په ترکیه کې تر ناکامې کودتا وروسته د حکومت له خوا د کودتاچیانو د نیولو عملیات، بې ویزې اروپایې هیوادونو ته د ترکي اتباعو د آزاد تګ راتګ موضوع او یو شمیر نورو لاملونو له کبله له یوه کال راهیسې له اروپایې اتحادیې سره د دغه هیواد اړیکې خړې پړې شوي دي.
خو سره له دې د دواړو خواو تر منځ د ترکیې له لارې اروپا ته د غیر قانوني مهاجرت د مخنیوي په اړه موافقه په ښه توګه عملي کیږي او مطلوبه نتیجه یې هم ورکړې ده.
دغه موافقه چې تیر کال په مارچ میاشت کې لاسلیک شوې وه په دې اړه د اروپایې اتحادیې د شپږم رپوټ پر اساس چې په دې وروستیو کې خپور شوی دی، له ترکیې څخه د آژه سمندر له لارې یونان ته د مهاجرو د راتګ په بهیر کې د پام وړ کمښت راغلی دی.
له ترکیې څخه اروپا ته د راتلونکو مهاجرو په شمیر کې د کمښت یو دلیل هم په ترکیه کې دغو مهاجرو ته د شرایطو او امکاناتو ښه کیدل ياد شوي دي. د انقرې حکومت د شمیرو له مخې په اوس وخت کې په دغه هیواد کې ۳،۴ میلیونه مهاجر موجود دي.
ترکیه له اروپایې اتحادیې سره د مهاجرو په اړه د شوي تړون پر اساس له ترلاسه کیدونکو پیسو سره په دغه هیواد کې موجو مهاجرو ته د استوګنځایونو او نورو امکاناتو د برابرولو په برخه کې ډیرې هڅې کړي دي او په دې اړه پر یو شمیر پروژو اوس هم کار روان دی.
انځور: Imago/Zuma اروپایې اتحادیه باید له ترکيې سره په دغه هیواد کې د سوریې، عراق او نورو هیوادونو د مهاجرو پالني او له هغوی سره د مرستې په خاطر ۳ میلیارده يورو مرسته وکړي. اروپایې کمیسیون په خپل یوه تازه رپوټ کې تائیده کړې چې د انقرې حکومت د مهاجرو اړتیاو پوره کولو ته په خپلو لومړیتوبونو کې ځای ورکړی دی، نو له همدې امله اروپا ته د مهاجرو راتګ کم شوی دی.
د اروپایې کمیسیون په رپوټ کې زیاته شوې ده چې د ۲۰۱۶ او ۲۰۱۷ کلونو له پاره د ۳ میلیاردو يورو له جملې تر اوسه پورې ۲،۹ میلیارده یې د مختلفو پروګرامونو له پاره ځانګړي شوي دي، چې له دې ډلې څخه د یونیم میلیارد يورو په ارزښت په ۴۷ پرمختیایې پروژو کار روان دی.
له پورته رقم (دری میلیارده يورو مرستې) څخه ترکیې ته تر اوسه پورې یوازې ۸۱۱ میلیونه يورو ورکړل شوي دي.
بل لور ته د اروپایې کمیسیون په دغه رپوت کې د ځينو چلينجونو یادونه هم شوی ده، د بیلګې په توګه یونان ته د راتلونکو مهاجرو شمیر تر هغه لوړ دی چې دغه هیواد بیرته ترکیې ته ستانه کړي دي.
د دغې موافقتنامې له نافذیدو وروسته ټول هغه مهاجر چې د ترکیې له لارې یونان ته داخلیږي ترکیه یې باید بیرته واخلي، خو په دې لړ کې تر اوسه پورې تر دوو زرو هم لږ مهاجر له یونان څخه بیرته ترکیې ته استول شوي دي.
زموږ له ارشيف څخه:
د مهاجرو له پاره ۱۰ لوی کوربه هيوادونه کوم ول؟ ـ ۲۰۱۶ کال
په ۲۰۱۶ کال کې د سر ۱۰ هغه هيوادونه چې تر ټولو زياتو مهاجرو کوربه توب یې کړی انځور: picture alliance/abaca/AA ۱۰ مقام ـ چاد ۳۶۹۵۰۰ مهاجر په ۲۰۱۶ کال کې د چاد جمهوري دولت ته نژدې۳۷۰ زره مهاجر ورغلل. چاد د مهاجرو په لسو مخکښو کوربه هيوادونو کې لسم يا وروستی ځای لري. د آرشيف انځور.
انځور: AP ۹ مقام ـ کانګو ۳۸۳۱۰۰ مهاجر انځور: Imago/epd/B. Rühl ۸ مقام ـ يوګانداد ۴۷۷۲۰۰ مهاجر د امنستې نړيوال سازمان. انځور د آرشیف.
انځور: Getty Images/AFP/I. Kasamani ۷ مقام ـ کينيا ۵۵۳۹۰۰ تنه مهاجر د امنستي نړیوال نړيوال سازمال له مخې کينا په ۲۰۱۶ کال کې د مهاجرو درلودونکو هيوادونو کې اووم نمبر دی.
انځور: Getty Images/AFP/T. Karumba ۶ مقام ـ اردن ۶۶۴۱۰۰ مهاجر د ملګرو ملتونو د مهاجرت ادارې لخوا د وړاندې شوو ارقامو له مخې، اردن له ايتوپيا وروسته شپږم هيواد دی چې په ۲۰۱۶ کال کې ورته زيات مهاجر ورغلی وو. په ۲۰۱۶ کال دغه هيواد ته څه باندې ۶۶۴ زره مهاجر ورغلل.
انځور: Denis Bosnic ۵ مقام ـ ايتوپيا ۷۳۶۱۰۰ مهاجر په ۲۰۱۶کال کې ايتوپیا هيواد ته څه باندې ۷۳۶ زره مهاجر ورسيدل.
انځور: Patrik Ekløf/NRC د ملګرو ملتونو د مهاجرت ادارې د ارقامو له مخې په ۲۰۱۶ کال کې د نړۍ په کچه د جګړو او نا امنيو له کبله په اوسط ډول په يوه ورځ کې ۳۳۹۷۲ تنه انسانان خپلو کورونو پريښودو ته اړ شوي دي. انځور د آرشيف څخه.
انځور: AP ۴ مقام ـ ایران: ۹۷۹۴۰۰ مهاجر ايران کې په ۲۰۱۶ کال کې څه باندې ۹۷۹ زره مهاجر ميشت شول. انځور له آرشيف څخه
انځور: DW ۳ مقام: لبنان ۱ اعشاریه ۱ ميليون مهاجر د هاليود نامتو هنرمنده او د ملګرو ملتونو د سولې سفيره انجيلینا جولي د لبنان په يوه کمپ کې د يوې مهاجرې نجلۍ سره د ليدو پر مهال.
انځور: picture-alliance/dpa/L. Parsaghian لبنان کې په ۲۰۱۶ کال کې يو اعشاريه يو ميليون مهاجرو میشت ول چې د ترکيې او پاکستان وروسته دريم ځای کې راځي.
انځور: Reuters/K. Ashawi ۲ مقام ـ پاکستان يو اعشاريه شپږ مليونه مهاجر پاکستان ته په ۲۰۱۶ کال کې يو ميليون او ۶۰۰ زره مهاجرو میشت ول. پاکستان له ترکيې وروسته دويم هيواد دی چې دغه کال کې يې زيات شمير مهاجرو ته ځای ورکړی وو.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer که څه هم په ۲۰۱۶ کال کې له پاکستان څخه په لکونو افغان مهاجر بيرته خپل هيواد ته ستانه شول، خو د دې سربيره د ملګرو ملتونو د مهاجرت ادارې د ارقامو له مخې، دغه هيواد د يو اعشاريه شپږ مليون مهاجرو په لرلو سره د نړۍ د لسو مخکښو هيوادونو په کتار کې دويم ځای لرلی.
انځور: picture-alliance/AP Photo/M. Sajjad ۱ مقام ـ ترکيه دوه نيم ميليون مهاجر په ۲۰۱۶ کال کې ترکيې ته دوه نيم ميليون مهاجر ورغلي چې ډیری یې سوريايي دي.
انځور: Getty Images/AFP/R. AtanasovskiGetty Images/AFP/R. Atanasovski په ۲۰۱۶ کال کې ترکيې د اروپايي ټولنې په همکاري مهاجرو ته ستر کمپونه ورغول.
انځور: picture-alliance/dpa/U.O. Simsek