په ۲۰۱۱ کې د عرب پسرلي په نوم د پرمختګونو په جریان کې چې د دمشق ځواکونو او متحدینو یې د ظالمانه ځپلو پیل وکړ، په سوریه کې پراخ لاریونونه وشول.
د ایران سپاه پاسداران قدس ځواک او دتهران له ملاتړهبرخمنې نیابتي ډلې له لومړۍ ورځې څخه د سوریې ځواکونو سره وې او د روسیې هوایي ځواکونود بشارالاسد د رژیم په بقا کې مهم نقش لرلی.
د سوریې د بېرته راستنیدو لپاره د عربي ټولنې شرطونه
د عرب ليګ غړو هېوادونو له مظاهره چيانو سره د تاوتريخوالي په غبرګون کې د سوريې غړيتوب ځنډولی وو او اوس يې له ١٢ کلونو وروسته په مشروط ډول دغه بنديز لرې کړ.
د نوي اساسي قانون د طرحې او په سوریه کې د ازادو انتخاباتو د ترسره کولو لپاره له مخالفو وسله والو سره د خبرو بیا پیلول د عربي هېوادونو ترمنځ د دمشق د بیا منلو له شرطونو څخه بلل کېږي.
د امریکا متحده ایالاتو په مشرتوب ائتلاف چې د آلمان په شمول تر۵۰ زیات هیوادونه پکښې ګډون لري د ۲۰۱۴م کال په وروستیو کې د داعش پر ضد هوایي عملیات پیل کړل. د داعش ضد ائتلاف دغه ډله سخته وځپله. متحده ایالات په سوریه کې تر۱۰۰۰ زیات ځانګړي ځواکونه لري، چې د سوریې د دیموکراتیک ځواکونو ملاتړ کوي.
انځور: picture alliance/AP Photo/A.Brandon
پاڅون کوونکي
د سوریې آزادي بخښونکی پوځ د بشارالاسد رژیم پر ضد د احتجاجونو څخه راپورته شو. خو دغه احتجاجونه بیا وروسته په تاوتریخوالي واوښتل. د نورو غیر جهادي ډلو تر څنګ دغه ډلې هم د بشارالاسد له واکه ګوښه کیدل او د دیموکراتیکو ټاکنو غوښتنه کوله. د څو ضربو وروسته د دغې ډلې زیات شمیر غړي له افراطي یاغي ډلو سره یو ځای شول. دغه ډلې د امریکا او ترکیې ملاتړ لاره، خو اوس یې تر ډیره کچه خپل قوت له لاسه ورکړی.
انځور: Reuters
مقاومت کوونکي
د کردانو او افراطي اسلامپالو ترمنځ جګړه د دوی ترمنځ پر خپله شخړه اوښتې ده. د داعش پر ضد د متحده ایالاتو په مشرۍ ائتلاف د سوریې د دیموکراتیک ځواک چې د کردانو او عربي ملیشو څخه جوړ دی ملاتړ کوي. کردي ولسي واحدونه د دغه دیموکراتیک ځواک اصلي جز دی. کردان د بشارالاسد سره ضمني تفاهم لري.
انځور: Getty Images/A. Sik
نوي جهادیان
داعش له سیمه ایزې ګډوډۍ څخه په ګټې سره په ۲۰۱۴م کال کې په سوریه او عراق کې ډیري سیمې تر خپل کنترول لاندې راوستې. د خپل «اسلامي خلافت» د رامنځ ته کولو په هڅه کې داعش د پخپل افراطيت او ظلم له کبله ډیر بدنامه شو. د دغې یاغي ډلې پر ضد د متحده ایالاتو او روسیې جلا جلا پوځي عملیاتو دغه ډله بیخي د سقوط په درشل درولي ده.
انځور: picture alliance/AP Photo
پخواني جهادیان
داعش یوازینۍ ترهګره ډله نه ده چې سوریه یې ویجاړه کړه. یو شمیر نورې یاغي ډلي هم په دغه کړکیچ کې په جګړه بوختې دي چې د جګړې د بیلا بیلو ډلو او اسد پر ضد جنګیږي. یوه جهادي ډله د حیات التحریر الشام، په نوم ده چې د ادلب ولایت ډیره برخه یې تر کنترول لاندې ده او له القاعدې سره اړیکي لري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/Nusra Front on Twitter
د ایران نقش؟
ایران د سوریې ملاتړی دی چې له لسیزو راهیسې یې یوازینی عربي متحد دی. کله چې په ۲۰۱۱م کال کې دغه کړکیچ پیل شو نو ایران د خپل ملاتړي د دفاع هڅه پېل کړه او تهران له دمشق سره د ستراتیژیک ملاتړ په ترڅ کې د پوځي روزنې او ځمکني ځواکونو په برخه کې مرسته وکړه. د ایران له ملاتړ څخه برخمنه لبنانې شیعه یاغي ډله حزب الله، هم د اسد د رژیم ملاتړې ده او په دغه هیواد کې د ایراني ځواکونو او نیمه ملیشو تر څنګ جنګیږي.
انځور: Atta Kenare/AFP/Getty Images
انځورونه1 | 10
هغه زیاته کړه، چې د بهرنیو هېوادونو مداخلې د سوریې کړکیچ لا پسې سخت کړی دی، خو په وینا یې د سوله یزې حل لارې د موندنې اصلي مسؤلیت د دمشق د رژیم پر غاړه دی.
عرب لیګ ته د سوریې د مشروط بیرته راستنیدو لپاره د زمينې برابرولو لپاره خبرې اترې څو اونۍ تر مخه پیل شوي او اردن او سعودي عربستان په دې کې فعال رول لوبولی دی.
شاوخوا یوه اونۍ مخکې د اردن، مصر، سعودي عربستان او عراق د بهرنیو چارو وزیرانو له خپلو سوري سیالانو سره وکتل او د سوریې د کړکېچ د هواري پر لارو چارو یې خبرې وکړې.
انځورونه:په سوريه کي له ولسي پاڅون څخه تر نیابتي جګړې پوري
په سوریه کي ۱۰ کاله مخکي کورنۍ جګړه د عربي پسرلي په نامه د ولسمشر بشارالاسد پر وړاندي په سوله ایزو مظاهرو سره پیل سوه. په دغه جګړه کي تر ۳۸۷ زره اضافه انسانان وژل سوي دي. اوس هغه په یوې نیابتي جګړې اوښتې ده.
انځور: Getty Images/AFP/K. Al-Masri
د ۲۰۱۱م کال د مارچ ۱۵مه
د سوریې په جنوب دمشق او دارعا کي پاڅون کوونکي د دغه هیواد د واکمن بشاالاسد پر ضد راپورته سول.
انځور: picture alliance/dpa
د ۲۰۱۱م کال جولای مياشت
د شورشیانو مشر ډګروال ریاض الاسد او نورو یاغیانو د (FSA) په نامه د سوریې آزاد پوځ جوړ کړ.
انځور: Getty Images/Anadolu Agency/H. el Homsi
د ۲۰۱۲م کال جولای مياشت
(FSA) د سوریې په شمال کي لوی اقتصادي مرکز حلب او وروسته یې د حُمص سیمي هم ونیولې.
انځور: Getty Images/Anadolu Agency/H. el Homsi
د ۲۰۱۳م کال اګست مياشت
دمشق ته نژدې په شرقي غوطه کي د کیمیاوي برید په نتیجه کي، د امریکا متحده ایالاتو په حواله ۱۴۰۰ انسانان ووژل سول.
انځور: Getty Images/AFP/A. Eassa
د ۲۰۱۳م کال سپتمبر مياشت
امریکا متحده ایالات په یوه پوځي ماموریت سره خبرداری ورکړ، په دې ډول اسد د سوریې د زهرجن ګاز ارسنال «فابریکې» د له منځه وړلو سره موافقه وکړه.
انځور: picture alliance/AP/Z. Garbarino
د ۲۰۱۴م کال جنوري مياشت
د اسلامي دولت په نامه سني جهادي ملیشو د رقعې په نیولو سره د سوریې په شمالي ښار کي خپله پلازمېنه اعلان کړه، د وحشت یوه واکمني. حکومت او اپوزیسیون د ملګرو ملتونو په منځګړیتوب په اول وار په ژنیو کي مخامخ خبري وکړې چي کومه نتیجه یې ور نه کړه.
انځور: Getty Images/D.Souleiman
د ۲۰۱۴م کال می مياشت
تر کلونو محاصرې وروسته د سوریې حکومتي ځواکونو د حُمص زوړ ښار بیرته له یاغیانو ونیو.
انځور: picture-alliance/dpa
د ۲۰۱۴م کال جون مياشت
په اصطلاح اسلامي دولت (داعش) ملیشو د عراق او سوریې نوري برخې هم تر خپلي ولکې لاندي راوستې. امریکا متحده ایالاتو د دغي ډلي په مقابل کي نړیوال ائتلاف جوړ کړ.
انځور: Reuters/A. Ismail
د ۲۰۱۴م کال سپتمبر مياشت
امریکا متحده ایالات د عربي او اروپايي متحدینو سره یو ځای په سوریه او عراق کي د داعش پر ملیشو هوايي بریدونه پيل کړل. آلمان هم پکښې ونډه واخيستله.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Nickel
د ۲۰۱۵م کال جنوري مياشت
د (YPG) په نامه کُردي ملېشې تر سختو جګړو وروسته د داعش ملېشې د ترکیې سرحد ته نژدې، د سوریې له شمالي ښار کوبانه څخه و ایستلې.
انځور: Reuters/O. Orsal
د ۲۰۱۵م کال اګست مياشت
د «موږ یې تر عُهدې وتلای سو» په ویلو سره د آلمان صدراعظمي انګیلا میرکل په تاریخ کي یوه جمله ثبت کړه. دغه جمله هغو ډیرو مهاجرو ته متوجه وه چي په خاص ډول له سوریې څخه د بالکان له لاري آلمان ته راتلل.
انځور: Getty Images/AFP/J. Eisele
د ۲۰۱۵م کال سپتمبر مياشت
روسیې د «ترهګرو» پر وړاندي هوايي بریدونه پیل کړل، له همدې کبله د سوريې پوځ د لتاکیا او حلب ځیني سیمې بیرته ونيولې.
انځور: picture-alliance/dpa/A. Alkharboutli
د ۲۰۱۶م کال فبروري مياشت
د امریکا متحده ایالاتو او روسیې په منځګړیتوب د هیواد په سطحه یو اوربند رامنځته سو چي ډیر ژر بیرته له منځه ولاړ.
انځور: Getty Images/AFP/K. Al-Masri
د ۲۰۱۶ م کال ، سپتمبر
د سوریی نظامي ځواکونو د روسیې او ایران په ملاتړ په حلب کي د داعش د ځواکونو په وړاندي عملیات پیل کړل. درې میاشتي وروسته دغه ستر ښار په بشپړ ډول د سوریی د حکومت تر کنترول لاندي راغی.
انځور: picture alliance/AP Photo
د ۲۰۱۶م کال ، دسمبر
د ترکیې او روسیې په منځګریتوب د اسد د مخالفینو او د هغه د حکومت ترمنځ یو اوربد رامنځته سو.
انځور: picture-alliance/dpa/M. Shipenkov
د ۲۰۱۷م کال اپریل مياشت
په کوچني ښار خان شیخون کي د کیمیاوي موادو په یوه شکمن برید کي ۸۶ ملکي کسان ووژل سول.
امریکا متحده ایالاتو د هغه په جواب کي په اول وار پر حکومتي ځواکونو حمله وکړه او د الشریعت نظامي هوايي ډګر یې وویشت.