د منار سماع، په نوم يوه مصرۍ نجلۍ په خپل کور کې يوې مشهورې سندرې ته ګډا کوي. هغې خپلې شونډې سرې او ويښتان يې خلاص پريښې او داسې يو بلوز يې اغوستي چې نس يې نه دی پټ کړی. سماع پر موبايل د خپلو حرکاتو اخیستلې ويډيو په انټرنيټ کې خپره کړې ده. دغه ويډيو ډيرو خلکو خوښه کړې او په «ټيک ټاک» شبکه کې يې په زرونو ځله خوښه يا لايک شوې ده.
خو د ټولو ليدونکو نظرونه مثبت نه دي. د بيلګې په توګه اشرف فرهت، چې يو حقوقي وکيل دی، د ميرمن منار سماع حرکات يې «خراب» ګڼلي او په اړه يې چارواکو ته رپوټ ورکړی دی. د قاهرې محکمې تر لږ ځنډ وروسته «مصري ټولنې ته د نه درناوي» په تور د دغې نجلۍ د نيولو امر صادر کړی دی.
منار تر دې مخکې د الوتکې د سټیوردستې په توګه کار کاوه چې بيا يې موډلينګ ته مخه کړه چې اوس په ټولنيزو شبکو کې پر يوې اغيزناکه څيرې بدله شوې ده. د هغې مور يوه عنعنوي او دينداره ښځه ده، خو زياته شوې چې منار خپلې مور ته ډاډ ورکړی وو چې هيڅ کله به داسې فلم خپور نه کړي چې فامیلي عزت ته يې زيان ورسوي
په غربي ټولنه کې د منار سماع په څير د نجونو ګډا کيدای شي يو بې ضرره او خوندور عمل وي، خو اشرف فرهت وايي چې يوه مصرۍ نجلۍ حق نه لري چې «غیر مناسب حرکات» ترسره کړي. هغه وايي: «د يوې نجلۍ نجابت يوازې د هغې باکره توب نه دی، بلکې نجلۍ بايد شرم او حيا ولري. دا بې ناموسي ده چې يوه نجلۍ خپل تن او بدن نورو ته ښکاره کړي.»
هانين حسام او موادا الادهم، مصرۍ نجليانې چې عامه عفت ته د زیان رسولو په جرم په دوه دوه کلونو حبس محکوم شويانځور: AFP/K. Desouki محکمې د منار له پاره درې کاله حبس ټاکلی دی.
منار لومړنۍ او يا هم وروستۍ مصرۍ نجلۍ نه ده چې په انټرنيټ کې د خپلو انځورونو يا ويډيو د خپرولو له پاره بندي کيږي. سما المصري يوه بله ځوانه مصرۍ نجلۍ ده چې د خپلو «ډيرو لوڅو» انځورونو د خپرولو په خاطر د «عامه عفت او فامیلي ارزښتونه د نقضولو» په دلیل پر درې کاله حبس محکومه شوې. خو دغه حکم د وکيل د تقاضا په صورت کې د تجديد نظر وړ دی. په جون مياشت کې هم دوه نجونې په ټولنيزو شبکو کې د ورته تورونو له امله پر دوو دوو کلونو حبس محکومې شوې وې.
په مصر کې د ښځو د حقونو فعاله، غدیراحمد وايي چې د ښځو پر وړاندې دغه ډول شکايتونه او قضايي دوسيې تر ډيره جنسيتي اړخ لري. هغه وايي: «ځوان نارينه په ټيک ټاک کې آزاد دي چې هر ډول پستونه وکړي. نارينه کولای شي په خپل پست کې خپل لوڅ بدن ښکاره کړي، خو ښځه نه.»
خو په مصر کې د دغې فعالې څرګندونې چندانې پلويان نه لري. حکومت ته نژدې رسنيو د منار په څير نجونو پر وړاندې له روانو قضايي اقداماتو څخه هرکلی کړی دی. دوی په ټولنيزو شبکو کې د پيسو د ترلاسه کولو په موخه د انځورونو او ويډيوګانو خپرول«تن فروشۍ» ته ورته یو عمل بللی دی.
دويچه وله ف/م.ک.ص./م.ق.ن
دلته په سعودي عربستان کې د ښځو د حقونو په اړه زموږ له آرشيف څخه يو انځوريز البوم کتلی شئ:
په سعودي عربستان کې د ښځو حقوقو ته کتنه
سعودي عربستان دوې ورځې ترمخه اعلان وکړ چې د قانوني سرپرست له اجازې پرته به هم ښځو ته د موټر لایسنس اخیستو اجازه ورکړي. په دغه اسلامي سلطنت کې ښځو په تیرو کلونو کې څه ترلاسه کړي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/H. Jamali۱۹۵۵م کال: د ښځو لومړنی ښوونځی ۱۹۷۷م کال: د ښځو لومړنی پوهنتون
په ریاض کې نجونو ته تل دا زمینه نه وه برابره چې د دغو ماشومانو په څیر ښوونځي ته ولاړ شي. په دارلحنان کې په ۱۹۵۵م کال کې د نجونو په لومړني ښوونځي کې ثبت نام پیل شو. «ریاض کالج آف ایجوکیشن» د ښځو د لوړو زده کړو لومړنی انیستیتوت وو چې په ۱۹۷۰م کال کې پرانیستل شو.
۲۰۰۱م کال: د ښځو له پاره پیژند پاڼه
د ۲۱مې پيړۍ په پیل کې ښځو د لومړي ځل له پاره وکولای شول چې تذکره واخله. دغه کارتونه یوازینۍ لاره وه چې دوی پرې خپل هویت تثبیت کړي، د بیلګې په توګه د میراث او یا جائیداد اړونده شخړو کې. خو دغه کارتونه به ښځو ته یوازې د سرپرست په اجازه ورکول کیدل او مستقیما به ښځو ته نه بلکې سرپرست ته ورکول کید. په ۲۰۰۶م کال کې ښځو ته اجازه وه چې د سرپرست د اجازې پرته خپله پيژند پاڼه جوړه کړي.
۲۰۰۵م کال: پر جبري ودونو بندیز
سعودي عربستان په ۲۰۰۵م کال کې پر جبري ودونو بندیز ولګاوه، خو نکاح نامه د زوم او د ناوې د پلار تر منځ لاسلیک کیږي، نه د زوم او ناوې تر منځ.
۲۰۰۹م کال: لومړنۍ حکومتي ښځینه وزیره
په ۲۰۰۹م کال کې پاچا عبدالله، د سعودي عربستان په حکومت کې لومړنۍ ښځینه وزیره وټاکله. نورا الفایض، د روزنې وزرات د ښځو د چارو مرستیاله وزیره وه.
۲۰۱۲م کال: د المپیک لومړنۍ ښځینه لوبغاړې
سعودي عربستان پر دې باندې راضي شو چې د لومړي ځل له پاره د دغه هیواد ملي ټیم چې پکښې ښځینه لوبغاړې وې د المپیک په سیالیو کې برخه واخلي. په دغو کې یوه هم سارا عطار وه، چې د ۲۰۱۲م کال د لندن په المپیک سیالیو کې د ښځو د ۸۰۰ متره په ځغاسته کې برخه واخلي. هغه په دغو سیالیو کې حجاب پر سر وو.
۲۰۱۳م کال: ښځو ته د بایسکل او کوچني موټر سایکل د چلولو اجازه
سعودي چارواکو په ۲۰۱۳م کال کې ښځو ته د لومړي ځل له پاره د بایسکلونو او د کوچنیو موټر سایکلونو د چلولو اجازه ورکړه، خو یوازې په تفریحي ځایونو کې چې باید بشپړ اسلامي حجاب یې اغوستی وي او خپل یو نارینه ورسره موجود وي.
۲۰۱۳م کال: په شورا کې لومړنۍ ښځې
په ۲۰۱۳م کال کې پاچا عبدالله ۳۰ ښځو ته د سعودي عربستان په مشورتي شورا کې سوګند ورکړ. دا هغه څه وو چې ښځو ته يې پر یوه مقام باندې د ټاکلو زمینه برابروله.
۲۰۱۵م کال: د ښځو د رای ورکول او ځان کاندیدول
په ۲۰۱۵م کال کې د سعودي عربستان په ښاروالۍ ټاکنو کې ښځو د دې اجازه درلوده چې رای ورکړي او ځان کاندید کړي. په پرتلیزه توګه نیوزیلنډ لومړنی هیواد وو چې په ۱۸۹۳م کال کې یې ښځو ته د رای ورکولو اجازه ورکړه. آلمان دغه کار په ۱۹۱۹م کال کې وکړ. په ۲۰۱۵م کال کې په سعودي عربستان کې ۲۰ ښځې د ښاروالۍ چارو له پارې وټاکل شوې.
۲۰۱۷م کال: د سعودي د بهرنیو اسعارو د ونډو بازار لومړنۍ ښځینه مشره
د ۲۰۱۷م کال د فبرروي په میاشتې کې د سعودي عربستان د بهرنیو اسعارو د ونډو بازار د خپل تاریخ په اوږدو سارا السهیمي، د خپلې لومړنۍ ښځینه مشرې په توګه ونوموله.
۲۰۱۸م کال: ښځو ته به د موټر چلولو اجازه وي
د ۲۰۱۷م کال د سپتمبر میاشتې په ۲۶ نیټه سعودي عربستان اعلان وکړي چې ډیر ژر به ښځو ته د موټر چلولو اجازه ورکړل شي. د ۲۰۱۸م کال د جون میاشتې څخه به ښځې د لایسنس اخیستو له پاره د نارینه سرپرست اجازې ته اړتیا نه لري. او دې ته به هم اړتیا نه وی چې د موټر چلولو پر مهال ورسره سرپرست په موټر کې وي.
