د دمشق ښار ته نژدې د دوما په نوم کوچنی ښار: که څه هم دغه سړی په خپله ټپي دی، خو د نورو ژوندي پاته سوو کسانو په لټه کي دی. لږ څه مخکي د بشارالاسد پوځ پر دغه ځای هوايي بمبار وکړ. د ملگرو ملتو په حواله په ۲۰۱۱م کال کي د سوریې له کورنۍ جگړې راهیسي نژدې ۲۵۰ زره انسانان وژل سوي دي.

په ترکیه کي د سوروچ په نوم کډوالو کمپ ته تر ټولو دمخه د کورني جنگونو له کبله تر ۴۰ زره زيات سوریايي مهاجر ورغلي. دغه کمپ یوه کوچني ښارگوټي ته ورته دی چي پکښي مسجدونه ، مکتبونه او لويي لاري جوړي سوي. خو د تل له پاره هیڅ څوک هم نه غواړي چی دلته پاته سي.

عبدالرحمن یاسر السعد وکولای سول چي ځان د ترکیې بندري ښار ایزمیر ته ورسوي. دغه ۱۶ کلن سوریايي نورو کډوالو ته د جگړې له کبله خپل لوی ټپ ښکاره کوي. هغه په ښوونځي کي ناست وو چي د سوريې هوایی ځواکونو هلته یو بم وغورځاوه او دی یې له امله سخت زخمي سو.

د اروپايي ټولني هیوادونو ته د رسیدو له پاره زیاتره کډوال د ایزمیر له ښاره حرکت کوي. له دې ځایه دوی غواړي یونان ته ولاړ سي. د ژغورني واسکټونه ډیر مهم دي دا ځکه چی زیاتره کډواله نه سي کولای لامبو وکړي او د قاچاقبرانو کښتۍ اکثره وخت ډکي وي. دغه سفر ته د انتظار پر وخت دوی دلته خېمې وهي، ځکه د هوټل له پاره پیسې نه لري.

دغه مهاجر په خپل ټول قوت سره ځان بیرته په ترکیه کي د بودروم ساحل ته رسولی. مخکي تر دې هغه هڅه وکړه د قاچاقبرو هغي کښتۍ ته وخیږي چي په ډیرو پیسو یې کډوال په غیر قانوني ډول یونان ته رسول. اکثره وخت دغه کښتۍ ډیري ډکي وي.

په یونان کی د کووس په نوم ساحل کي سیلانیان گوري چي څرنگه د کډوالو یوه کوچنۍ بیړۍ راروانه ده. له بودروم څخه تر دې ځایه قاچاقبران د سړي پر سر ۱۰۰۰ یورو اخلي. دا لار که څه هم ډیره اوږده نه ده خو دا چي زیاتره کډوال لامبو نه سي کولای نو ډوبیږي.

د کووس په ساحل کي سیلانیان خپل هوټل ته د تگ پر وخت د کډوالو له ځینو خیمو څخه تیریږي. دلته باید سړی څه وکړي، آیا هغوی ته وگوري؟ آیا مرسته ورسره وکړي؟

زیاتره مهاجر هڅه کوي چي له یونان څخه بیا د بالقان له لاري ځانونه لویدیځي اروپاته ورسوي. په مقدونيا کي د گفگیلیا په نوم مهم تم ځای. تر ورځو ورځو انتظاروروسته، ټوله غواړي چي صربستان ته د تلو له پاره په ریلگاډو کي یو ځای تر لاسه کړي.

دغه صحنه خیالي او شاعرانه ښکاري. له لمر څرک سره په سونو مهاجر هڅه کوي پر پښو د ریلونو پر پټلۍ له صربستانه هنگري ته تیر سي. له هغه ځايه بیا دوی غواړي ځانونه اتریش او آلمان ته ورسوي. د دغې اوږدې لاري مزل ډیر قوت او طاقت غواړي.

له دې کبله چي دغه سوریايي مهاجر بیرته د هنگري کمپونو ته نه واستول سي نو د خپلي ښځي او ماشوم سره یوځای ځان د بیسکه په تم ځای کی د ریلگاډي پر پتلۍ اچوي. دوی فکر کاوه چي د هغوی ریل د بوداپست څخه ویانا ته ځي خو د هغه پر ځای اوس د هنگري د چارواکو له خوا هلته راجستر کیږي.

د عراق، سوریې او افغانستان په سونو مهاجر هڅه کوي چي له هنگري څخه پر پښو اتریش ته ځانونه ورسوي. دوی په ورځو ورځو بې نتیجې، د بوداپست په تم ځای کي د ریلگاډي سفر ته انتظار وایست. دغه لار هم کله نا کله د پولیسو له خوا تړل کیږي.

په مونشن کي د ریلاگاډو تم ځای: په خپلو هيوادونو کي د کورنۍ جگړې له کبله تښتېدلو ډېرو مهاجرو هیلي د آلمان صدراعظمي انگیلامیرکل ته دي. دوی د نورو اروپايي هیوادونو په پرتله په آلمان کي ځان آرام احساسوي.