د ملګرو ملتونو د بشري مرستو مشر ستیون اوبراین، د دوشنبې په ورځ حلب د «وحشت اوج» وګڼه او له ټولو ښکیلو اړخونو څخه یې وغوښتل چې په دې ښار کې پر یوه دوه ورځیني اوربند باندې توافق وکړي چې خیریه سازمانونه په جګړه کې بند پاتو کسانو له پاره مرستې ورسولای شي.
اوبراین د ملګرو ملتونو د امنیت شورا ته وویل چې په حلب ښار کې رامنځ ته شوی بشري ناورین د سوریې په پنځه کلنه جګړه کې ساری نه لری.
حلب، چې تر جګړې مخکې د سوریې دویم تر ټولو لوی ښار وو، له څو اونیو راهیسې د سختو جګړو شاهد دی. د سوریې د واکمن بشارالاسد ځواکونه چې ملیشې او روسیه یې ملاتړ کوي، د دې هیواد له وسله والو پاڅون کوونکي سره پر حلب د بشپړ کنترول پر سر جنګیږي.
یاغي پاڅون کوونکي چې ځيني جهادي ډلې هم پکښې شاملې دي، د دې ښار ختیځه برخه په خپل کنترول کې لري خو د بشارالاسد ځواکونو بیا د سوریې له نورو برخو سره د هغوی اړیکه شلولې ده.
د ښار په دې برخه کې شاوخوا ۲۵۰ زره انسانان بند پاتې دي. د ښار په لویدیځه برخه کې چې د حکومتي ځواکونو تر کنترول لاندې ده هم څه نا څه ۱،۵ میلیونه انسان شته. په دواړو برخو کې میشت ملکي وکړي په بیړنۍ توګه بشري مرستو ته اړتیا لري.
په حلب کې ویجاړۍ او ورځنی ژوند
حلب د سوریې ستر اقتصادي ښار وو. خو نن دا یوه ویجاړه دښته ده. د سوریې د حکومتي ځواکونو او یاغیانو ترمنځ نښتو دلته خپلې نخښې پريښي دي. د یوه کلابند ښار ویجاړۍ او ورځنی ژوند په دې انځورونو کې کتلای شئ.
انځور: picture-alliance/dpa/WYD Krakow2016په داسي حال کې چې د ښار یوه برخه د ولسمشر بشارالاسد څواکونو په لاس کې ده، له بلې برخې څخه یې یاغیان دفاع کوي. دواړي برخي سختې زیانمنې شوي لکه دغه د بني زید سیمه.
ځينې کوڅې او محلونه په بشپړه توګه لوټي شوي دي. مرستندویان تر هر برید وروسته د قربانیانو لټه کوي.
ژغورونکې عمله په کار بوخته ده
د یاغیانو په دې سیمه کې د اسد ځواکونو تر بریدونو وروسته د درنو ماشینونو په مرسته د ملبې د ټولو کار روان دی.
د یاغیانو سیمې ته د اسد ځواکونو د داخلیدو د مخنیوي په موخه له هري وسیلې کار اخیستل کیږي. په دې انځور کې لیدل کیږي چې په مشهد سیمه کې ټایرونو ته اور ورته کړل شوی څو برید ګر څه ونه لیدلای شي.
چا چې کور له لاسه ورکړی باید ځانته یوه بله سرپنا پيدا کړي. خلک نه یوازې په خیمو کې اوسي، بلکې د ویجاړو شویو موټرو څخه هم د سرپنا په توګه کار اخیستل کیږي.
د سوریې حکومت د یاغیانو په ولکه کي سیمې پر اوسیدونکو د سیمې څخه د وتلو غږ کړی. دوی باید د ښار په شمال کې دغه کورونو ته پنا یوسي.
مسجدونه هم لکه دلته د قمر الحمرا د ناحیې د عمر بن حطاب مسجد هم له څو کلونو راهيسي له کورنۍ جګړې خوندي نه دی پاته.
جګړه د شپې له خوا هم روانه وي.سرې لمبې آسمان ته پورته کیږي. دا ځل د حکومتي ځواکونو د وسلې یو ډیپو په نخښه شوې.
د ویجاړیو په منځ کې باغچه
د ټولو ویجاړیو ترڅنګ انسانان باید د خپلې خیټې غم هم وخوري. عبدالله الختموي په یوه کوچنۍ ټوټه ځمکه ترکاري کرلې او په دې توګه په قسمي توګه ځان ته خواړه برابروي.
د وچې ډوډۍ د ترلاسه کولو له پاره هم بايد زیاتره وخت خلک په اوږدو کتارونو کې ودریریږي. لکه دلته د حلب په شمالي برخه کې یعني د یاغیانو تر کنترول لاندې سیمه.
د یو څو شیبو له پاره جنګ هیرول
د لوبو په دې ځای کې د حلب د ورځني ژوند یعني جګړو څخه د ماشومانو پام د یو څو شیبو له پاره اوښتې دی. د لوبو دا ځای د جولای میاشتي په سر کې په اتارب ناحیه کې جوړ کړل شو.
په حلب کې داسې صحنې هم لیدل کیږي: د یاغیانو د سیمې ماشومان په کوڅو کې له پلاستکي توپکچو سره لوبې کوي.
ټول ځایونه لا وران نه دي. د سانته ماتلده دغه کلیسا تر اوسه په امان ده. دلته په سونو ځوانانو همدا څو ورځې تر مخه د ځوانانو نړیواله ورځ ولمانځله.
روسیې د سه شنبې په ورځ وویل چې د دغه اوربند ملاتړ کوي. ملګري ملتونه په هره اوونۍ کې د یوه ۴۸ ساعته اوربند غوښتنه کوي چې وکولای شي ملکي وګړو ته بشري مرستې ورسوي.
اوبراین د ملګرو ملتونو د امنیت شورا ته وویل: «په داسې حال کې چې [د روسیې] بیانیه مثبته ده، دا نه شي کیدا چې یو یواړخیز وړاندیز ووسي.»
هغه زیاته کړه: «کله چې موږ [له ټولو اړخونو] زرغون څراخ ووينو، نو کولای شو چې د ۴۸ یا ۷۲ ساعتونو په ترڅ کې مرستې ورسوو.»
په اګست میاشت کې ملګرو ملتونو غوښتنه وکړه چې په منزوي شویو سیمو کې شاوخوا یو میلیون بند پاتو کسانو ته مرستې ورسوي. خو اوبراین وویل چې د سوریې حکومت د غوښتنو یوازې۵۰ سلنه برخه ومنله. د حلب ښار په ختیځې برخه او نورو منزوي شوو سیمو کې د مرستو له رسیدو سره مخالفت موجود وو.
اوبراین وویل چې په اګست میاشت کې د ملګرو ملتونو هیڅ یوې محاصره شوې سیمې ته مرستې نه دي رسولي. هغه زیاته کړه چې اوس ملګري ملتونه د حلب په لویدیځه برخه کې له خلکو سره د مرستو کولو له پاره یوې نوې لارې ته لاسرسی لري. هغه زیاته کړه چې ۲۰ نورې لارۍ چمتو دي چې د اوربند په رامنځ ته کیدو سره به د ښار ختیځې برخې ته مرستې ورسوي.
د ملګرو ملتونو دغه استازي وویل چې د جګړې له ټولو ښکیلو اړخونو سره په خبرو اترو کي دي چې پر یوه اوربند باندې توافق وشي، خو هغه ټینګار وکړ چې د امنیت شورا او روسیه باید په دې برخه کې یوې هوکړې ته ورسیږي.
اوس د امریکا متحدو ایالاتو او روسيې د بهرنیو چارو وزیران د اوربند په ګډون، په سوریې پوري اړوند نورو موضوعاتو په اړه خبري اترې کوي.
