هغې کې پر ښځو بندیزونه هم شامل دي، د ملګرو ملتونو انتقادونه په دوامداره توګه رد کړي دي. ملګرو ملتونو دې ته د «جنسیتي اپارتاید» نوم ورکړی دی.
د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي دي چې دا قانون «په اسلامي لارښوونو کې کلکې ریښې لري» چې باید درناوی یې وشي او ځان پرې پوه کړای شي. د مجاهد په حواله د دې قانون ردول د «تکبر» ښکاریندویي کوي.
آژانسونه: ش.ن/ ن.ز
پر زده کړو بندیز؛ نجونو لاسي صنایعو ته مخه کړې
له هغه وروسته چې طالبانو ښځې او نجوني له کار او زده کړو څخه منعې کړي، ځينو یې لاسي صنایعو، نقاشۍ، میناتورۍ او کرهڼې ته مخه کړې. ځینو يې اوس خپل کورني تولیدات د کابل په یوه نندارتون کې نندارې ته وړاندې کړي.
په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ او پر ښځو له بندیزونو وروسته په دغه هېواد کې ډېرې سوداګرې ښځې سختې زیانمنې شوې دي. د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو اتحادیې مشره ممتاز یوسفزۍ وايي چې اوس په ټول افغانستان کې ۴۵۰۰ ښځې د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو د اتحادیې غړي دي.
انځور: privat
کرهڼیز محصولات
د کرهڼې په برخه کې د مسلکي ښځو د اتحادیې مشره د ښځینه بزګرانو د ستونزو په اړه خبرې کوي او زیاتوي چې د طالبانو له واکمنۍ سره ډېر شرکتونه سقوط شوي دي او د کارکوونکو معاشونه او د دفتر لګښتونه یې نشوای پوره کولای.
انځور: privat
افغان مېرمنو لاسي صنایعو ته مخه کړې
د دغه نندارتون په یوه برخه کې پر کرهڼیزو محصولاتو سربېره د ښځو جامې او لاسي صنایع هم نندارې ته اېښودل شوي وو. د دغو سوداګرو او صنعت کارو مېرمنو له ډلې صالحه سخي وایي چې د لاسي صنايعو په برخه کې ښځې له اقتصادي پلوه له ستونزو سره مخ دي او زیانمنې شوې دي. هغه وايي، لاسي صنايعو ته بازار نشته او خلک يې د پېرلو توان نه لري.
انځور: privat
محصلینو لاسي صنایعو ته مخه کړې ده
دا سوداګره مېرمن زیاتوي، هغه نجونې او مېرمنې چې له زده کړو او کار څخه بې برخې وې، اوس د خیاطۍ او لاسي صنایعو په ګډون يې، مرۍ اوبدلو، حکاکي، میناتوري او نقاشۍ ته مخه کړې ده.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د بازار نه شتون
د صنعتګرو ښځو غړې صالحه سخي وایي چې د ښځو د لاسي صنایعو له پاره بازار نشته او خلک هم د پېریدلو توان نه لري.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د مارکیټ نه شتون
دا سوداګره زیاتوي چې په نندارتون کې د ښځو له پاره هیڅ اسانتیا نه وه او د ښځو د نندارتون تالار له نارینه وو څخه جلا وو.هغې وویل: «نندارتون ته د ښځو او نارینه وو لارې جلا دي. طالبانو دا موضوع جدي نیولې ده. دا په پیر او پلور باندې زیاتې اغیزه لري. کله چې یوه کورنۍ نندارتون ته راځي، سړی باید له یوې لارې ولاړ شي او ښځه له بلې لارې.»
انځور: privat
پر نقاشو بندیزونه
ځيني هغه ښځې او نجونې چې له زده کړو پاتې دي، نقاشۍ، میناتورۍ او حکاکۍ ته يې مخه کړې ده. دغه مېرمنې او نجونې چې د خپلو هنري اثارو په پلورلو سره د خپلو کورنیو اړتیاوې پوره کوي، وايي چې د طالبانو د بندیزونو له امله نه شي کولای ځینې اثار په عام محضر کې نندارې ته وړاندې کړي.
انځور: privat
په نندارتون کې پر ځینو اثارو باندې بندیز لګول شوی دی
فرشته مرادي چې د نقاشي او میناتوري په برخه کې کار کوي، وايي چې دا هنري اثر یې په افغانستان کې د نجونو او ښځو د وضعیت د انعکاس له پاره راوړی چې په دې نندارتون کې نندارې ته وړاندې شي، خو د طالبانو مامورین دا اثر واخیست او له ځانه سره یې یووړل.
انځور: privat
د نقاشي هنر کمرنګه کېدل
رخسار سادات چې له ښوونځي څخه تر فراغت وروسته نقاشۍ او انځورګرۍ ته مخه کړې، په افغانستان کې د نقاشۍ د هنر له زوال څخه اندېښمنه ده. هغه وايي چې بندیزونه تر دې حده پورې دي چې نشي کولای هغه څه نقاشي او نندارې ته وړاندې کړي چې دا یې خوښوي.
انځور: privat
د ځینو نقاشیو بندیز
هغه زیاتوي چې د نقاشۍ اثر باید د طالبانو د ادارې له روحیې سره سم وي: «یو تر ټولو مهم محدودیت دا دی چې موږ هیڅکله په خپله خوښه نقاشي نه شو کولای. د مثال په توګه، موږ اجازه نه لرو چې د یوې نجلۍ انځور نقاشي او نندارې ته وړاندې کړو.»
