ګڼ شمېر افغانان د څو نسلونو راهيسي په ايران کي ژوند کوي. لکه د کرمان ولايت د بردسير د مهاجر کمپ دغه اوسېدونکي. خو په ايران کي د زيات وخت ژوند کولو باوجوده هغوی ته د ايران د تابيعت اسناد نه ورکول کيږي.

له افغانستان څخه هجرت کوونکي د ايران د کرمان سيمي پر غرونو له تېرېدو څخه بله چاره نه لري. د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخي په ۲۰۱۶ مېلادي کال و اروپا ته د راغلو افغان پناه غوښتونکو ۸۰ سلنه يې د ايران پر دغو غرونو سفر کړی دی.

په ايران کي د افغان مهاجرو دغه ماشوم د مهاجر کمپونو د اکثرو نورو ماشومانو په څېر په ښه توګه ساتل کيږي. خو د هغه مور او پلار په دې آند دي چي که هغوی اروپا ته ولاړ سي نو ماشوم به يې بهتره سباوون ولري. د ملګرو ملتونو د معلوماتو پر اساس په ۲۰۱۶ کال و اروپا ته د راغلو افغانانو ۱۶ سلنه هغه افغانان ول، چي تر مخه په ايران کي مقيم ول.

په دغه انځور کي د بشري بحرانونو سره د مبارزې او د مرستو له پاره د اروپايي اتحاديې کميسار کريستوس ستيليانديس (په منځ کي د شين پتلون لرونکی) په ايران کي د يوې مهاجرې افغانې کورنۍ سره د ملاقات پر وخت ليدل کيږي. اروپايي اتحاديه کوښښ کوي چي په خپلو مرستو سره په ايران کي اوسېدونکي افغان مهاجر دې ته وهڅوي چي و خپل هيواد ته نژدې پاته سي.

کونډه مدينه غلامي ۹ کلنه وه چي د افغانستان له مزار شريف څخه ايران ته د خپلي کورنۍ سره مهاجره سوه. د هغې لور مرزيې شهابي د کرمان په بردسير کمپ کي واد کړی دی او يو زوی لري. په دې توګه دغه ماشوم دريم افغان نسل دی چي په ايران کي د مهاجرت ژوند کوي.

د افغان مهاجرو اکثريت په ايران کي د ارزانه او فيزيکي کارونه او مزدورۍ کوي. د هغوی اکثريت په ساختماني کارونو کي د مزدورانو کار کوي. په ايران کي د افغان مهاجرو صرف يو پر دريمه برخه قانوني اسناد لري. نور ټول مجبور دي چي تور کار وکړي.

د يو کال راهيسي په ايران کي د افغانستان ټول ماشومان کولای سي چي ښوونځي ته ولاړ سي. دا بېله توپيره که يې کورنۍ د مهاجرو په توګه ثبت سوې وي او که نه. د اروپايي اتحاديې کميسار کريستوس ستيليانديس دغه اقدام ډېر ستايلی دی. نوموړي و ايران ته د خپل سفر پر وخت د دا ډول پروژو سره د اروپايي اتحاديې مرستې دوه چنده زياتي کړې.

د افغان مهاجرو ماشومانو د ايرانيانو د ماشومانو سره يو ځای ښوونځي ته ځي. لکه په دغه انځور کي چي په کرمان کي د امام حسن مجتبی د ښوونځي ماشومانو تر سترګو کيږي. و ښوونځي ته د افغان ماشومانو تګ په ايران کي د افغان مهاجرو لپاره د راتلونکي په تړاو د هيلو د رامنځ ته کېدو څخه تعبيريږي.

د ټولو افغان ماشومانو له پاره و ښوونځي ته تګ ډېر قيمت دی. همدا وجه ده چي د مجتبی او تبا محمد په څېر دغو ماشومانو د ښوونځي مصارف اروپايي اتحاديه په غاړه اخلي. ولي چي د هغوی مور او پلار د دغو مصارفو د پوره کولو بل امکان نه لري.

د اروپايي اتحاديې کميسار کريستوس ستيليانديس د افغان پناه غوښتونکو سره واليبال کوي. دغه کميسار وايي چي که افغانان و خپل هيواد ته نژدې پاته سي نو ورسره بهتره مرسته کېدلای سي.

په ايران کي ژوند کوونکي اکثره افغان مهاجر شعيه مذهبه دي. همدا وجه ده چي زيات ايرانيان د خپلو مذهبي ورونو سره مرسته کول طبعي کار بولي. خو د هغه باوجوده و ايران ته د مهاجرو په راتګ کي زياتوالي زيات ايرانيان په غوسه کړي دي.

د ايران د کرمان ولايت د خارجيانو د چارو اداره د زيات وخت راهيسي د افغان مهاجرو سره کار کوي. دغه اداره هيله لري چي د خپلو هلو ځلو له پاره له اروپايي اتحاديې څخه کورودانی واوري.

دمګړی په ايران کي د مهاجرو سره د مرستو د مصارفو ۶ سلنه له بهرني سازمانونو له خوا په غاړه اخيستل کيږي. د ايران د کورنيو چارو وزير عبدل رضا رحماني فضلي (په انځور کي د ايران د بيرغ سره ناست) وايي چي که اروپايي اتحاديه د ايران له لاري و اروپا ته د مهاجرو د تګ مخنيوی غواړي، نو بايد چي د ايران سره زياتي مرستي وکړي.

ټول هغه کسان چي دلته په انتظار دي، هغوی داسي خپلوان لري چي اوس اروپا ته رسېدلي دي. د ايران په پلازمېنه تهران کي د مهاجر کمپ دغه اوسېدونکي د خپلوانو نومونه د کمپ د اوسېدونکو له ليسټ څخه په رسمي توګه په دغه دفتر کي ليري کوي. د دوی اکثريت په خپله هم د دې خوب ويني چي يو وخت اروپا ته ورسيږي.

د غبرګولو او ډېرګولو لوی جشن د تهران په لوبغالي کې اخيستل شوی وو چې د ۱۲ کسانو ظرفيت لري.

د احسان خاصه په وينا، چې د «غبرګولو او ډېرګولو د ټولنې» عامل مدير دی، دغه پروګرام د دې له پاره جوړ شو چې د ګينس د رکارډونو په کتاب کې ثبت شي.

د خاصه په وينا تر اوسه پورې د تايوان هېواد د غبرګولو او ډېرګولو د غونډې د راغوښتلو په برخه کې رکارډ لري.

په پروګرام د غبرګولو تر څنګ ډېرګولي هم حاضر ول. په انځور کې درې ګولي خويندې ليدل کيږي.

په ايران کې د «غبرګولو او ډېرګلو ټولنې» هڅه کړې ده د دغې غونډې د لارې د تايوان رکارډ مات کړي.

څه نا څه ۸۰۰۰ غبرګولي او ډېرګولي د ايران د «غبرګولو او ډېرګولو د ټولنې» غړيتوب لري.

ټاکل شوې ده چې په راتلونکو ورځو کې به د دغې غونډې ټول سندونه د ګينس دفتر ته وسپارل شي. بيا به د رکارډ قايمولو يا رد پايله په رسمي توګه اعلان شي.

په ايران کې د غبرګولو او ډېرګولو لوی جشن په انځورونو کې

ويل کيږي چې په ايران کې د غبرګولو او ډېرګولو زېږېدنه د ټول ټال زېږېدنو درې نيم سلنه تشکيلوي.

داسې هم وايي چې په پلازمېنه تهران کې دغه سلنه د نور هېواد په پرتله لوړه ده.

د ايران د غبرګولو او ډېرګولو په لوی جشن کې په بېلابېلو برخو کې سيالۍ هم وشوې. لکه د ساري په توګه تر ټولو ورته او تر ټولو متفاوتې د غبرګولو جوړې وټاکل شوې.

په ايران کې د غبرګولو او ډېرګولو لوی جشن په انځورونو کې

غبرګولي په «ورته» او «نه ورته» ډلو باندې ووېشل شول.

هغو غبرګولو ته «ورته غبرګولي» ويل کيږي چې د يوې واحدې هګۍ د القاح به پايله کې دنيا ته راغلي وي.

هغه غبرګولي چې له دوو هګيو څخه دنيا ته راغلې وي، د «نه ورته غبرګولو» په ډله کې شمېرل کيږي.

په ايران کې د غبرګولو او ډېرګولو لوی جشن په انځورونو کې