د روژې میاشتې له پيل سره د خوړو او نورو توکو بیې لوړیږي او احتکار هم خپل عوج ته رسیږي. خو د خیبر ایجنسۍ په جمرود سیمه کې نرنجن سنګ، له دولتي نرخه هم په کمه بیه توکي پلوري.
اعلان
نرنجن سنګ، د جمرود په بازار کې په ۱۹۹۱م کال کې د کریانې دوکان پرانیست. په لومړي سر کې ستونزه دا وه چې قبایلي خلک به د هغه له دوکان څخه په سودا رانیولو کې متردد ول، ځکه چې نرنجن سنګ د دوی همدینه نه وو. خو دې چارې نرنجن سنګ مایوسه نه کړ.
نرنجن سنګ ډیري لږ خبري کوي او شرمندوکی دی او یوازې له خپلو مشتریانو او د سیمې له مشرانو سره خبري کوي. په سیمه کې د ترهګرۍ د څپې له کبله سکان او عیسویان یوازې د خپل دین تر خلکو پورې محدوده شوي ول، خو د نرنجن سنګ زوی ګرمیت سنګ د خپل پلار برعکس تل له خلکو سره په اړیکه کې وو.
ګرمیت سنګ وایي: «په کومه سیمه کې چې یو څوک اوسیږي نو دا یې فرض ګرځي چې خلکو ته ګټه ورسوي. موږ هم په کال کې ۱۱ میاشتې ځان ته ګټه کوو، نو څه به وشي که د روژې په میاشت کې د سیمې غریبو خلکو ته فایده ورسوو او پرته له ګټې شیان وپلورو.»
د نرنجن سنگ دوکان افغانستان ته پر تلونکي لویه لار پروت جمرود بازار کې دی. دی او زوی یې ټوله میاشت په هیڅ شي ګټه نه کوي او د دوکان کرایه هم له جیبه ورکوي. د روژې میاشتې له پيلیدو سره هغه پر دوکان نرخنامه وځړوله چې هر توکی په خپله رانیول شوي بيه پلورل کيږي. خو د حکومت له لوري له هغه سره کومه مرسته نه ده شوي او د دوکان خاوند وایي چې کومې مرستې ته اړتیا هم نه لري.
په جمرود بازار کې شا او خوا زر دوکانه دي خو ګرمیت سنګ، وایي چې دوی تر ټولو زیات خرڅلاو لري. د دوی زیاتره مشتریان هغه کم عایده کسان دي چې یو کیلو یا نیم کیلو سودا رانیسي: «زما په دوکان کې هره ورځ د څو لکو روپو سودا کيږي. دقیقاً یې نه نشم ویلی چې څومره. په روژه کې موږ ګټه نه کوو. یوازې که په روژه مات کې د کوم غریب بنده له خولې دعا ووځي او قبوله شي نو موږ ته د میلیونو روپو له ګټې څخه زیاته ده.»
نرنجن سنګ د جمرود بازار یو له مشهورو سوداګرو څخه دی. د کمې بیې تر څنګ هغه د سیمې د دودونو او مذهبي عقیدو هم درناوی کوي. هغه د جمعې په ورځ دوکان نه پرانیزي، ځکه چې د جمرود جامع مسجد تر څنګ یې دوکان دی. هغه وایي چې د جمعې ورځ د مسلمانانو له پاره سپیڅلې ده، نو ځکه خپل دوکان نه پرانیږي.
۷۲ کلن ګل امین کاکا، د خیبر ایجنسي د تیراه اوسیدونکی دی، خو په راجګل کې د ترهګرۍ ضد پوځي عملیاتو پرمهال له سیمې بې ځایه شو. هغه د دویچه ویله د اردو څانګي له ځایي خبریال سره په خبرو کې وویل: «زه په دې دوکان کې په کمه بیه توکي تر لاسه کوم، نو زه له مذهب سره سروکار نه لرم. زما له پاره زما دین او د هغوی له پاره د هغوی خپل دین.»
حلوا د روژه ماتې پر دسترخوان د ایرانیانو د زړه پورو خوږو څخه شمیرل کیږي او د نړۍ په نورو برخو کې هم په مسلمانانو کې محبوبیت لري. د حلوا د خوند د ښه کولو له پاره ایرانیان زیاتره له ګلابو، هېل او زعفرانو څخه استفاده کوي. د ځینو نورو ټولنو خلک له دارچیني او زنجفیل څخه هم کار اخلي.
انځور: Mitra
خرما
د هغه سنت له مخې چې د اسلام پیغمبر ته منسوبیږي، ډیری مسلمانان خپله روژه په خرما ماتوي. خرما ډیر ویتامین، معدني مواد او فایبر لري. دا چې په خرما کې د قند کچه لوړ ده نو له همدې له کبله د روژه ماتې پر مهال ژر د روژه لرونکو د خوږو کموالی جبرانوي.
انځور: Farjana K. Godhuly/AFP/Getty Images
حریره
حریره چې له هسپانیې څخه یي منشه اخیستې په مراکش او غرب الجزایر کې د روژه ماتې پر مهال د ګرمو خوړو په توګه خوړل کیږي. دغه خواړه د بیلا بیلو موادو لکه نخود، دال، د غویي او یا د پسه غوښه، رومیان، تازه ګشنیز او اووه ډوله مسالو ترکیب دي.
انځور: Fotolia/Yahia Loukkal
بورک
بورک د ترکانو ځانګړی خوراک دی او له عثماني دور څخه په خپل ځای پاتې دی. د الجزایر په ختیځ او همداشان په تونس کې بورک د روژه ماتي لازمي جز دی چې بل څه یې ځای نه شي نیولی. بورک د نازکه اوړو پرچه وي چې د کچالو، کوفتې، پنیر او یا هم د چرګې له هګیو څخه ډکیږي. بیا وروسته دغه څه په غوړو کې سره کیږي.
انځور: ben Belgacem / DW
د فتوش سلاد
د فتوش سلاد چې له بادرنګ، رومي او ګشنیر څخه جوړیږي، د هغو خوړو له ډلې څخه دی چې په روژه کې محبوبیت لري. هغه څه چې دا سلاد نور هم ځانګړی کوی د سرې شوې ډوډۍ پرچې او همداشان د اوږې، لیمو اوبه او د زیتون غوړي او نعنا ده.
انځور: Imago/ZUMA Press
هړیسه
هریسه له هغو دودیزو خوړو څخه دي چې نه یوازې د فارس خلیج د څنډې عربي هیوادونو بلکې د ارمنیانو او هندیانو په منځ کې هم محبوبیت لري. د دغو خوړو چې له نرم شوو غنمو، کوچو او د پسه له غوښې جوړیږي لرغونتوب لسمې پیړۍ ته رسیږي. د دغو خوړو یو ډول بې له غوښې هم تیاریږي.
انځور: Krista Garcia
خشاف
آلبالو، زردآلو، وچ انځر او کشمش: دا د خوشاف خوړو لومړني مواد دي. دا خواړه چې د مدیترانې سمندرګې له ختیځ او ایران څخه یې سرچینه اخیستې د روژه ماتي همیشني خوراک شمیرل کیږي. ځینې په دغو خوړو کې بیلا بیلې خستې هم ګډوي. په لومړي سر کې وچې میوې له یو او بل سره خوټول کیږي او بیا وروسته بورې او ګلاب سره ګډیږي..
انځور: DW/S. Fotouh
جلیبي
جلیبي او بامیه (یو ډول ایراني خواږه) د ایرانیانو او د شمالي افریقا څخه نیولی د هند تر نیمې وچې پورې د خلکو په منځ کې محبوبیت لري. د جلیبۍ په جوړولو کې معمولا له اوړو، زیتون د غوړو، بورې، زعفران، هیل یا لاچي ګلاب...څخه استفاده کیږي. په غوړیو کې تر سرو کولو وروسته بیا جلیبي د لږ وخت له پاره په خواږه شربت کې ایښودل کیږي.
انځور: picture-alliance/Photoshot
د تمر هندي شربت
عربان له هندي تمر یا هندي خرما څخه یو ډول شربت جوړوي چې د زیات آنتي اکسیدن د لرلو له کبله د هاضمې له پاره ډیر ښه دی. د دغه شربت د جوړلو له پاره هندي خرما به اوبو کې جوشول کیږي او بیا وروسته ترلاسه شوی شربت له ګلاب او بورې سره یوځای کیږي.