سږ کال هم سکانو د پيښور په مختلفو سیمو کې د مسلمان روژه لرونکو له پاره د روژه ماتې یا افطار بندوبست کړی وو. تر ټولو ډیر ازدهام د ریډیریډنګ روغتون تر څنګ سیمه کې لیدل کیږي. د دې یو دلیل دا هم دی چې د ناروغانو پيوازان چې د لیري پرتو سیمو څخه د خپلو ناروغانو سره په دغه روغتون کې پاتې شوي وي، تازه او وړیا خواړه او روژه ماتې ترلاسه کوي.

د ګوپال سنګهـ په خبره دوی د خواراک څښاک توکي تر اخیستلو وروسته هغه یو مسلمان آشپز ته سپاري او پخلې پر هغه کوي، تر څو د هیڅ ډول شک ګنجایش پاتې نه شي. سنګهـ زیاتوي چې دا هر څه دوی د ښه نیت له مخې کوي، تر څو د مساپرو او بی وسه خلکو سره مرسته وکړي.

د سکانو ټوله د پيښور ښار په دغه لوی روغتون کې د بستر شویو ناروغانو د پیوازانو، د روغتون کارکونکو او بی وزله خلکو ته روژماتې برابروي او په ډیر اخلاص یې خدمت کوي.

د سکانو له خیریه ټولنې څخه دانیال او جوهیندر سنګهـ وایې چې د افطار کمپونو یا مرکزونو جوړول یوازې یو ټولنیز اقدام دی چې له بل څخه په کې هیڅ ډول مرسته نه ترلاسه کوي او یوازې همدوی دغه لګښتونه په غاړه اخلي. هغه دا هم وویل چې دوی حتی له مسلمانانو سره د پيوستون له پاره روژې هم نیسي.

په افطار یا روژه ماتي کې روژه دار ته لومړی شربت، خورما، پیکوړې او سمبوسۍ او وروسته بیا نور خواړه وړاندې کیږي. ګوپال سنګهـ وایې دوی د روژې میاشت په احترام په ښکاره ډول د خلکو په عام محضر کې له خوراک څښاک څخه ډډه کوي.

د سکانو ځوانان د رژوه لرونکو د خدمت له پاره تر ټولو مخکې ولاړ وي او د روژماتې پر مهال مسلمان روژه لرونکو ته د خوراک څښاک شیان وړاندې کوي. د ښار په مختلفو برخو کې سک هټیوال وایې چې دوی د روژې په میاشت کې د خوراکي توکو بیې هم د امکان تر کچې کموي.

حلوا د روژه ماتې پر دسترخوان د ایرانیانو د زړه پورو خوږو څخه شمیرل کیږي او د نړۍ په نورو برخو کې هم په مسلمانانو کې محبوبیت لري. د حلوا د خوند د ښه کولو له پاره ایرانیان زیاتره له ګلابو، هېل او زعفرانو څخه استفاده کوي. د ځینو نورو ټولنو خلک له دارچیني او زنجفیل څخه هم کار اخلي.

د هغه سنت له مخې چې د اسلام پیغمبر ته منسوبیږي، ډیری مسلمانان خپله روژه په خرما ماتوي. خرما ډیر ویتامین، معدني مواد او فایبر لري. دا چې په خرما کې د قند کچه لوړ ده نو له همدې له کبله د روژه ماتې پر مهال ژر د روژه لرونکو د خوږو کموالی جبرانوي.

حریره چې له هسپانیې څخه یي منشه اخیستې په مراکش او غرب الجزایر کې د روژه ماتې پر مهال د ګرمو خوړو په توګه خوړل کیږي. دغه خواړه د بیلا بیلو موادو لکه نخود، دال، د غویي او یا د پسه غوښه، رومیان، تازه ګشنیز او اووه ډوله مسالو ترکیب دي.

بورک د ترکانو ځانګړی خوراک دی او له عثماني دور څخه په خپل ځای پاتې دی. د الجزایر په ختیځ او همداشان په تونس کې بورک د روژه ماتي لازمي جز دی چې بل څه یې ځای نه شي نیولی. بورک د نازکه اوړو پرچه وي چې د کچالو، کوفتې، پنیر او یا هم د چرګې له هګیو څخه ډکیږي. بیا وروسته دغه څه په غوړو کې سره کیږي.

د فتوش سلاد چې له بادرنګ، رومي او ګشنیر څخه جوړیږي، د هغو خوړو له ډلې څخه دی چې په روژه کې محبوبیت لري. هغه څه چې دا سلاد نور هم ځانګړی کوی د سرې شوې ډوډۍ پرچې او همداشان د اوږې، لیمو اوبه او د زیتون غوړي او نعنا ده.

هریسه له هغو دودیزو خوړو څخه دي چې نه یوازې د فارس خلیج د څنډې عربي هیوادونو بلکې د ارمنیانو او هندیانو په منځ کې هم محبوبیت لري. د دغو خوړو چې له نرم شوو غنمو، کوچو او د پسه له غوښې جوړیږي لرغونتوب لسمې پیړۍ ته رسیږي. د دغو خوړو یو ډول بې له غوښې هم تیاریږي.

آلبالو، زردآلو، وچ انځر او کشمش: دا د خوشاف خوړو لومړني مواد دي. دا خواړه چې د مدیترانې سمندرګې له ختیځ او ایران څخه یې سرچینه اخیستې د روژه ماتي همیشني خوراک شمیرل کیږي. ځینې په دغو خوړو کې بیلا بیلې خستې هم ګډوي. په لومړي سر کې وچې میوې له یو او بل سره خوټول کیږي او بیا وروسته بورې او ګلاب سره ګډیږي..

جلیبي او بامیه (یو ډول ایراني خواږه) د ایرانیانو او د شمالي افریقا څخه نیولی د هند تر نیمې وچې پورې د خلکو په منځ کې محبوبیت لري. د جلیبۍ په جوړولو کې معمولا له اوړو، زیتون د غوړو، بورې، زعفران، هیل یا لاچي ګلاب...څخه استفاده کیږي. په غوړیو کې تر سرو کولو وروسته بیا جلیبي د لږ وخت له پاره په خواږه شربت کې ایښودل کیږي.

عربان له هندي تمر یا هندي خرما څخه یو ډول شربت جوړوي چې د زیات آنتي اکسیدن د لرلو له کبله د هاضمې له پاره ډیر ښه دی. د دغه شربت د جوړلو له پاره هندي خرما به اوبو کې جوشول کیږي او بیا وروسته ترلاسه شوی شربت له ګلاب او بورې سره یوځای کیږي.

دا څوم کال دی، چې د افغانستان خلک بې وزلۍ او اقتصادي بحران کې روژه تېروي. د دې حالت له امله ډېر بې وزله خلک نه شي کولی، چې د روژه ماتي له پاره آن وچه ډوډۍ پیداکړي.

میلیونونه مسلمانان د روژې میاشتې په تېرولو اخته دي. هغوی د سهار له اذانه تر ماښامه له خوړو او څښاک پرهیز کوي. د روژې موخه د فکر تمرکز او الله ج سره د مومنانو نزدیکت دی. د هند په څلورم لوی ښار حیدراباد کې کوچنیان د اسلام پنځه بناوې زده کوي.

د روژې میاشتې پیل ښايي ډېرو هېوادونو کې متفاوت وي؛ ځکه د میاشتې راښکاره کېدل له اسلامي سپوږمیز کال پیلېږي. ډېر هېوادونه د هغوی جغرافیوي موقعیت ته په کتو د روژې میاشت ویني. اندونیزیا کې د میاشتې لیدو ټیمونه په دوربینونو کې ګوري، چې د روژې پیل اعلان کړي.

په غزې تړانګه کې سږنۍ روژه د جنګ تر لمبو لاندې نیول کېږي. تمه وه، چې د روژې له پیل وړاندې به د جنګ په درولو هوکړه وشي؛ خو په دې برخه کې هڅې ناکامې شوې او د دیرالبلاح د دې کوچنیانو په څېر په ناوړه بشري حالت کې ښکېل شول.

د اسرائیلو او د حماس د جګړې له امله له یو میلیون ډېرو کسانو رفح ښار ته پناه وړې ده. ملګرو ملتونو ویلي، چې د ولږې خطر شته او غزه کې د حماس تر ولکې لاندې د روغتیا وزارت ویلي، چې ۲۵ کسانو د سو‌ءتغذیې او اوبو کمښت له امله ژوند بایللی دی، چې ډېر یې ماشومان دي. مذهبي سرچینو ویلي، چې د غزې خلک د بدن د کمزورۍ له امله روژې نیولو ته اړتیا نه لري.

په ټوله نړۍ کې شاوخوا ۱.۹ میلیارده مسلمان ژوند کوي، چې ډېر یې په هند، پاکستان، اندونیزیا او بنګله دېش کې دي. د ورځې په پای کې کورنۍ، ملګري او ګاونډیان د روژه ماتي له پاره راټولېږي. د هند په ډیلي کې د واټونو پر سر لوی میزونه ایښودل کېږي، څو خلک وشي کولی یو ځای روژه ماته کړي.

د اندونیزیا د جاکارتا په تنګرنګ سیمه کې ځايي مېرمنې د روژې له پيلېدو مخکې د یوه دود له مخې ځان مینځي. له روژې مخکې د هغوی له پاره اوبه د روح د پآکوالي په معنا ده. د اندونیزیا ۹۰ سلنه خلک مسلمانان دي او د روژې میاشت د ډیوو په بلولو او د بېلابېلو خوراکونو په خوړلو سره لمانځي.

ترکیه کې د خوراکي توکو بیې لوړې شوي. د رسمي شمېرو له مخې، د فبرورۍ میاشت کې د پیسو پړسوب اویا سلنه و. له همدې امله یو شمېر کورنۍ اندېښمنې دي، چې ښايي د روژه ماتي دودیز خواړه چمتو نه کړای شي.

د سینیګال په ډاکال سیمه کې د Massalikul jinaan مسجد د سویلي افریقا له لوریو مسجدونو څخه دی. سږکال روژه په دغه هېواد کې د ځنډول شویو ولسمشریزو ټاکنو سره هم‌مهاله پیل شوې ده. هغه سکون چې په دې مسجد کې دی، د دغه ځای د خلکو له پاره خوشحالوونکی دی.

د رمضان میاشتې له پیل سره سم د مارچ په لسمه لسګونه مسلمانان د نیویارک په ټایمز څلورلارې کې راټول شول. هغوی یو ځای د تراوېحو لمونځ وکړ.

دا پاکستانی ځوان پېښور کې د لمانځه پر وخت خولۍ پرسروي. د رمضان میاشتې له امله ډېر خلک ښه ګڼي، چې د لمانځه او روژه ماتي پر وخت نوی لباس پر تن کړي. که څوک مالي توانايي ولري، د اختر پر ورځ هم نوي کالي اغوندي.

د لومړي ځل له پاره د المان په فرانکفورت او کولن کې د روژې میاشتې په مناسبت واټونه ښکلي شول. د دغو ښارونو چارواکو ویلي، چې له دې اقدام یې موخه ټولنیز یووالی او یو ځای ژوند کول دي.