د مهاجرت په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمشنرۍ (UNHCR) د سه شنبې په ورځ وويل چې په حاضر وخت کې د نړۍ په کچه ۶۸،۵ ميليونه انسانان خپلو کورنو پريښودو ته اړ شوي دي. د بې ځايه کيدو اصلي لاملونه جګړه، تاوتريخوالی او تعقيب ښوول شوي دي.
په جنوبي سودان، سوريې او کانګو کې شته بحرانونه او همدا ډول له ميانماره د زيات شمير مسلمان روهنګيا لږکیو کډه کيدل هغه موارد دي چې د بې ځایه شويو شمير يې د يو کال مخکې په پرتله لوړ کړی دی. په ۲۰۱۶م کال کې د بې ځايه شويو شمير ۶۵،۶ ميليونه وو.
د ملګرو ملتونو د مهاجرت ادارې عالي کمشنر فیليپو ګراندي ويلي دي چې د تازه بې ځايه شویو ۷۰ سلنه برخه يوازې د لسو هيوادونو خلک جوړوي.
ګراندي ويلي دي: «که چيرته په دغو لسو هيوادونو او يا هم لږ تر لږه د هغو په څو هيوادونو کې کړکیچونو ته د حل لارې موندل شوې وای، کيدای شو چې د بې ځايه شويو ارقام په هر کال کې د لوړيدو پرځای ښکته راغلي وای.»
د نړۍ په کچه د بې ځايه شويو کسانو ۴۰ ميليونه کورني بې ځایه شوي دي. کولمبيا، سوريه او د کانګو دموکراتيک جمهوريت هغه هيوادونه دي چې د نورو هیوادونو په پرتله زیات کورني بې ځایه شوي کسان لري.
د ملګرو ملتونو نوی رپوټ ښيي چې ۱۶،۲ ميليونه انسانان تازه د تيرکال په منځ کې بې ځايه شوي دي. په دوی کې هغه کسان هم راځي چې په لومړي ځل خپلو کورونو پريښودو ته اړ ايستل شوي دی.
د مهاجرت په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمشنرۍ د رپوټ پر اساس، په هرو دوو ثانيو کې يو کس او يا په يوه ورځ کې شاوخوا ۴۴۴۰۰ کسان په جبري توګه خپلو ټاټوبو پریښودو ته اړ ایستل شوي. په رپوټ کې دا هم ويل شوي دي چې ډیری بې ځايه شوي مختللو هيوادونو ته پناه وړې ده، چې يو مهم لامل يې سخته بې وزلي ده.
په دغو بيځايه شویو کې ډيری يې د افغانستان په ګډون، د سوريې، جنوبي سودان، ميانمار، سوماليا، سودان او کانګو هيوادونه څخه دي. په رپوټ کې دا هم راغلي دي چې په هغو اروپایي هیوادونو کې چې په ۲۰۱۵ او ۲۰۱۶م کلونو کې مهاجر ورغلي وو، د هغوی نفوس لا پسې ډیر شوی دی. ځکه چې دغو هیوادونو کې د مهاجرو د پناه غوښتنې ته رسیدګي، څه وخت ته اړتیا لري. په دې ترتیب په آلمان کې د مهاجرت د څپې په ترڅ کې د مهاجرو شمیر د پخوا په پرتله ۴۵ سلنې ته لوړ شو. په عين حال کې په ۲۰۱۷م کال کې خپلو هيوادونو ته د بيرته ستنو شويو کسانو شمير هم لوړ شوی دی.
رپوټ په ۲۰۱۶م کال کې د دغو کسانو شمير ۵۵۲۰۰۰ ښودلی په داسې حال کې چې په ۲۰۱۷م کال کې دغه شمیر بیا ۶۶۷۰۰۰ وه.
د مهاجرت پر موضوع زموږ له آرشيف څخه يو انځوريز البوم:
د نړۍ په کومو هیوادونو کې د مهاجرت کړکیچ روان دی؟
اوس مهال په نړۍ کې د بې کوره او مهاجرت ته د اړ شوو کسانو شمیر ډیر لوړ دی چې له کبله یې په یو شمیر هیوادونو کې د مهاجرت کړکیچ روان دی.
انځور: picture-alliance/Zuma Press/London News Pictures/P. Hackettد روان میلادي کال د می میاشتې په وروستیو ورځو کې د افریقایي هیواد بروندي د مهاجرو شمیر ۴۲۴۴۷۰ تنو ته رسیده. د دغو مهاجرو کابو ۵۷ سلنه په تنزانیا کې او نورو یې په اوګندا، کانګو او رواندا کې پناه اخیستې. په بروندي کې د اقتصاد خرابوالی، د خوراک څښاک د توکو قلت او ناروغۍ د تیښتې سبب ګرځي. د ملګرو ملتونو عالي کمیسارۍ سږ کال د بروندي مهاجرو له پاره د د ۳۹۱ میلیونه امریکایي ډالرو غوښتنه کړې.
د می میاشتې په په پای کې په افریقايي هیوادونو کې د کانګو جمهوریت د پناه غوښتونکو شمیر ۷۳۵۰۰۰ تنو ته رسیده. د کانګو جمهوریت په بیلا بیلو سیمو کې وسله وال کړکیچونه روان دي او د دغه هیواد د مهاجرینو کړکیچ ډیر پیچلی انګیرل کیږي. له ۲۰۱۷م کال راهیسې د دغه هیواد په میلیونو کسان بې کوره شوي دي او پر دې سربیره د نورو ګاونډیو هیوادونو شا او خوا ۵۰۰ زره خلکو هم په کانګو کې پناه اخیستې ده.
په عراق کې د وسله وال کړکیچه له کبله له ۲۰۱۴م کال راهیسې تر اوسه له درو میلیونو زیات کسان بې کوره شوي دي. د تازه شمیرو له مخې دا مهال ۲.۱ میلیونه عراقیان بې کوره دي او د خپل هیواد دننه په سرپناوو کې ژوند کوي. شا او خوا ۲۶۰ زره عراقیانو بیا په نورو هیوادونو کې د پناه اخیستو له پاره خپل هیواد پریښی دی.
د ۲۰۱۷م کال د اګست میاشتې له ۲۵مې نیټې څخه د روان میلادي کال د می تر وروستیو ورځو پورې په بنګله دیش کې د پناه اخیستونکو روهنګیا مسلمان لږکیو شمیر ۷۱۳ زره کسانو ته رسیدلی دی. روهنګیا د میانمار لږکي دي چې د هیڅ کوم هیواد تابعیت نه لري. ملګرو ملتونو په خپلو بیلا بیلو رپوټونو کې د روهنګیا پر وړاندې د میانمار د پوځ تاوتریخوالی له نسل وژنې سره پرتله کړی دی.
سوریه چې د کورنۍ جګړې سره لاس او ګریوان ده، دا مهال یي ۱۳،۱ میلیون وګړي بیړنیو مرستو ته اړتیا لري. په دغه هیواد کې د بې کوره شوو کسانو شمیر ۶.۶ میلیونه کسانو ته رسیږي. پر دې سربیره له ۲۰۱۱م کال راهیسې چې کورنۍ جګړه پکښې پیل شوه پنځه میلیونه سوریایانو د پناه اخیستو له پاره نورو هیوادونو ته تللي دي.
مرکزي افریقا جمهوریت د نړۍ یو له بې وزلو هیوادونو شمیرل کیږي. اوس مهال په نورو هیوادونو کې د دغه هیواد د پناه غوښتونکو شمیر ۵۸۲ زرو تنو ته رسیږي، په داسې حال کې چې د هیواد دننه د بې ځایه شوو کسانو شمیر یې بیا ۶۸۷۳۹۸ تنه دی. هلته پر بې وزلۍ سربیره د وسله والو ډلو او د خراب امنیتي وضعیت له کبله ځایي اوسیدونکي کډوالۍ ته اړ شوي دي.
اروپا ته په ۲۰۱۸م کال کې د سمندر له لارې د رسیدونکو مهاجرو شمیر ۳۲۶۰۱ تنه دی او د مدیترانې سمندرګې له لارې اروپا ته د رسیدو په هڅه کې ۶۴۹ تنو خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. د یو ان اچ سي آر، په وینا په ۲۰۱۷م کال ۱۷۲۳۰۱، په ۲۰۱۶م کال کې ۳۶۲۷۵۳ په ۲۰۱۵م کال کې ۱۰۱۵۰۷۸ مهاجر اروپا ته رسیدلي دي. دغه مهاجر له منځني ختیځ، افریقا، ختیځي اروپا او همداشان له آسیايي هیوادونو راغلي وو.
په یمن کې د حوثي یاغیانو پر ضد د سعودي عربستان په مشرۍ د پوځي ائتلاف له هوایي بریدونو وروسته څه د پاسه ۱۹۲ زرو کسانو په نورو ګاونډیو هیوادونو کې پناه اخیستې ده. په یمن کې چې یو له غریبو هیوادونو څخه شمیرل کیږي پر بې وزلۍ او بې ثباتۍ سربیره وسله وال کړکیچونه د خلکو د تیښتي لامل شوي دي. په دغه هیواد کې اوس په میلیونونو کسانو بیړنیو بشري مرستو ته اړتیا لري.
په دغه افریقایي هیواد کې د تندلارې ډلې بوکو حرام، د حملو له کبله تر ۲۰۰ زرو زیات خلک نورو هیوادونو ته کډه شوي او د هیواد دننه د بې ځایه شوو کسانو شمیر ۱،۷ میلیون ته رسیږي. په نایجیر، چاد او کمرون هیوادونو کې هم د بوکوم حرام د بریدونو له کبله شاو او خوا ۵۰۰ زره خلک بې کوره شوي دي.
په جنوبي سودان کې له ۲۰۱۳م کال راهیسې د پیل شوي وسله وال کړکیچ له کبله د دغه هیواد تر ۲،۴ میلیونو زیات وګړي نورو هیوادونو ته کډه شوي دي. پر دې سربیره د هیواد دننه د بې ځایه شوو کسانو شمیر په سلونو زرو ته رسیږي.
په افغانستان کې د اویایمي لسیزې له پای او همداشان تر هغې وروسته د جګړې د دوام له کبله په میلیونونو افغانان ګاونډیو هیوادونو او په سلونو زره نور د نړۍ نورو هیوادونو ته کډه شوي. په پاکستان کې اوس مهال یوازې د راجستر شوو افغان کډوالو شمیر ۱،۴ میلیونه ته رسیږي. پاکستان له اوږدې مودې راهیسې د کډوالو کوربه توب کوي. همداشان په ایران کې د راجستر شوو افغان کډوالو شمیر تر یو میلیون زیات دی.
