فرانسې خپلې نوې کالدونیا جزېرې ته چې ۱۷زره کيلومتره لرې په آرام سمندر کې د استرالیا او فیجي هېوادونو ترمنځ واقع ده، اضافي ځواکونه استوي. رپوټونه وايي په وروستیو نښتو کې ۵ کسان وژل شوي او په سلونو نور ټپيان دي.
دغه نښتې د فرانسې د رای ورکونې یو نوي قانون پر ضد پراخو اعتراضونو کې چې په تاوتريخوالي اوښتي، رامنځ ته شوې دي. دغه اعتراضونه چې ګډونوال ېې تر ډېره بومي خلک دي، له ۱۹۸۰ کلونو راوروسته تر ټولو خونړي دي.
نوې کالدونیا د نړۍ په مختلفو برخو کې فرانسې ته د استعمار له دورې وروسته د ورپاتو ملکیتونو له ډلې یوه ده.
د فرانسې لومړي وزير ګبریل اتل، وويل چې پاریس به نوې کالدونیا ته شاوخوا «۱۰۰۰ اضافي داخلي امنيتي پرسونل» واستوي چې هلته مېشتو ۱۷۰۰ ځواکونو سره به ېو ځای شيانځور: Cedric Jacquot/AP/picture allianceد فرانسې د کورنيو چارو وزير، جرالد دارمنین، د فرانسې خبري آژانس ته وويل چې د پنجشنبې په ورځ یو ژاندارم وژل شوی چې له دې سره د وژل شوو پولیس افسرانو شمېر دوو ته رسېدلی دی.
د پولیسو یو افسر یاد آژانس ته وويل چې هغه په دوستانه ډزو کې وژل شوی دی.
د فرانسې لومړي وزير ګبریل اتل، وويل چې پاریس به نوې کالدونیا ته شاوخوا «۱۰۰۰ اضافي داخلي امنيتي پرسونل» واستوي چې په سيمه کې به پر ميشتو ۱۷۰۰ ځواکونه ور زیات شي. هغه زیاته کړه دغه ځواکونه به د «بلواګرو او لوټمارانو د اشد مجازاتو» له پاره فشار وارد کړي.
لومړي وزیر د چهارشنبې په ورځ د وزيرانو په یوه بېړنۍ غونډه کې وويل چې یاد ځواکونه د بندرونو او د نوي کالدونیا نړېوال هوايي ډګر چې اوس د تجارتي پروازونو پر مخ تړل شوی، د امنیت له پاره ګومارل شوي ول.
د پنجشنبې په ورځ د مي ۱۶مه د فرانسې نوې کالدونیا جزېرې هوايي ډګر ته د فرانسې د پوځ یوه الوتکه د رسېدو په حال کېانځور: Cedric Jacquot/AP/picture allianceهغه دا هم وويل چې په نوې کالدونیا کې ټیک ټاک شبکه ممنوع شوې، ځکه چې اعتراض کوونکو ورڅخه استفاده کوله.
په سیمه کې د یوې امنيتي سرچېنې له قوله راغلي دي چې د «بلواګرو» له ډلې چې شمېر ېې ۵زره اټکل کيږي، تر ۲۰۰ ډېر ېې نيول شوي دي.
چارواکي وايي په دغو تاوتریخوالو کې د ۶۴ پولیسو په ګډون په سلونو کسان ټپیان شوي دي. د فرانسې نوې کالدونیا جزېره شاوخوا ۲۷۰زره نفوس لري.
(AFP)mks/nz
له آرشیف څخه (07.05.2021):
فرانسوی امپراتور، ناپيلیون بناپارت یو بې رحمه خو پرمختګ غوښتونکی جنرال وو چې تر مړينې مخکې يې نیمايي اروپا فتحه کړه. هغه ۲۰۰ کاله مخکې په جلاوطنۍ کې ومړ. انځورونه ېې له لنډو معلوماتو سره وګورئ.
انځور: imago imagesناپيليون د ۱۷۶۹ کال د اګست په ۱۵مه د کرس جزيرې په آژاکسیو کې وزيږيد. هغه د یو بې وزله کورنۍ د غړي په توګه وتوانيد چې د شاهي بورس په ترلاسه کولو سره د برين (Brienne) په پوځي ښوونځي کې شامل شي.
ناپيليون د فرانسې د ۱۷۸۹ کال په انقلاب کې د خپل کرير مدیون وو. هغه په ۱۷۹۳ کال کې د شاهانو پر ضد انقلاب کې د توپخانه يي ځواک مشري وکړه چې ډيرې لاسته راوړنې يې وکړې. دې سره هغه جنرال شو او د یو ځوان پوځي په توګه وستایل شو.
څنګه چې په انځور کې لیدل کيږي، ناپيليون دغه ډول د یو انتیک ستايل خولۍ دود کړه او د خپلو معاصرو خلکو خلاف دغه خوله خوښوله او په سر کوله يې. هغه به هر کال له دغو خولیو څو نمونې پواپيرد هتتر (Poupard hatter) ته د ۴۰ فرانکو په بیه فرمایش کولې.
د ناپيلیون بناپارت په اړه ويل شوي چې هغه له مرګ ویره نه درلوده، ځکه چې خپل ځان يې د خدای غوره او تل پاتې شخصيت ګاڼه. په دې ترتيب هغه به تل د جګړې پر وخت د خپلو سرتيرو څخه مخکې روان وو. د اتلانو د بنسټ ډبرې پرستۍ کلتور چې د ناپيليون له خوا رايج شوی، په ايټالیا کې د اتریشيانو پر ضد د ۱۷۶۹ کال درې ورځنۍ جګړې څخه دی.
ژوزفین بوهارنه د ناپيليون میرمن یا د فرانسې ملکه وه. نوموړې له ناپيلیون څخه شپږ کاله مشره وه. که څه هم ناپيليون پر بوهارنه باندې لیونی عاشق شوی وو خو هغې ورڅخه طلاق واخیست. د هغې پخوانی خاوند جنرال الکساندر دي بوارنیه وو. د فرانسې دغه وخت ته د ترور زمانه هم وایي چې د ګیوتن دستګاه په ذریعه اعدامونه په کې کيدل. بوهارنه خپل پخوانی میړه د ګیوتن دستګاه پورې تعقیب کړ، خو په نهایت کې سره جلا شول.
ناپيليون تر خپل واده کاله وروسته په ۱۷۹۸ کې د انقلابي حکومت د حکم پر اساس د خپل بدنامه مصري سفر عزم وکړ. په نیل کې د هغه مبارزې بریالۍ شوې. هغه بریالی شو چې مصر د عثمانيه امپراطورۍ څخه خلاص خارج کړي.
ناپليون باندې د یو ځواکمند شخصیت حساب کېده چې کولای يې شول فرانسه له بدبختۍ څخه وژغوري. هغه په ۱۷۹۹ کال کې هغه د یوې کودتا له لارې واک تر لاسه کړ او د انقلاب اعلان يې وکړ. هغه خپل ځان جمهوري ریاست د لومړي قونسل په توګه انتخاب کړ او د قضا، پوځ او زده کړو په سکتورونو کې اصلاحات پيل کړل.
د هغه له پاره لومړنی قونسل کافي نه وو. هغه په ۱۸۰۴م کال کې ځان امپراطور اعلان کړ. ناپلیون حتی د پاریس ښار په نامتو کلیسا نوتردام کې په ناببره توګه د پاپ له سره تاج واخیست او په خپل سر يې کيښود.
د ناپلیون جګړیزو مبارزو د فرانسې خزانې ته پیسې پمپ کړې. هغه تر ۱۸۱۵ کال پورې د اتریش، پروسیا، روسيې، بریتانيا او د هغو د متحدانو پر ضد دوامداره جګړې وکړې. هغه ټوله اروپا په شا کړه. د رومیانو ۹۰۰ کلنې مقدسې امپراطوري هم سقوط وکړ. د ايټاليا د روم او د آلمان د کولن په څير ښارونه فرانسه کې ورګډ شول.
په ۱۸۱۲ کال کې پر روسیه باندې د ناپلیون یرغل د هغه د ناکامۍ پيل سبب وګرځيد. کله چې د هغه عسکر مسکو ته ورسيدل نو له يو متروکه يا پريښودل شوي ښار سره مخ شول. د هغه قوا ډير ژر په سوړ ژمي کې له منځه ولاړل. ډير لږ شمیر عسکر په دې بریالي شول چې بیرته فرانسې ته ستانه شي.
په مسکو کې د ناپلیون تر ماتې وروسته، تزار روسیې له پروسیا او اتریش سره خپل اتحاد اعلان کړ. چې بیا په لیبزیک کې د ۱۸۱۳ کال د «ملتونو په جګړه» کې سره مخ شول. ناپلیون په دغې جګړه کې خپله ماتې ومنله.
د ناپلیون تر ماتې وروسته، ګټونکو قدرتونو د ويانا کانګریس راوباله تر څو د اروپا پوځي اتحادونو ته بیا سازمان ورکړی او د واک توازن رامنځ ته کړي، خو فرانسويان په ناڅاپي توګه بیا راڅرګند شول او جګړه پيل شوه. هغه لومړۍ جګړه وګټله خو د بلجیم په واترلو کې د انګلیسي جنرال (the Duke of Wellington) ځواکونو له خوا له وځپل شو.
بریتانیا تر هغه وروسته ناپیليون د سويلی انتلانتیک په منځ کې د سنت هلن جزیرې ته تبعید کړ. دغه انځور د ۲۰۱۲م کال دی. فرانسوي جنرال تر هغه وروسته بیا ونه توانید چې متحدان بیا حیران کړي. ناپيليون همدغه ځای کې د ۱۸۲۱م کال د می په ۵مه د ۵۱ کلونو په عمر مړ شو. احتمالا هغه د معدې د سرطان له کبله مړ شو.
