میانمار: پوځ لسګونه کسان تر نیولو وروسته په ډزو وژلي دي
۱۴۰۰ دی ۵, یکشنبه
د ميانمار له موسو نومي کلي سره جوخت څه باندې ۳۰ تنه وژل شوي دي. فعالان او ځايي رسنۍ يې پړه د پوځي حکومت پر ځواکونو اچوي. حکومت بیا سمدلاسه څه نه دي ویلي خو دولتي رسنۍ وايي چې په دې سیمه کې په ترهګرو ډزې شوي دي.
اعلان
د ماشومانو د ژغورنې سازمان «سيف دې چيلدرن» په نوم بشري ډلې د يکشنبې په ورځ ويلي دي چې دوه تنه ځايي غړي يې لادرکه شوي وروسته له هغې چې د رپوټونو له مخې د ميانمار حکومتي ځواکونو ډېر شمېر کليوال چې ځينې ورڅخه ښځې او ماشومان هم ښايي وو، سره راټول او بيا يې د کايا آیالت د موسو کلي په شاوخوا کې ۳۰ تنه ورڅخه په ډزو وويشل او ووژل.
يوې څارونکې ډلې او ځایي رسنيو د دغه بريد پړه چې ورپسې يې د وژل شوو کسانو جسدونه سوځول شوي هم دي، د واکمنې پوځي شورا پر ځواکونو اچولې ده. د کارېن په نوم توکميزې لږکۍ ډلې د غړو د سوځېدلو جسدونو پاتې شوني د ميانمار په ختيځ کې موندل شوي، چېرته چې د ۲۰۲۱ کال په فبرورۍ مياشت کې د يوې پوځي کودتا تر تر سره کېدو راهيسې يو پوځي حکومت قدرت ته رسېدلی او په وار وار تاوتريخوالی هم ليدل شوی دی.
په دغه عام وژنه کې له منځه وړل شويو کسانو هڅه کوله چې د ميانمار د پوځ او د کودتاچيانو پر ضد د مليشه يي ډلو تر منځ له نښتو څخه وتښتي. دغه خبره د کارېني توکم د بشري حقونو يوې ډلې د شنبې په ورځ د آلمان خبري آژانس ته کړې ده. د کارېني دغه غړي وويل چې «تقريبا ۳۵ تنو هڅه کوله چې له خپلو کورنيو سره وتښتي خو د پوځ له ځواکونو سره مخامخ او ونيول شول، بيا دوی ووژل شول.»
حکومت دغو رپوټونو ته سمدلاسه ځواب نه دی ويلی، خو دولتي رسنيو ويلي دي چې په سيمه کې په »تروريستانو« باندې ډزې شوې دي. په دولتي ميانمار آلين نومې ورځپاڼه کې خپاره شوي يوه رپوټ کې راغلي چې موسو ته څېرمه نښتې هغه مهال پيل شوې چې د کارېني ګوريلايي ځواکونو او ياغيانو »مشکوک« وسايط چلول او کله چې هغوی له پوځ سره مخامخ شول له درېدو څخه يې انکار وکړ.
له دويچه ويله سره په يوه ځانګړې مرکه کې د بشري حقونو د څار ډلې استازي، فيل روبرټسن وويل چې «تر دې دمه ويلی شو» چې عسکرو هغه ملکي وګړي په نښه کړي دي چې د تېښتې هڅه يې کوله. د هغه په خبره «داسې ښکاري چې هغوی د ميانمار له عسکرو سره مخامخ شول چې پرېکړه يې وکړه چې له دوی څخه د نښې ويشتلو په تمرين کې کار واخلي. دا د حيرانتيا خبره ده. دا د بشريت پر ضد د يوه بل احتمالي جنګي جنايت مورد دی چې د ميانمار پوځ تر سره کړی دی.»
زموږ له آرشیف څخه:
انځورونه: د روهنګيا مهاجر ماشومانو دردونکی وضعيت
دولس کلن روهنګيايي مهاجر نورحافظ په يوازې سر د خپلې ۹ کسيزې کورنۍ سرپرستي کوي. پلار يې بنګله ديش ته تر مهاجر کيدو د مخه لادرکه شوی دی. نور حافظ اوس له خپلې مور، خويندو او ورونو سره په بنګله ديش کې په يوه کمپ کې اوسيږي.
انځور: Reuters/A. Abidi
کشر خو د کور مشر
۱۲ کلن نورحافظ د بنګله ديش په پالونګ کمپ په سره ګرمۍ کې خپلې چترۍ سره ګرځې او د علاقمندو کسانو پر سر سيوری کوي تر څو يې له هغو يوه اندازه پیسې ترلاسه کړې وي. هغه چې لا ماشوم دی د خپلې ۹ کسيزې کورنۍ سرپرستې ور د غاړې شوې ده.
انځور: Reuters/A. Abidi
د يوې يورو ګټل تر ټولو ښه ورځ
نور حافظ وايي. «ځينې ورځې له۵۰ تر ۱۰۰ تاکا ګټم. کله خالي لاس کورته ګرځم. يو تاکا د يور له يو سنت سره برابر ده. په ۵۰ تاکاو سړی کولای شي د کمپ په بازار کې شاوخوا ۲۵۰ ګرام شنه مرچک واخلي. يو خوراک چرګ هم شاوخوا ۱۵۰ تاکا خرخيږي».
انځور: Reuters/A. Abidi
«پوځيانو زموږ کورنه وسوځول»
رابعه او ماشومان يې دوه میاشتې مخکې د ميانمار په راخينه ايالت کې له خپل کلي وشړل شول. دغه ۳۳ کلنه ښځه وايي: « پوځيانو زموږ کورنه وسوځول، داسې کورونه يې هم وسوځول چې لا خلک په کې ول. ما ډير کسان وليدل چې په ګوليو لږيدلي او ټپيان ول». دغه کورنۍ د خپل کور تر لاسه ورکولو وروسته د نيکه او نيا کور ته ولاړل، خو يوه ورځ وروسته هلته هم پوځيان ورسيدل.
انځور: Reuters/A. Abidi
د اتو ماشومانو مور
نور حافظ په اتو خويندو او ورڼو کې تر ټولو مشر دی. کله چې دوي د خپلې نيا او نيکه کور ته ولاړل او بيا هلته هم ورپسې ميانماري ځواکونه ورسيدل، هماغه وخت د هغه پلار وتښتيد چې تر اوسه لادرکه دی. تر هغې وروسته رابعه د خپلو اتو ماشومانو سره د بنګله ديش پر لور راوخوځيده او توانيده چې ځان د دغه هيواد کوکس بازار ته ورسوي. په کمپ کې د زيات عمر لرودونکي روهنګيايي مهاجر له هغې سره د خپل وس په اندازه مرستې کوي.
انځور: Reuters/A. Abidi
مرستو پورې تړلی ژوند
د کوکس بازار په کمپ کې د ميشتو روهنګيايي مهاجرو ژوند د کمکي موادو سره تړلی دی. د نور حافظ کورنۍ هم په همدې ډله کې راځي. روهنګيايانو د تيښتې پر مهال يوازې خپل سر، د هويت اسناد، يو څو قطعې عکسونه او له بارانه د محافظت په موخه يو يو څادر راخيستی وو.
انځور: Reuters/A. Abidi
په کمپ کې دننه اضافي لګښتونه
پر مهاجرو يوازې څو قلمه خوراکي مواد؛ لکه: غوړي، عدس او پياز په ويشل کيږي چې دا تر ډيره کافي ندي. له همدې وجې په کمپ کې وړې هټۍ هم خلاصې شوي دې چې په کې د شنه مرچ، ترکاري، د حاملګۍ ضد ګولۍ، سګرت او داسې نور شيان خرڅیږي. خو دلته نرخونه د بازار په پرتله يو څه ګران دي.
انځور: Reuters/H. McKay
نور حافظ په ميانمار کې هم کار کاوه
نور حافظ په ميانمار کې هغه توکي پلورل چې پلار به ېې له سوداګرو رانيول. بې وطنه روهنګيايانو په ميانمار کې د ورستيو راوتلو تاوتريخوالو څخه د مخه هم تعليم ته لاسرسی نه درلود. دغه مسلمان اقليت سره د کار په بازار کې هم تبعيضي چلند ترسره کيده.