د ۲۰۱۸ CB په نامه آسماني ډبره له مځکي سره تر ټکر يوازي ۲۱ ساعته مخکي وليدل سوه. هغه د ۲۰۱۸م کال په فبروري مياشت کي د مرکزي اروپا پر وخت ۱۱ نيمي بجي د شپې، د ۶۴ زره کيلومتره په واټن، له مځکي څخه تيره سوه. دا چي هغه به څنگه ښکاريده، په هکله يي موږ نه پوهيږو. خو يوه خبره معلومه ده چي د ۱۵ او ۴۰ متره قطر په درلودلو سره هغه د کوچنيو ډبرو په ډله کي راځي.

خو تر هغې لا کوچنۍ ډبره، د ۲۰۱۲ TC4په نامه وه چي د ۲۰۱۷م کال د اکتوبر مياشتي پر۱۲مه زموږ سيارې ته رانژدې سوې وه. د هغې قطر حتي د ۱۰ څخه تر ۲۰ مترو پوري وو. په هاوای کي د اندازه گيري مرکز يا رصد خاني، دغه ډبره په ۲۰۱۲م کال کي کشف کړې وه.

د ۲۰۱۷م کال په سپتمبر مياشت کي د فورينس په نامه ډبره د مځکي له څنگه تيره سوه چي د ۴،۴ کيلومتره قطر په لرلو سره تر ټولو لويه آسماني ډبره وه. خو له مځکي څخه يي واټن اوه ميليونه کيلومتره وو. دغه ډبره په۱۹۸۱م کال کي کشف سوه او د فلورينس په نامه يوې بريتانوۍ نرسې نوم ورباندي کښيښودل سو.

د ۲۰۱۳م کال په فبروري مياشت کي د ۲۰۱۲ DA 14 په نامه، يوه ۱۳۰ زره ټُنه درنه ډبره، د مځکي له څنگه تيره سوې ده چي تر ۲۷ زره کيلومتره يي، زموږ له سيارې څخه فاصله درلوده. دا په دې معني چي هغه تر ځينو ستلايتونو هم نژدې وه.

سماوي اجرام بيا هغه ډول آسماني کِتلې او ډبري دي چي د مځکي اتوموسفير ته په سختۍ سره ننوزي او له هغې سره ټکر کوي.

يوه ستره آسماني ډبره، شاوخوا ۶۵ ميليونه کاله د يوکاتان پر نيمه ټاپو رالوېدلې وه چي په نتيجه کي ۳۰۰ کيلومتره قطر لرونکی ستر ډب رامنځته سو. کارپوهان په دې خبره مطمين دي چي د همدغه تصادم په نتيجه کي ديناسورهم له منځه تللي دي.

آسماني ډبري ظاهراً د مځکي پر سر ډبرو ته ورته دي خو بهرنۍ برخه يي يو څه سوځيدلې ښکاري. دغه حالت هغه وخت رامنځته کيږي، چي نوموړي ډبري د مځکي اتوموسفير ته د ننوتو پر وخت د ويلي کيدو سره مخامخي سي.

شهابونه له گاز لرونکو دوړو او وريځو څخه جوړ سوي دي. که د هغو دغه گازونه د مځکي اتومسفير ته ننوزي نو هغه به ۳۰۰۰ درجې توده کړي او که يي حرارت تر دې هم لوړ سي بيا نو په ځليدو پيل کوي او په دې ډول لکۍ لرونکي ستوري جوړيږي.

کله چي يو شهاب مځکي ته نژدې تيريږي، نو بې شميره لکۍ لرونکي ستوري مځکي ته رالويږي. کله چي په آسمان کي بې شميره لکۍ لرونکي ستوري وليدل سي، لکه دلته د انگلستان په ستونهيگ کي، نو هغه هر ځل د ليدونکو له پاره يوه په زړه پوري ننداره وي.

د اروپا فضايي آژانسESA په ۲۰۱۳م کال کي د ايټاليا په فراسکاتي کي، د مځکي ته نژدې آسماني اجرامو د سازماندهي کولو له پاره يو مرکز پرانيست. لکه دلته د هسپانيا په تنيريف ټاپو کي، هلته هم د تيليسکوب په مرسته راټول سوي ارقام، ثبتيږي.

د لومړي ځل له پاره په ۱۹۵۸م کال کې د ګورډو کو په نامه بیزو فضا ته ولیږل شوه، خو له بده مرغه دغه بيزو د فضايي سفر پر مهال مړه شوه. په انځور کې د مس بیکر اور ایبل ښکاري. دغه بیزو په فضا کې تر ۱۵ ورځني سفر وروسته په ۱۹۵۹م کال کې بیرته ژوندي راوګرځیدل.

بیکر او ایبل د هغو دوو بيزوګانو نومونه دي چې فضا ته استول شوې وې. دوی په فضا کې تر خپل ۱۵ ورځني سفر وروسته، بيرته ژوندۍ ځمکې ته راښکته شوې. خو په دوی کې ایبل ځمکې ته تر راښکته کيدو لږ وخت وروسته مړه شوه، مګر بیکر بيا تر ډير وخته ژوندۍ وه چې بيا په ۱۹۸۴ کال مړه شوه.

د مس بيکر او ایبل بيزګانو په څیرد جاذبې په صفر درجه کې د سام نومې بیزو (په انځور کې بیزو) له پاره تجربوي معاينات ترسره نه شول. سام په خپل فضايي سفر کې ژوندی پاتی شو. هغه او بیکر له يو نسل «ریسس» بيزوګانو څخه وې.

لمړنۍ بيزو هام نومیده چې په کال ۱۹۶۱ کې د فضايي سفر له پاره انتخاب شوه. دغې بیزو د بې وزنۍ د حالت د زغملو له پاره رزونه هم ورکړل شوې وه. ځمکې ته د هام تر راکوځيدو وروسته، بيا د آلن شيپرد په نوم شخص فضا ته سفر وکړ.

دا یو حقیقت دی چې له بيزوګانو څخه مخکې سپی فضا ته استول شوی وو. فضا ته د سپيو د استول د لومړي ځل له پاره د پخواني شوروي اتحاد د فضايي ادارې له خوا ترسره شوي وو. لايکا په «انځور کې» لومړنۍ سپۍ وه او په دې ترتیب لومړنۍ څلور پښې لورنکی حیوان و چې فضا ته واستول شوه. لايکا له فضايي سفره بيرته ځمکې ته ژوندی راستنه شوه، خو ځمکې ته تر راښکته کيدو څو ساعته وروسته مړه شوه.

د لايکا تر مړينې وروسته د پخواني شوروي اتحاد فضايي ادارې په کال ۱۹۶۰ کې دوه نور سپيان فضا ته واستول. د استريلکا او بیلکا په نامه دغه دواړه سپيان له خپل فضايي ماموريت څخه ځمکې ته ژوندي راستانه شول. په دوې کې هم استريلکا يې ښځه سپۍ وه.

په ظاهر کې سپي تر تولو لومړنی حیوان ياديږي چې فضا ته استول شوي، خو د سپي له ماموريت څخه لس کاله مخکې مچان فضا ته استول شوي ول. دغه مچان په کال ۱۹۴۷ کې په يوه فضايي الوتکه کې استول شوي ول. استول شوي مچان په فضا کې محفوظ ول.

فضا ته د سپيو او بيزوګانو ماموريتونه بشپړ شول، خو ناسا په فضا کې خپل له حيواناتو پرته ماموريت بشپړولی نه شي. نن ورځ هم پر کوچنيو حيواناتو دغه شان فضايي څيړنې ادامه لري. د اروپا فضايي ادارې په ۲۰۰۷م کال کې يو ډول سست حرکت کونکي ژوي فضا ته واستول. دغه ژوي په فضايي شعاع او همدغه راز په خلاصه فضا کې تر لږ مودې اوسيدو وروسته هم ژوندي ول.